به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ ککها، حشراتی بسیار کوچک و قهرمان پرش هستند، به همین دلیل گرفتن این موجودات کار بسیار دشواری است. محل مناسب تکثیر کک در روستا‌ها و به طور کلی‌تر، در مناطقی است که دام‌ها وجود دارند. ککها از خون پرندگان نیز تغذیه می‌کنند. افرادی که در شهر هستند نیز از دست ککها در امان نیستند، مخصوصا با نگهداری سگ و گربه، احتمال حضور کک در خانه شما افزایش می‌یابد.
کک چیست؟
ککها حشراتی از راسته‌ی سیفوناپترا (لوله بالان) محسوب می‌شوند که بدون بال، خونخوار و بسیار کوچک (حدود 3 میلی‌متر) هستند. این حشرات قهوه‌ای رنگ باوجود نداشتن بال، حرکت‌های جهشی دارند و حدود 200 برابر طول بدن خود پرش می‌کنند. ککها بیشتر از پستانداران و گاهی از پرندگان خونخواری می‌کنند. به‌طورکلی از 3000 گونه کک فقط 12 گونه به انسان حمله می‌کنند.
ککها اغلب منازلی را که حیوانات خانگی ازجمله سگ و گربه در آن‌ها نگهداری می‌شود؛ درگیر می‌کنند اما گاهی دیده می‌شود افرادی که برای تفریح به مناطق روستایی می‌روند، دچار کک‌زدگی می‌شوند و علت حضور بیشتر کک در این مناطق، وجود دام‌ها است که بستری مناسب برای رشد کک محسوب می‌شود.
جای نیش کک چه حسی دارد؟
اگر شخص توسط یک کک گزیده شود احساس خارش خواهد کرد. گزش‌های کک معمولاً به شکل ۳، ۴ نیش روی بدن است که شبیه ورم‌های خیلی کوچک قرمز هستند. بیشتر بچه‌ها زمانی که با سگ یا گربه‌شان بازی می‌کنند با نیش‌های کک سروکار دارند.
در سفرهای طبیعت‌گردی
شما الزاماً در سفرهایی که به طبیعت دارید دچار کک‌زدگی نمی‌شوید اما بهتر است که همیشه پیشگیری‌های لازم انجام شود. بهتر است بعد از هر سفر طبیعت‌گردی برای چند روز لباس‌ها و وسایل را در فضای باز قرار دهید و در سفر به مناطق مشکوک از اسپری‌های ضدعفونی‌کننده در بازار استفاده کنید. هنگام حرکت در این مکان‌ها پاچه‌ی شلوار خود را گتر کنید (می‌توانید پاچه شلوارتان را داخل جوراب‌هایتان بگذارید.)
درمان گزش کک
1- به‌محض احساس حرکت کک روی بدن، بدنتان را خیس کرده و موجود را بگیرید. متأسفانه ککها قهرمان پرش هستند و در صورت خشک بودن بدن گرفتن آن سخت است. سعی کنید به حمام بروید و زیر دوش لباس‌های خود را دربیاورید چون آب ککها را بی‌حرکت و درنهایت نابود می‌کند.
2- برای ازبین بردن ککها، تخم‌ها، لاروها و پیله‌ها، مرتب فرش‌ها را با جاروبرقی تمیز کنید چون محل موردعلاقه ککها بین پرزهای فرش است.
3- شب از پتوهای پرزدار استفاده نکنید.
4- لباس‌ها را در آب جوش انداخته و در فضای باز خشک کنید.
5- اگر شما متوجه شدید توسط کک گزیده شده‌اید، محل زخم را با آب و صابون بشویید. کمی لوسیون بمالید تا از شدت خارش کم نماید. همچنین می‌توانید جهت درمان محل خارش از پماد کالامین استفاده کنید. هیچ‌گاه سعی نکنید محل زخم را خیلی زیاد بخارانید، چون ممکن است سبب عفونی شدن آن شود
6- سمپاشی: در آلودگی‌های شدید جهت ریشه‌کنی مؤثر ککها می‌بایست سمپاشی با سمومی از قبیل (پیروتروئیدها، پروپکسور، بندیوکارب) انجام گیرد. فضاهای خانه را مخصوصاً در محل کنج‌ها سمپاشی کنید.
مبارزه کلی با کک
برای یک مبارزه کلی با ککها می‌توان کف منازل و مسیر حرکت جوندگان را با ددت 5-10درصد، گامکسان 1درصد یا دیلدرین 0.5(نیم) درصد سمپاشی کرد یا گرد حشره‌کش را به داخل لانه جوندگان پاشید. در بسیاری از نقاط دنیا گونه‌های گزنوپسیلا کئوپیس و پولکس ایریتانس نسبت به ددت دیلدرین و گامکسان مقاوم شده‌اند بنابراین استفاده از حشره‌کش‌های فسفره یا کاربامات‌ها مثل دیازنیون 2درصد، فنتیون (بایتکس) 2درصد، مالاتیون 5درصد، فنتروتیون (سومیتیون) 2درصد آیدو فنفوس 2درصد و سوین 5-3درصد بهتر است.
برای مبارزه با کک‌های سگ و گربه می‌توان از حشره‌کش‌های انتخابی مثل گامکسان 1درصد، مالاتیون 2-5درصد، کارباریل 3-5درصد و پیرترین 1درصد برای گردپاشی بدن سگ و گربه استفاده شود.
راه‌حل‌های گیاهی مبارزه با کک
به دنبال یافتن راه‌حلی برای مبارزه با ککها، با بررسی انواعی از گیاهان، تعدادی از آن‌ها که دارای ترکیبات مؤثری در جهت فراری دادن حشرات بودند شناسایی گردیدند.
این گیاهان عبارت بودند از: بابونه، سیر، اوکالیپتوس، پونه، شمعدانی، درخت چای (روغن این درخت) و اوسطوخودوس.
جهت ساخت ترکیب مؤثری از آن‌ها، عصاره این گیاهان به‌صورت عرق‌گیری تهیه گردید. سپس از مقدار کمی وازلین، پمادی تهیه شد.
در بررسی نتایج حاصل از آزمایش‌های انجام‌شده، معلوم شد به احتمال 95% پماد مذکور می‌تواند سبب دور کردن ککها و کاهش گزش آن‌ها شود.
منبع: بهداشت محیط ایران
دکتر جمشید کریم‌زاده