به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ گونه‌های مختلف بابزیا تنها بوسیله کنه‌ها قابل انتقال هستند و ناقلین دیگر برای انتقال بیماری نقشی ندارند و سایر راه‌های انتقال از نقطه نظر اپیدمیولوژی قابل توجه نیستند کنه‌ها میزبان‌های اصلی و واقعی بابزیا‌ها می‌باشند زیرا بیشترین دوره زندگی تک‌یاخته بابزیا در بدن کنه طی می‌گردد و کنه‌ها می‌توانند منشاء اصلی انتشار بیماری در منطقه باشند زیرا همانطورکه گفته شد ممکن است تک یاخته چندین نسل در کنه باقی مانده و باعث انتقال بابزیوز در حیوانات حساس بشود. در جداول شماره 1/1 و 2/1 گونه‌ها و جنس‌های مختلفی از خانواده ایکسودیده که در انتقال بابزیا دخالت دارند نشان داده شده است.
سطح پشتی ریپی سفالوس سنگوئینوس
نظر باینکه بابزیوز و تیلریوز هر دو بوسیله کنه‌های خانواده ایکسودیده از حیوان آلوده به حیوان سالم منتقل می‌شوند روش‌های مبارزه با کنه‌های ناقل در این دو بیماری بطور جداگانه ارائه می‌گردد.
با مدیریت موارد زیر می‌توان بابزیوز را کنترل کرد:
الف- کنترل ناقل در حیوان و محیط
ب- درمان
ج- استفاده از واکسن
د- کنترل ناقل در بابزیوز
درمان در بابزیوز
بابزیوز عفونت غیر واگیر گروه زیادی از مهره‌داران است که توسط گونه‌های متعدد جنس بابزیا ایجاد شده و بیماری غالباً با تب، کم‌خونی و وجود هموگلوبین در ادرار همراه می‌باشد. بابزیا‌ها از نظر شکل، حدت، قدرت بیماری‌زایی و ناقلین چندان اختلافی با هم ندارند ولی اختلاف آنها در مورد جواب به دارو و اثر بخشی دارو قابل توجه است.
با گسترش وسیع بابزیوز در حیوانات اهلی و وحشی و حتی انسان و عادت کردن ناقلین به آب و هوای متغیر نقاط مختلف دنیا می‌توان بابزیوز را از نقطه نظر اقتصادی و بهداشت دام و انسان جزو بیماری‌های مهم در نظر گرفت داروهای متفاوتی برای درمان بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد که مهمترین آنها در جدول شماره 2 ارائه شده است.
در صورتی‌که با استفاده ازدارو عفونت بابزیا بر طرف گردد ویا به عبارت دیگر بدن دام از وجود تک یاخته پاک گردد احتمال حساس شدن وآلوده شدن مجدد دام وجود دارد وهرگاه با استفاده از دارو دفع عفونت بابزیائی در مراحل اولیه انجام پذیرد ایمنی استریل ایجاد شده به مراتب ازایمنی ایجاد شده پس از ظهور پارازی تمیا ضعیف‌تر است اثر درمانی دارو در بابزیوز برحسب نوع دارو، نوع بابزیا، حدت سویه بابزیا وحیوان میزبان متغیر است برای برسی‌های تاثیر دارو در عفونت‌های بابزیائی ازبابزیاردهانی (Babesia rodhani) در موش استفاده می‌شود ولی ضرورت دارد نتایج بدست آمده از اثر درمانی دارو درروی سایر بابزیای مزبور وعوارض جانبی آن مجدداً در روی بابزیاهای سایر حیوانات مورد ارزیابی قرارگیرد زیرا بعضی مواقع جواب‌های بدست آمده چندان قابل اطمینان نیستند.
اثرایمیدوکارپ دیپروپیومات در روی بابزیا میکروتی درموش با استفاده از میکروسکوپ الکترونی شامل چهار مرحله است. مرحله اول اتساع هسته، توده شدن کروماتین، مرحله دوم حل شدن غشاء هسته و عبور مواد درونی هسته در داخل سیتوپلاسم، مرحله سوم واکوئله شدن سیتوپلاسم و جمع شدن کروماتین در قسمت جانبی سلول خراب شده و در نهایت متلاشی شدن تک یاخته.
گرچه مقاومت بابزیا در مقابل دارو بطور تجربی میتواند ایجاد گردد معذالک هنوز به عنوان یک عامل نگران‌کننده در نظر گرفته نمی‌شود. در هرحال داروهایی که به عنوان پروفیلاکسی مورد استفاده قرار می‌گیرند روبرو شدن مقدار کم بابزیا با آنها در درازمدت مقاومت داروئی را در بابزیا مطرح می‌نماید. هرگاه دارو در مراحل اولیه عفونت بابزیایی مصرف گردد به داروهای مکمل چندان نیازی نیست و بهبود دام با موفقیت همراه است ولی اگر درمان در زمان گسترش بیماری و نشانی‌های حاد بابزیوز مصرف گردد داروهای مکمل برای رفع کم‌خونی و آزردگی‌های سیستم عصبی(Nervous system disorders) ضروری است در موقع تجویز دارو تحریک دام و ایجاد هیجان همراه با محصور کردن حیوان ممکن است نتیجه مورد نظر حاصل نگردد و ضرورت دارد در محیط آرام و بدون ایجاد ترس و هیجان دارو به دام تزریق شود.
گرچه همانطوری‌که گفته شد در کشور ایران پرورش گوسفند و بز در صورت تامین امکانات فنی و بهداشتی میتواند بعنوان یکی از مهمترین منابع درآمد روستائیان و عشایر در نظر گرفته شود و وجود بابزیوز و گسترش آن در تمام مناطق ایران یکی از موانع توسعه گوسفند داری محسوب می‌گردد بنابراین باتوجه به جمعیت بیش از هشتاد میلیون گوسفند و بز در ایران، گسترش بابزیوز، تلفات ناشی از این بیماری و عدم دسترسی به واکسن مناسب درمان بیماری با استفاده از داروهای موثر در استراتژی مبارزه با بابزیوز نقش فعال‌تر و موثرتری دارد.
خوشبختانه اخیراً دو داروی انتخابی بر ضدبابزیوز به نام پیرورازی (Quinuronium sulfate) و دیگری بنام ایمیدورازی (Imidocarb dipropionate) توسط گروه متخصصین شیمی برای اولین بار در ایران سنتز شده و بررسی‌های لازم در مورد آنها توسط 16 نفر از متخصصین رشته‌های مختلف در موسسه رازی انجام شده و خلاصه نتایج این بررسی‌ها به شرح زیر می‌باشد:
1- باتوجه به بررسی‌های انجام شده در مورد آنالیز شیمیائی پیرورازی و ایمیدورازی مشخص گردید که هر دو داروی سنتز شده در ایران خالص بوده و ناخالصی ندارند.
2- باتوجه به بررسی‌های انجام شده در مورد اثر درمانی ایمیدورازی و پیرورازی بر ضد بابزیوز ناشی از بابزیا اویس و نداشتن عوارض جانبی، تغییرات وزن، تغییرات پارامترهای خونی و بیوشیمیایی، بررسی کلینیکی گوسفندان زنده تزریق شده، بررسی‌های ماکروسکوپی اندام‌های مختلف دام‌های تزریق شده با دارو و کشتار شده و مقایسه این بررسی‌ها با نتایج بدست آمده از این آزمایش‌ها در گوسفندان شاهد و کشتار شده و همچنین بررسی‌های LD50 هر دو دارو در حیوانات آزمایشگاهی، تداوم پایداری هر دو دارو در دراز مدت (حداکثر مدت 3 سال) می‌توان چنین نتیجه گرفت که ایمیدورازی و پیرورازی سنتر شده در ایران با نمونه‌های مشابه خارجی اختلافی نداشته وهرگاه این دو دارو طبق دستورالعمل ارائه شده تجویز گردد گوسفندان آلوده به بابزیوز درمان شده وعوارض جانبی در طی دوره درمان و بعد از بهبودی کامل ایجاد نمی‌گردد
3- بررسی‌های انجام شده نشان دادند که میزان باقیمانده ایمیدورازی و پیرورازی از بیست و هشت روز بعد از تزریق به حداقل ممکنه رسیده ومقدار آن بسیار ناچیز است و باقیمانده هر دو دارو در آستانه بی صروری (safety factor) قرار دارد وجای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. کلیه اسناد ومدارک بدست آمده به سازمان دامپزشکی کشور ارسال شده است .
استفاده از واکسن دربابزیوز
داروهای ضد بابزیوز در جهت کنترل بیماری نقش اساسی دارند وسالهاست که از آنها برای درمان حیوانات مبتلا به بابزیوز استفاده می‌شود ولی وجود مقاومت بابزیا نسبت به دارو و وجود باقیمانده دارو در بدن حیوان دو مانع بزرگ تداوم استفاده از دارو محسوب می‌شود لذا برای کنترل وپیشگیری بیماری استفاده از واکسن بخصوص، استفاده از سویه‌های تخفیف حدت یافته گونه‌های بابزیا میتواند روش موثری در جلوگیری از گسترش بابزیوز باشد.
در شرایط فعلی واکسن تخفیف حدت یافته‌ای بر ضد بابزیا بویس و بابزیا بایژمینا در استرالیا و همچنین بعضی کشورهای دیگر تهیه ومورد استفاده قرارمی‌گیرد و تاکنون نتایج نسبتاً مفیدی هم در جهت جلوگیری از بابزیوز ناشی از این دو بابزیا بدست آمده است بنابراین یادآور می‌شود که بابزیوز ناشی از بابزیا بویس چندان مشکل حادی برای کشور ما نیست ولی برعکس بابزیوز ناشی از بابزیااویس در گوسفند وبز در ایران مشکل‌ساز است وضرورت دارد در جهت تهیه وتولید واکسن موثر ومناسب برضد بابزیوز گوسفندی اقدام اساسی انجام پذیرد ودر این راستا شرکت تحقیقاتی تولیدی پسوک در صدد تهیه مقدمات کشت نسج بابزیا اویس و تهیه واکسن مناسب از آن برای بابزیای گوسفند می‌باشد که پس از انجام تحقیقات لازم و آماده شدن واکسن مزبور نتایج آن بطور جداگانه ارائه می‌گردد.
منبع: گروه تحقیقات و توسعه پسوک