به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ عامل بروز بیماری گورم یا استرانگل (strangles) باکتری به نام استرپتوکوکوس اکویی است که در لوزه‌های اسب جای دارد. باکتری از طریق دام آلوده یا حامل در اثر تماس مستقیم یا غیرمستقیم به دام حساس انتقال می‌یابد. باکتری از طریق جریان لنف در غده‌های لنفاوی تحت فکی و عقب حلقی جایگزین می‌شود و بعد از آن آبسه تشکیل می‌شود. این بیماری گسترش جهانی دارد و مسری است.
دام آلوده تا حداقل 4 هفته بعد از آلودگی باکتری را پخش می‌کند. حشرات در انتقال آلودگی نقش دارند زیرا از ترشحات آلوده دام تغذیه کرده و باکتری را به میزبان جدید انتقال می‌دهند.
اسب‌ها در هر سنی ممکن است بیمار شوند ولی بخصوص اسب‌های جوان 5-1 سال بیشتر دچار عفونت می‌شوند اگرچه ایمنی خوبی بعد از عفونت در دام بهبود یافته ایجاد می‌شود ولی ممکن است اسب دوباره آلوده گردد.
کره اسب‌هایی که ترشحات بینی آنها آلوده است گاهی در حین خوردن شیر می‌توانند غده پستان مادر را آلوده سازنند و در نتیجه باعث بروز ورم پستان گردند.همچنین عفونت‌های رحمی در اسب ماده نیز ممکن است اتفاق بیافتد.
موردی از بروز همه‌گیری گورم در اسبداری‌های تهران در سال 1368 توسط دانشگاه تهران و در سال 1387 توسط دانشگاه شهید چمران گزارش گردیده است.
علایم درمانگاهی بیماری گورم
دوره کمون بیماری از 6-3 روز و تا سه هفته یا بیشتر متغیر می‌باشد. علایم بیماری شامل تب (40-5/39 درجه) ، قطع کامل اشتها، سرفه و ترشح سروزی بینی است که بتدریج چرکی می‌شود.
مخاط بینی و حلق متورم می‌شود و آبسه‌های کوچکی در فولیکول‌های لنفوییدی در محل غده‌های لنفی عقب حلقی و تحت فکی تشکیل می‌گردد.
ناحیه حلق شدیداً دردناک است ملامسه این ناحیه با عکس‌العمل سرفه و خروج مقادیر قابل توجهی ترشحات چرکی از بینی همراه می‌باشد. تورم ناحیه حلق ممکن است بحدی شدید باشد که دام قادر به بلغ آب و غذا نباشد.
درگیر شدن غده‌های لنفاوی پشت حلقی منجر به بسته شدن راه عبور هوا می‌شود و در نتیجه آن دام دچار تنگی نفس می‌گردد. یک تا دو هفته بعد از شروع اولین علایم بیماری آبسه‌ها باز می‌شوند و با خارج شدن کانل چرک دام بهبود می‌یابد. گاهی آبسه در نواحی سینه وشکم تشکیل می‌گردد که پاره شدن آنها معمولاً منجر به مرگ دام می‌شود.
متاستاز آبسه در سایر اندام‌ها ممکن است باعث بروز مشکلات جدی گردد.
تشخیص بیماری گورم در اسب
علایم آشکار درمانگاهی همراه با جداسازی پیکره باکتری عامل بیماری از ترشحات بینی و چرک آبسه‌ها به تشخیص کمک می‌کند.
بیماری گورم می‌بایست از بعضی بیماری‌های دیگر در اسب از جمله رینوپنومونی ویروسی اسب، تورم شریان ویروسی اسب و آنفولانزا تفریق گردد.
به هرحال در این بیماری‌ها بزرگ شدن عقده‌های لنفاوی درگیر معمولاً اتفاق نمی‌افتد.
هرچند که در این بیماری آثار پوستی وجود ندارد بااین‌حال باید از بیماری مشمشه نیز متمایز گردد.
درمان بیماری گورم
به دلیل مسری بودن بیماری، اسب آلوده بلافاصله بایستی از سایرین جدا گردد و سریع تحت درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب از راه غیرخوراکی قرار گیرد. که البته زیر نظر دامپزشک بطور همزمان مراقبت از دام به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
عامل بیماری نسبت به پنی‌سیلین، کلرامفنیکول، اریترومایسین، لینکومایسین و تتراسایکلین‌ها حساس می‌باشد در عین حال انجام آزمایش حساسیت آنتی‌بیوتیکی برای انتخاب بهترین آنتی‌بیوتیک ضروری می‌باشد. درمان با آنتی‌بیوتیک بدون خارج شدن چرک از آبسه‌ها نتیجه‌ای ندارد گاهی خارج شدن کامل چرک از آبسه بدون درمان باعث بهبود دام مبتلا می‌گردد.
تجویز پنی‌سیلین به همراه استرپتومایسین هم توصیه شده است. تتراسایکلین اگرچه داروی موثری است ولی به علت احتمال بروز اسهال توصیه نمی‌گردد.
یک تا دو هفته بعد از شروع اولین علائم بیماری آبسه‌ها باز می‌شوند و با خارج شدن کامل چرک دام بهبود می‌یابد.
پیشگیری و کنترل
به منظور جلوگیری از گسترش بیماری می‌بایست با مشاهده دام بیمار هرچه سریع‌تر آن را از گله جدا و از محل خارج نمود. محل نگهداری و وسایل آلوده بایستی به نحو مطلوبی ضدعفونی گردند. واکسن تجاری تهیه شده از باکتری کشته استرپتوکوکوس اکویی در دسترس است که در کره اسب‌های 12-3 ماهه توصیه می‌شود.
سه بار تزریق به فاصله 14-10 روز و یک بوستر بعد از یک سال نتیجه مطلوبی می‌دهد. هدف از واکسیناسیون کاهش تعداد موارد و کاهش شدت بیماری است. ایمنی به اندازه‌ای خواهد بود که روند شیوع بیماری را آهسته یا قطع کند.
واکسن بیماری گورم
واکسن‌های تجاری تهیه شده از باکتری کشته استرپتوکوکوس اکوئی در دسترس است. هدف از واکسیناسیون کاهش تعداد موارد بروز و کاهش شدت بروز بیماری است که در کره اسب‌های 3 الی 12 ماهه توصیه می‌شود. سه بار تزریق به فاصله 10 الی 14 روز و یک تکرار بعد از یکسال نتیجه مطلوبی می‌دهد. واکسیناسیون نباید در کره اسب‌های کمتر از 12 هفته انجام گیرد.
منابع: سایت paddock - کانال دوست داران اسب ایران