به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ گاز آمونیاک بویژه برای عملکرد سیستم دفاعی گوساله در برابر پنومونی مضر است.
در یک منبع برای گوساله‌های شیری با عنوان «جایگاه تازه متولدین برای گوساله‌های شیری» کارت گوچ نیازهای محیطی برای گوساله‌ها پیش از از شیرگیری را به صورت زیر خلاصه کرده است:
۱) محیط استراحت تمیز، خشک و راحت
۲) تهویه کافی
۳) دسترسی مناسب به غذا و آب
این مقاله با پیگیری چگونگی مدیریت در جایگاه گوساله برای رسیدن به این احتیاجات در معرض آمونیاک قرار گرفتن گوساله‌ها را بررسی می‌کند. اما قبل از بررسی این موضوع، اجازه دهید به این سوال جواب دهیم که «چرا آمونیاک برای گوساله‌ها مضر است؟»
بیشتر بدانیم:
پنومونی آنزئوتیک گوساله‌ها
اسهال و پنومونی در گوساله‌های شیرخوار
نانو بیوساید NF در دامدارى‌ها
چرا گاز آمونیاک برای گوساله‌ها مضر است؟
چرا آمونیاک برای گوساله‌ها بد است؟ ابتدا باید بدانیم گاز آمونیاک بخصوص برای سیستم دفاعی گوساله در نای خطرناک است. مژک‌ها (انگشتان مویی) نای را می‌پوشانند. کار آنها هل دادن و خارج کردن مواد خارجی است که گوساله در زمان استنشاق به داخل نای برده است. راهی که توسط آن، در نهایت آشغال‌هایی که شامل پاتوژن‌ها می‌باشند باعث عفونت در شش نمی‌شوند.
سیستم انتقالی مژکی، شامل بسیاری از این مژک‌هاست. هر کدام در یک الگوی زنشی (ضربه‌ای) بالا آمده و به عقب برمی‌گردند. این الگوهای زنشی با هم هماهنگ می‌شوند و بصورت یک فعالیت موجی مشاهده می‌شود. بنابراین مژه‌ها از طریق فعالیت موجی خود هم مایعات و هم مواد جامد را بالا برده و از نای خارج می‌کنند. این روش می‌تواند یک راه دفاعی موثر در برابر عفونت‌های تنفسی باشد.
اما اگر مهارکننده‌های مضر ظاهر شوند، سیستم می‌تواند شکست بخورد.
بعضی ویروس‌ها بویژه، PI3 و BRSV مژه‌ها را نابود می‌کنند. حتی در غیاب این ویروس‌ها، سطوح پایین گاز آمونیاک بطور مزمن، سیستم دفاعی را ضعیف می‌کند. این مسئله به پاتوژن‌ها اجازه می‌دهد به بافت‌های تنفسی داخلی وارد شوند. در حالتی که هم الگوی زنشی مژه‌ها بصورت انفرادی و هم فعالیت موجی موزون آنها ضعیف شده، سیستم انتقال مژه‌ای نمی‌تواند پاتوژن‌ها را به اندازه کافی بالا برده و از نای خارج کند.
چرا آمونیاک برای گوساله‌ها بد است؟ برای قسمت دوم جواب، ابتدا باید به این سئوال پاسخ دهیم که «خطرات ایجاد کننده عفونت تنفسی برای گوساله‌ها چیست؟» دو فاکتور محیطی به طور حتم گوساله‌ها را در معرض باکتری‌های ایجادکننده پنومونی قرار می‌دهند. فاکتور اول این است که گوساله در کنار مادر خود قرار بگیرد. گاوهای بالغ ذاتاً حامل فاکتورهای بیماری‌زا هستند. وقتی مادر گوساله خود را لیس می‌زند، از این طریق یک کار موثر برای تلقیح ویروس‌ها، باکتری‌ها و پارازیت‌ها را انجام می‌دهد.
فاکتور محیطی دیگر این است که گوساله از طریق تراکم بالای گاوهای مجاور و یا از طریق وسایل گوساله‌زایی در معرض باکتری‌های ایجادکننده پنومونی قرار بگیرند. بنابراین، بعید است که حتی گوساله‌های تازه متولد شده باکتری‌های ایجادکننده پنومونی را نداشته باشند. این باکتری‌ها بسیار رایج هستند که اغلب تصور می‌شود که آنها بعنوان ساکنین معمول قسمت بالایی دستگاه تنفسی گوساله بشمار می‌روند. به این دلایل، هر زمان که سیستم انتقال مژکی ضعیف باشد، گوساله‌ها در معرض ریسک بالایی از ابتلا به بیماری‌های تنفسی قرار خواهند داشت.
چطور می‌توان در معرض آمونیاک بودن را کاهش داد؟
راه موثر برای کاهش در معرض آمونیاک قرار گرفتن، تولید نشدن این گاز است. اما در جایگاه گوساله، شرایط مثبت و مفیدی برای فعالیت میکروب‌ها وجود دارد. اوره هم رطوبت و هم مواد مغذی را فراهم می‌کند. گوساله‌ها بستر را گرم نگه می‌دارند و مواد بستر اغلب یک pH مطلوب را در محیط فراهم می‌سازند.
بنابراین چطور می‌توان پوسیدگی کود را کاهش دهیم؟ ۱- شرایط خشک‌تر، میزان کمتر رشد باکتریایی و آزادسازی آمونیاک را با عث می‌شود. ۲- فراهم کردن مقدار کمتر اکسیژن برای باکتری‌ها، میزان کمتر آزادسازی گاز آمونیاک را باعث می‌شود. ۳- کود (مخلوط ادرار و مدفوع) روی پوست یک حیوان گرم، سریع‌تر آمونیاک تولید می‌کند، تمیزتر نگهداشتن گوساله، باعث کمتر شدن آزادسازی آمونیاک می‌شود.
تمام این فاکتورها به بستر خشک تمیز اضافه می‌شوند. خشک به چه معنی است؟ زانوی خود را روی بستر بگذارید. اگر زانوی شما خیس شد، بستر به اندازه کافی برای کاهش تولید آمونیاک خشک نیست. مقدار کافی بستر، شرایط را خشک نگه می‌دارد. بر خورد اول علیه آمونیاک! مقدار کافی بستر شرایط بی‌هوازی (اکسیژن پایین) نامساعد برای رشد میکروبی فراهم می‌کند. برخورد دوم! مقدار کافی بستر گوساله‌های تمیز را بیشتر می‌کند. برخورد سوم! پاک کردن باکتری‌های ایجادکننده آمونیاک. همچنین، فراهم کردن گردش کافی هوا از طریق تهویه خوب به انتقال هوای پر از آمونیاک کمک خواهد کرد.
منبع: سایت دامپزشکان