به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ هرچه گاوها به زمان زایمان و آغاز دوره شیردهی جدید نزدیک‌تر می‌شوند٬ دچار تنش یااسترس بیشتری خواهند شد. در این هنگام که هم قبل و هم بعد از زایمان را شامل می‌شود؛ گاوها نیاز به تغذیه بهتر و مدیریت شده، همچنین مراقبت بیشتری نیاز دارد.
در خلال این دوره انتقال٬ بسیاری تغییرات بیولوژیکی جهت مراحل مختلف زایمان و شروع شیردهی رخ می‌دهد و البته تغییرات عمده‌تری در روش مدیریت این دوره نیز انجام می‌شود که مزید بر استرس‌های بیولوژیکی می‌باشد.
همانگونه که همگان قبول دارند٬ دوره انتقال دوره بسیار حساس در جهت پیشگیری از مجموعه مشکلات دام می‌باشد. باوجود تلاش بسیار حساس در جهت پیشگیری از مجموعه مشکلات دام می‌باشد. با وجود تلاش بسیار متخصصین عملی تغذیه گاو و محققین دانشگاهی٬ مشکلات اوایل دوره شیردهی همچنان وجود دارد. یک توصیه عملی بسیار معمول این که دریافت مواد غذایی توسط دام را قبل از زایمان باید تحت نظر گرفت. دریافت غذا به ویژه در هفته آخر قبل از زایمان یک مسئله طبیعی است.
سه هفته قبل از زایمان دریافت ماده خشک گاو و تلیسه شکم اول حدود ۹/۱ و۷/۱ درصد وزن بدن آن می‌باشد ولی تفاوت‌های عمده‌ای از یک گله تا گله دیگر از نظر در یافت ماده خشک دیده شده است.
متاسفانه زمانی که نیاز گاو به مواد غذایی جهت رشد جنین و آماده شدن سیستم پستانی برای دوره شیردهی بعدی افزایش می‌یابد، اشتهای گاو کاهش پیدا می‌کند. به همین علت توصیه افزایش دادن دریافت ماده خشک (مواد غذایی) به نظر منطقی می‌آید.
حدود ۱۰ سال قبل تحقیقی انجام دادیم که در آن گاوهایی که به‌طور طبیعی قبل از زایش٬ کاهش دریافت غذایی داشتند با گاوهایی که به طور دستی تغذیه اجباری شدند (به صورتی که دریافت ماده خشک آنها کاهش نیافت) مقایسه گردیدند٬ گاوهایی که به طور اجباری تغذیه شده‌اند٬ تمام پس مانده آخور آنها به صورت دست وارد شکمبه آنها شد (از طریق فیستول بادریچه تعبیه شده). در مقایسه گاوهائی که تغذیه اجباری داشتند و دریافت ماده خشک آنها کاهش نداشت٬ وضعیت آنها پس از زایمان بهتر از گروه شاهد بود. چربی کمتری در کبد و کتون کمتری در خون داشتند و آنها شیر بیشتر و با درصد چربی بالاتری تولید کردند. برداشت منطقی از این تحقیق افزایش مقدار در یافت ماده خشک در قبل از زایمان بود و این توصیه پیغامی بود که از آن زمان ما به دامدار٬ دامپزشک و متخصص تغذیه ارسال می‌کردیم.
شواهد قوی وجود دارد که احتمال برداشت دیگری از نتایج تحقیق فوق را تقویت می‌کند. تحقیقاتی در دانشگاه ایلینویز و اخیراً در دانشگاه فلوریدا انجام گردیده که نتیجه‌گیری جدیدی را عرضه می‌کند و آن این محدودیت تغذیه در دوره انتقال (دوره خشکی) به خوبی تغذیه اجباری یا تغذیه آزاد پاسخ داده است. دریافت ماده خشک تغذیه با محدودیت و تغذیه گروه شاهد (طبیعی) در قبل از زایمان برابر است. تحقیق دانشگاه ایلینویز نشان داد که چربی کبد گاوهای تغذیه شده با روش محدودیت٬ کمتر بوده و پس از زایمان دریافت ماده خشک آنها بالاتر رفته است.
جهت دستیابی به پاسخ واقعی٬ نیاز به بررسی مجدد نتایج مطالعه تغذیه اجباری و تحقیقات انجام شده در دانشگاه‌های ایلینویز و فلوریدا داشتیم.
پس از بررسی نتایج تحقیق قبلی خود که در آن گاوها به روشی تغذیه شده بودند که موجب تفاوت فاحشی در دریافت ماده خشک گاوهای خشک نزدیک زایش گردید به این نتیجه رسیدیم که نتایج تحقیق ما هیچ‌گونه رابطه‌ای میان میانگین دریافت ماده خشک ۳ هفته آخر آبستنی و مقدار چربی جمع شده در کبد پس از زایمان را نشان نداد ولی رابطه معنی‌داری را بین کاهش دریافت غذا در سه هفته آخر آبستنی و مقدار چربی جمع شده در کبد پس از زایمان گاوها را نشان داد. بدین معنی که هرچه دریافت غذا کاهش بیشتری داشت جمع شدن چربی در کبد بیشتر بود.
در تحقیق اولیه ما تغذیه اجباری به ما این امکان را داد که دریافت غذا را به حداکثر برسانیم وهمچنین در جهت پیشگیری از کاهش دریافت مواد غذایی در قبل از زایمان کمک زیادی کرد و اکنون با پدیده‌های نوین توصیه می‌گردد بالا بردن دریافت غذا به سمت حداکثر٬ جهت سلامتی و تولید خوب گاو پس از زایمان ضروری نیست. شاید بهتر باشد در دوره قبل از زایمان سعی و تلاش در جهت دریافت مواد غذایی شود تا بالا بردن دریافت مواد غذایی.
دریافت بالاتر ماده خشک زیان‌آور نیست و نباید علیه این کار تبلیغ گردد ولی اگر گاوها نتوانند مقدار دریافت ماده خشک را در خلال دوره زایمان ادامه دهند در معرض خطر بیشتری قرار خواهند گرفت. پر واضح است که امکان نگهداری اشتهای کل گاوها وجود ندارد و متاسفانه تحقیقات کافی در این خصوص وجود ندارد تا بتوان استراتژی مناسبی را در جهت جلوگیری از کم شدن دریافت ماده خشک ارایه نمود. تنها توصیه‌های منطقی را می‌توان قبول کرد و بکار برد. در دوره قبل از زایش یا دوره خشکی نزدیک زایمان به‌طور طبیعی گاو غذای کمتر می‌خورد بنابراین پیشگیری از هر مسئله‌ای که باعث کاهش بیشتر دریافت غذا گردد٬ بسیار مهم و حیاتی است.
توصیه‌هایی برای بهبود حال گاوهای نزدیک به زایمان
– جایگاه گاوهای نزدیک به زایمان را متراکم نکنید. این مشکل معمول گاوداری‌هاست به ویژه گاوداری‌های توسعه یافته و در تهیه جایگاه مناسب جهت گاوهای در حال انتقال موفق نشده‌اند. تراکم جمعیت در جایگاه‌های با Free-stall 90% تعداد جایگاه آزاد انفرادی است. در جایگاه‌های بدون free-stall و باز حدود ۳۰ مترمربع (مسقف و آزاد) برای هر گاو باید در نظر گرفته شود.
– از جابه جایی بیش از حد پیشگیری کنید. محیط‌های جدید و گروه جدید گاو ایجاد تنش می‌کند. داشتن گروه‌های متعدد لزوماً یک حسن نیست. به ویژه از جابه‌جایی گاو وتلیسه قبل از زایش باید اجتناب شود.
– گاو و تلیسه را در صورت امکان جدا از هم نگهدارید. با این که حساسیت تلیسه نسبت به گاو در برابر مشکلات کمتر است ولی اگر در محل غذا و آخور قادر به رقابت با گاو نباشد با جداسازی آنها این مسئله ایجاد مشکل نخواهد کرد.
– از تغییر شدید جیره غذایی اجتناب گردد. به خصوص از افزودن ناگهانی مواد غذایی که خوش خوراک نیستند از قبیل (پودر خون٬ چربی) جلوگیری شود. دوره انتقال زمان خوبی جهت تغذیه دام با علوفه خراب یا کپک زده نیست.
– از غذای کاملاً مخلوط جهت تغذیه گاوهای نزدیک زایش استفاده گردد تا قابل جداسازی و و انتخاب گاو نباشد.
بدین وسیله از مصرف نشاسته و کنسانتره بیش از حد جلوگیری خواهد شد و حتی مواد غذایی غیر خوش خوراک را به این روش می‌توان به گاو خوراند.
– از تنش گرمایی جلوگیری کنید. به‌طور معمول به گاوهای شیری از این نظر رسیدگی می‌شود و نباید گاوهای نزدیک زایمان را فراموش کنید.
– آب تازه و به مقدار کافی در اختیار گاوها قرار دهید.
روش تغذیه محدودکننده مقدار غذا یک امتیاز است به خصوص برای گاودارانی که نمی‌توانند مقدار بالای دریافت غذا در گروه گاوهای نزدیک زایمان را انجام دهند و یا گاودارانی که ترجیح می‌دهند به طور اجبار دریافت ماده غذایی را بالا ببرند. با محدود نگه داشتن در یافت غذا٬ احتمال کاهش شدید اشتها و دریافت ماده خشک خوراک دام در نزدیک زایمان افزایش می‌یابد. از نقطه نظر علمی کاربردی محدود کردن در یافت غذا بسیار ساده و قابل انجام است و تنها با افزایش فیبر انجام می‌شود. تعداد زیادی مطالعه و تحقیق نشان داده‌اند که دریافت غذا توسط گاو نزدیک‌زا Close-up ارتباط زیادی به مقدار فیبر جیره دارد. برای موفق شدن در محدود کردن غذای دریافتی باید غذا را در آخور‌ها با گردن‌گیر و یا در Stanchion انجام داد.
درصورتی که تغذیه به‌طور گروهی انجام شود٬ رقابت موجب خواهد شد که تعدادی گاو غذای بسیار محدودی در یافت کنند و تعدادی دیگر به طور غیرمحدود غذا بخورند. متاسفانه به اندازه کافی مطالعه و تحقیق در این رابطه که سطح فیبر جیره و مقدار جیره گاوهای نزدیک‌زا چقدر باشد تا با کمترین استرس و به آرامی دوره انتقال توسط گاو طی شود٬ انجام نشده ولی به هر حال مدارک کافی وجود دارد که اشاره به تغذیه جیره با انرژی بالا (برای گاو close-up (Mcal/nei/b/dm 0/72-0/70 ٬ (۳۴-۴۰ درصد کربوهیدرات غیر فیبری NFC و حداقل ۳۲/۰ NFC) که البته این توصیه صد درصد و تضمین علیه حل مشکلات پس از زایش نیست. پیدا کردن راه و روش صحیح برای گله شما همیشه ساده نمی‌باشد ولی اجازه ندهید که چند مشکل کوچک سد راه شما جهت رسیدن به پاسخ صحیح شود.
منبع: مجله مزرعه - شماره ۷۲