به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این مقاله مواردی که باید به آن‌ها توجه کنید تا متوجه شوید چه هنگام باید از کمک‌های اولیه استفاده کنید و چه هنگامی پرنده خود را نزد دامپزشک ببرید، بررسی شده‌اند. یکی از معمول‌ترین سوالاتی که هنگام چنین مشکلاتی به ذهن شما خطور می‌کند، سوال زیر است:
چه زمانی با دامپزشک تماس بگیرم؟
در مواقع زیر باید بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید:
خونریزی غیرقابل کنترل
خونریزی که نتوان آن را متوقف کرد قطعاً یک مورد اورژانسی جدی است. ازدست دادن خون زیاد، پرنده را ضعیف کرده و ممکن است به مرگ او منجر شود. در صورت امکان محل خونریزی را مستقیماً فشار دهید و بلافاصله او را به دامپزشکی انتقال دهید.
در صورتی که خونریزی کم و سطحی باشد مانند خونریزی ناخن پرنده، می‌توانید خونریزی را با پودر بندآورنده خون یا پودر نشاسته، کنترل کنید اما مراقب باشید که این پودرها را در محل جراحت و زخم قرار ندهید زیرا موجب آسیب به بافت فولیکول‌های پر و غشای مخاطی شده که در نتیجه مشکلاتی را برای پرنده در پی خواهد داشت و درمان او را دشوار خواهد ساخت.
وجود خون در استفراغ یا مدفوع پرنده
وجود خون در استفراغ یا مدفوع هیچگاه طبیعی نیست و نیازمند مراجعه فوری به دامپزشک می‌باشد.
سوختگی پرندگان
سوختگی در پرندگان بسیار اتفاق می‌افتد به خصوص در مواردی که پرنده به صورت آزاد در محیط زندگی می‌کند. محل سوختگی را با آب سرد خنک کرده و سپس پرنده خود را به دامپزشکی ببرید. هیچگونه پماد یا روغنی را به محل سوختگی نزنید زیرا این مواد گرما را در محل نگه داشته و باعث آسیب به بافت خواهند شد. همچنین روغن خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
زمین خوردن یا مشکل در حفظ تعادل
تلو تلو خوردن، حرکت به صورت دایره‌وار، دراز کشیدن در کف قفس یا ناتوانی در بلند شدن بیانگر ضعف شدید، شوک یا بیماری، زخم یا جراحت عصبی می‌باشد. لرزش و سخت شدن بدن ممکن است نشان‌دهنده تشنج باشد. در چنین مواقعی پرنده باید در محیطی گرم، تاریک و آرام قرار گیرد و بلافاصله به دامپزشکی برده شود.
خوردن مواد سمی
در صورت امکان، نمونه‌ای از ماده سمی و یا هرگونه ماده شیمیایی که ممکن است پرنده خورده باشد را به دامپزشک نشان دهید. دامپزشک احتمال دارد چینه‌دان پرنده را شستشو دهد و برای جذب ماده‌ی سمی از زغال فعال استفاده کند.
بلعیدن اشیای خارجی
اگر پرنده شما وسیله‌ای را بلعیده باشد بهتر است تا زمانی که هنوز در چینه‌دان است برای خارج کردن آن اقدام کنید. در صورتی که این کار را به تاخیر بیندازید ممکن است آن شئ وارد معده، سنگدان یا روده‌ی پرنده شود که در آوردن شئ از این مکان‌ها سخت و خطرناک می‌باشد.
هرگونه زخم یا جراحت عمیق
به خصوص اگر توسط حیوان درنده‌ای مثل سگ، گربه و یا موش خرما ایجاد شده باشد، نیازمند توجه فوری دامپزشک است. زخم‌های عمیق یا زخم‌هایی که در چشم، قفسه سینه یا شکم بوجود آمده باشند نیز نیازمند درمان فوری هستند. محل زخم را مستقیماً فشار دهید تا میزان خونریزی کم شود و سپس او را به سرعت نزد دامپزشک ببرید. اگر پا یا بال پرنده شکسته باشد برای کاهش درد و جلوگیری از بدتر شدن شرایط، بهتر است قبل از انتقال وی به دامپزشکی محل مورد نظر را اتل‌بندی کنید.
مشکلات تنفسی
خس‌خس کردن هنگام تنفس، به سختی نفس کشیدن یا تنفس همراه با صدا علائمی هستند که باید فوراً درمان شوند. در این موارد ممکن است راه تنفسی پرنده بسته شده باشد و نباید هیچ ثانیه‌ای را هدر داد. دامپزشک ممکن است مجبور شود از لوله کیسه هوا برای پرنده استفاده کند. در این مواقع به پرنده استرس وارد نکرده و سریعاً به دامپزشک مراجعه کنید.
تلاش زیاد و فشار بدون توقف
این علامت ممکن است نشانه مشکلی در تخم‌گذاری یا بیماری چسبندگی روده باشد. در حالی که برای رفع مشکل با دامپزشک مشورت می‌کنید، باید پرنده را در جای گرم و مرطوبی قرار دهید.
خارش بی‌وقفه
خارش مکرر که موجب نوک زدن پرنده به پوست و زخم شدن آن شود، ممکن است نشانه‌ی حساسیت یا تماس با نوعی ماده‌ای سمی روی پوست باشد. در صورت مشاهده چنین علائمی پرنده خود را بشویید تا هرگونه آلودگی از پوست یا پرهایش پاک شود و سپس برای درمان، او را به دامپزشکی ببرید.
بیشتر بدانیم:
پاسخ 10 سوال متداول درباره کوکاتیل‌ها (عروس هلندی)
شناخت و نگهداری طوطی کوچک اسکندر (ملنگو)
اردک بهترین حیوان خانگی
نحوه نگهداری صحیح از پرنده فنچ
در چه صورت همان روز به دامپزشک مراجعه شود و چه زمانی می‌توان بیشتر صبر کرد؟
۱. مراجعه به دامپزشک در همان روز
در صورت مشاهده موارد زیر سعی کنید در همان روز با دامپزشک مشورت کنید:
کم‌اشتهایی: کم شدن اشتهای پرنده علامت مهمی از وجود بیماری است به خصوص اگر با افسردگی یا هر نشانه دیگری همراه باشد.
بعضی مشکلات تنفسی: اگر دم حرکات تند و سریعی دارد و تنفس پرنده نسبت به حالت عادی سطحی‌تر و دارای ریتمی تندتر شده است، بهتر است با دامپزشک مشورت شود. منظور از حرکت دم، بالا و پایین رفتن دم پرنده همراه با ریتم نفس کشیدن اوست. ورم اطراف سوراخ‌های نوک پرنده یا ترشحاتی که از این ناحیه خارج می‌شود، از علائم بیماری تنفسی بوده که نیازمند مراقبت و درمان است.
مشکلات مربوط به چشم: پلک نیمه‌باز یا کاملاً بسته ممکن است نشانه عفونت چشمی باشد. قرنیه‌ای که کدر یا غیرشفاف باشد و رنگ متمایل به آبی و سفید داشته باشد ممکن است علامت زخم یا آسیب به قرنیه یا عفونت آن باشد. مشکلات مربوط به چشم پرنده را هرچه زودتر درمان کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
زخم: زخم‌های سطحی احتمال عفونی شدن را دارند بنابراین باید با داروهای آنتی‌بیوتیکی درمان شوند.
اسهال شدید همراه با استفراغ و قی کردن یا بدون آن‌ها: مدفوع رقیقی که شکل مشخصی ندارد نشانه اسهال است. اسهال مکرر موجب از دست دادن مایعات و درنتیجه، کم‌آبی بدن پرنده خواهد شد.
استفراغ: ممکن است کف قفس یا روی پرهای پرنده آثاری از استفراغ مشاهده کنید. استفراغ کردن نسبت به قی کردن، علائم شدیدتری دارد و قی کردن بیشتر قابل کنترل است. اگر استفراغ یا قی کردن همراه با اسهال باشد؛ ممکن است در اثر نوعی مخمر یا باکتری عفونی یا برخی از سموم باشد.
ضایعات پوستی: در صورتی که قسمت‌هایی از بدن پرنده خالی باشد، نشانه‌ای از وجود عفونت یا زخم است. ورم پوست نیز ممکن است بعلت وجود عفونت، کیست در پرها یا تومور پوستی باشد. توجه داشته باشید که نباید برای این نواحی از پماد‌های روغنی استفاده کنید زیرا دمای بدن پرنده را تغییر می‌دهند یا باعث می‌شوند که پرها به هم چسبیده و در بعضی پرنده‌ها باعث ریزش پر خواهد شد.
۲. مراجعه به دامپزشک در زمانی دیگر
شما می‌توانید در صورتی که شرایط زیر پیش آمد، برای تماس با دامپزشک تا ۲۴ ساعت صبر کنید:
کم‌اشتهایی بدون علائم دیگر: حتی پرندگان سالم ممکن است یک روز کمتر غذا بخورند که ممکن است در اثر استرس یا ترس باشد. اشتهای پرنده را با دقت زیر نظر داشته باشید و اگر اشتهای پرنده‌تان پس از ۲۴ ساعت به حالت عادی برنگشت با دامپزشک تماس بگیرید.
خارش سطحی: خارش سطحی در صورتی که به پوست آسیبی نرساند و تشدید نشود زیاد نگران‌کننده نیست. برای رفع آلودگی‌های بال و پر پرنده و خارش که با خشکی پوست همراه است، پرنده را حمام کرده و بشویید.
افراط در آب خوردن: افراط در آب خوردن ممکن است به دلیل نوع رژیم غذایی پرنده باشد. اگر این روند بیش از ۲۴ تا ۴۸ ساعت به طول بینجامد احتمالاً بعلت نوعی بیماری متابولیستی مثل بیماری کلیوی یا دیابت باشد. برای تشخیص علت بیماری، باید از پرنده تست کامل گرفته شده و آزمایش خون بدهد.
قی کردن بدون علائم دیگر: در بعضی از پرندگان، در صورتی که قی کردن فقط یک یا دو بار اتفاق بیفتد و یا با علائم تولیدمثلی همراه باشد امری طبیعی است. البته اگر قی کردن پرنده متوقف نشود، باید برای چک آپ پرنده به دامپزشک مراجعه کنید.
اقدامات درمانی مناسب برای پرنده
اقدام به درمان مناسب یکی از مهم‌ترین بخش‌های مواجهه با بیماری یا جراحت است که از لحظه مشاهده مشکل شروع شده و تا زمانی که بیماری کاملاً برطرف شود ادامه پیدا می‌کند.
در صورت امکان، پرنده بیمار را کمتر لمس کنید زیرا ممکن است با این کار استرس و شوک به پرنده وارد شده و حتی به مرگ او منجر شود.
تا زمانی که پرنده از شوک خارج نشده است درمان هرگونه جراحت و آسیب سطحی و بی‌خطر را به تعویق بیندازید. اما اگر شرایط جدی و خطرناکی پیش آمد، هر چه زودتر برای درمان اقدام کنید.
چگونگی گرم کردن پرنده
وجود یک منبع گرمای کمکی، هنگامی‌که پرنده بیمار یا دچار جراحت شده است، بسیار ضروری است. دمای بدن پرنده‌ای که بیمار یا زخمی می‌شود به سرعت کاهش می‌یابد، بنابراین گرم نگه داشتن بدن اهمیت زیادی پیدا می‌کند. پرنده را در مکانی گرم با دمای ۲۶ تا ۲۹ درجه فارنهایت، مرطوب، تاریک و تا جای ممکن ساکت و آرام قرار دهید.
برای ایجاد محیطی گرم برای پرنده می‌توانید از راه‌های زیر کمک بگیرید:
قفس کوچکی را با حوله بپوشانید و آن را در مکانی گرم در کنار پد گرم‌کننده‌ای که روی درجه کم باشد قرار دهید. مراقب باشید که هیچ قسمتی از پد گرم‌کننده در دسترس پرنده قرار نگیرد زیرا ممکن است توسط پرنده جویده شود.
از لامپ‌های مادون قرمز (فرو سرخ) نیز می‌توانید استفاده کنید. البته آن را در کنار قفس و در جایی قرار دهید که بیش از اندازه به پرنده گرما نرسد.
دمای داخل قفس را می‌توانید با استفاده از دماسنج آکواریوم اندازه‌گیری کنید البته باید دور از دسترس پرنده باشد. اگر پرنده بال‌های خود را دور از بدنش نگه داشته و نفس‌نفس میزند به این معنی است که گرمش شده است. برای جلوگیری از وقوع این مشکل، پرنده باید دسترسی راحتی به آب و یا محلول الکترولیتی داشته باشد. پرنده بیمار احتمال دارد به علت کاهش مصرف آب، روند بیماری و یا اسهال و استفراغ، دچار کم‌آبی شود. محلول الکترولیت به سرعت، کم آبی بدن پرنده را جبران می‌کند.
مراقبت‌های غذایی پرنده بیمار
یکی از ضروری‌ترین بخش‌های درمان پرنده، مراقبت‌های غذایی است. پرنده بیمار یا زخمی بسیار کم غذا می‌خورد. اگر پرنده به خوبی غذا نخورد، بدن و سیستم ایمنی او در مقابله با بیماری ضعیف می‌شود. مراقبت‌های اولیه غذایی به این معنی است که به هر شکل ممکن به پرنده خود غذا بدهید. پرنده بیمار باید همیشه به غذا دسترسی داشته باشد. اگر غذا خوردن برای پرنده مشکل باشد غذا را روی کف قفس بگذارید. سعی کنید از غذاهایی که پرنده‌تان دوست دارد به او بدهید.
گاهی اوقات لازم است که با دست به پرنده بیمار خود غذا بدهید و ممکن است در این صورت از سرنگ یا قاشق استفاده کنید. هیچگاه پرنده را مجبور به غذا خوردن نکنید زیرا این کار احتمال دارد منجر به ایجاد مشکلات تنفسی، ذات‌الریه و یا حتی مرگ پرنده شود.
منبع: سایت پت‌ها