به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ عفونت پاراوا ویروس یا پاروو (Parvo) که اصطلاحاً به آن ویروس اسهال و استفراغ پاروویی سگ نیز می‌گویند یک بیماری خطرناک ویروسی مخصوصاً برای توله‌هاست. این ویروس از خانواده پاروویروس‌ها است که با درگیر نمودن روده‌ها و مغز استخوان موجب ایجاد اسهال سگ، استفراغ سگ و کاهش توانایی بدن در مقابل عفونت می‌شود. عوارض این بیماری در توله‌ها بسیار شدید‌تر از بالغین است. نژادهای دوبرمن و روتوایلر نسبت به این ویروس حساس‌تر از دیگر نژادها هستند با این‌حال تمام نژادها و نژادهای دورگه نیز درخطر ابتلا به این بیماری بوده که می‌تواند باعث مرگ آنها شود.
پاروو یک بیماری تازه ظهور است که در اواخردهه 70 میلادی شناخته شد. قبل از آن این ویروس وجود نداشت؛ به نظر می‌رسد در اثر ایجاد تغییراتی در ویروس‌های مختص به گونه دیگر حیوانات مثل گربه‌ها تبدیل به این ویروس مخصوص سگ‌ها شده است. در ابتدای به وجود آمدن، این ویروس تمام رده سنی سگ‌ها را مبتلا می‌ساخت اما هم اکنون بیشتر توله‌ها را آلوده می‌کند. این معمولا به خاطر این است که سگ‌های بالغ و پیرتر یا از طریق ابتلا به این بیماری یا از طریق واکسیناسیون سگ به پاروو ایمن شده‌اند.
پاروو ویروس با صدمه زدن به سلول‌های سالم بدن باعث جلوگیری از تکثیر سلول‌های سالم می‌شود. این ویروس باعث ازبین رفتن سلول‌های جذب‌کننده در روده شده و باعث عدم جذب مواد غذایی می‌شوند؛ همین موجب می‌شود حیوان ناتوان شده و روده را در معرض عفونت قرار می‌دهد که این عفونت می‌تواند به خون نیز بزند.
همچنین پارو ویروس می‌تواند وارد مغز استخوان شده ودر عملکرد آن اختلال ایجاد کند. چون مغز استخوان محل ساخت وساز سلول‌های خون مثل گلبول قرمز و سفید‌اند؛ تخریب مغز استخوان باعث کاهش تولید گلبول‌های سفید که کار دفاع از بدن را دارند، منتهی می‌شود. این کاهش گلبول‌های سفید موجب اختلال در عملکرد ایمنی و تضعیف سد دفاعی بدن شده و سگ را در معرض خطر ابتلا به دیگر عفونت‌ها قرار می‌دهد.
انتقال پاروا ویروس چگونه است؟
ویروس از طریق لیسیدن، بو کردن یا خوردن فضولات یا هر چیزی که با فضولات آلوده به پاروو ویروس در تماس باشد می‌تواند انتقال پیدا کند. پس از وارد شدن ویروس به دهان به روده‌ها رفته و در آنجا شروع به تکثیر می‌کند. در هر قاشق چای‌خوری از مدفوع حیوان آلوده به پاروو، تقریباً حدود یک میلیارد ویروس وجود دارد. این ویروس‌ها در خارج از بدن سگ بسیار سخت جان و با دوام‌اند به‌طوری که در محیط ویروس می‌تواند تا حدود 6 ماه زنده بماند.
ویروس به حدی سخت جان است که برای ازبین بردن آن در خاک می‌بایست تمام گیاهان را ازبین برد. برای ازبین بردن این ویروس می‌بایست محیط خانه شسته و آب کشیده، سپس با وایتکس رقیق شده (1 قسمت وایتکس با 30 برابرش آب) ضدعفونی شود. در معرض نور خورشید قرار دادن وسایل آلوده می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به ازبین رفتن ویروس شود. پارو ویروس می‌تواند چندین روز قبل از ظهور علایم بیماری و همچنین تا 2 هفته بعد از بهبودی نیز از فضولات سگ آلوده دفع شود.
علایم پاروو ویروس چیست؟
معمولاً توله‌ها این بیماری را از سرک کشیدن در خاکی که آلوده به فضولات سگ پاروو ویروسی است (مثل خاک پارک‌ها، خاک باغچه و....) می‌گیرند. علایم بیماری 4-14 روز پس از در معرض قرار گرفتن پدیدار می‌شوند. علایم اولیه بیماری شامل بی‌حالی، کز کردن و گوشه‌گیری، ازبین رفتن اشتها و تب است. یکی دو روز بعد از آن استفراغ و اسهال همراه با رگه‌های خونی دیده می‌شود. اسهال و استفراغ می‌تواند در صورت عدم درمان سریعاً موجب کم‌آبی و حتی مرگ توله در نوع شدید بیماری شود. توله‌های 6-8 هفته‌ای بیشتر احتمال مرگ و میر ناشی از این بیماری را دارند. اصولاً هرگونه بی‌حالی و عدم اشتها در توله‌های جوان می‌بایست شک دامپزشک را به این بیماری معطوف کند.
پیشگیری از پاروا ویروس
بهرین روش مقابله با پاروویروس، واکسیناسیون به موقع توله سگ‌هاست. مادرانی که ایمنی در برابر پاروا ویروس را از طریق واکسیناسیون یا مبتلا شدن به بیماری قبلا بدست آورده‌اند می‌توانند پادزهر (آنتی‌بادی) بیماری را از طریق شیرشان به توله انتقال دهند. بسته به میزان آنتی‌بادی دریافت شده توله می‌تواند از چند هفته تا 3 ماه در برابر پاروو در امان باشد.
اما نکته اینجاست که این آنتی‌بادی حاصل از شیر مادر کم‌کم در بدن توله‌ها کاهش پیدا کرده و توله در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. به خاطر اینکه زمان ازبین رفتن آنتی‌بادی درهر توله متفاوت است می‌بایست تمام توله‌ها از 6 هفتگی شروع به واکسینه شدن در برابر این بیماری شوند. بعد از آن می‌بایست واکسیناسیون هر 3-4 هفته تا سن 16 هفتگی (چهار ماهگی) تکرار شود. بهتر است تا تکمیل این دوره واکسیناسیون توله‌ها از محیط‌های آلوده دور نگاه داشته شوند. به توله‌های واکسینه نشده نباید اجازه داد تا با دیگر توله‌های واکسینه نشده یا فضولات سگ‌های دیگردر ارتباط باشند.
بیشتر بدانیم:
بیماری‌های کشنده در سگ‌ها
گاستریت (ورم معده) در حیوانات
هایفما در سگ‌ها
تشخیص پاروو ویروس
هروقت در سگ‌های جوان واکسینه نشده علایمی از قبیل بی‌اشتهایی، اسهال و استفراغ دیده شده می‌بایست به بیماری پاروا ویروس مشکوک شد. در ایران برای تشخیص از کیتهای ایمنوکروماتوگرافی سریع (همانند تست حاملگی توسط ادرار) استفاده می‌شود. دامپزشک مقداری از مدفوع حیوان را رقیق کرده و داخل کیت می‌ریزد و سپس پاسخ در عرض 10 دقیقه مشخص می‌شود. اگر دو خط نوار کیت قرمز شد نشان‌دهنده مثبت بودن آزمایش است و نشان می‌دهد که سگ به ویروس آلوده شده اما اگر یک خط قرمز بر روی نوار روشن شود منفی بودن آزمایش تفسیر می‌شود. آزمایش خون و کاهش تعداد گلبول‌های سفید نیز می‌تواند در تایید تشخیص این بیماری کمک‌کننده باشند.
درمان پاروو ویروس سگ‌ها
همانند دیگر بیماری‌های ویروسی این بیماری نیز درمان قطعی ندارد اما می‌توان با انجام درمان‌های حمایتی و رسیدگی مناسب باعث شد که دوره ویروس سپری شده تا سگ دوباره قادر به غذا خوردن شود و به زندگی خود ادامه دهد. اغلب توله‌هایی که تحت درمان‌های حمایتی قرار نمی‌گیرند بعد از چند روز در اثر ازدست رفتن آب بدن و یا زدن عفونت به خون می‌میرند. بستری شدن در بیمارستان یا کلینیک دامپزشکی شانس زنده ماندن توله را به مراتب بیشتر از مراقبت در خانه می‌کند.
اگر تصمیم به ادامه درمان سگ مبتلا در خانه را دارید در صورت داشتن سگ‌های دیگر می‌بایست سگ بیمار را از دیگر سگ‌ها حتی سگ‌های واکسینه شده کاملاً جدا نگاه دارید. هیچ واکسنی صد درصد گارانتی نمی‌کند سگ در برابر بیماری مصون شود. سگ بیمار می‌بایست در محل آرام و ساکت بدون استرس نگهداری شوند. چون خود ویروس را نمی‌توان با هیچ دارویی ازبین برد، سگ می‌باید تحت درمان‌های حمایتی سفت و سخت (همانند سرم زدن، آنتی‌بیوتیک داخل رگی، درمان ضد استفراغ، ضد درد، ضد انگل و تغذیه داخل رگی) قرار بگیرند.
با این که در اکثر مواقع این درمان‌ها جان حیوان را نجات می‌دهند اما بعضی وقت‌ها در موارد شدید بودن بیماری و یا پایین بودن سن توله (6-8 هفته) حتی این درمان‌ها نیز موثر واقع نشده و سگ جان خود را از دست می‌دهد. نکته مهم این است که هیچ دارویی را نباید به صورت خوراکی به حیوان داد همچنین از دادن غذا تا وقتی که دامپزشک اجازه نداده خوداری شود. دادن دارو و یا غذا از طریق دهان موجب تشدید استفراغ و بدتر شدن حال سگ می‌شود. وقتی استفراغ تحت کنترل در آمده بنا به نظر دامپزشک 12-24 ساعت بعد از بند آمدن استفراغ می‌توان به تدریج شروع به دادن مقادیر کم آب به سگ شد. اگر سگ بالا نیاورد سپس کمی غذای له شده قابل جذب به حیوان داده شود. میزان آب و غذا را کم‌کم (بسته به حال سگ) می توان افزایش داد.
سرنوشت سگ مبتلا به پاروو ویروس چیست؟
معمولاً توله سگ‌هایی که بتوانند 5-7 روز بعد از شروع علایم بیماری دوام بیاورند، بیماری را رد کره وتا آخر عمر نسبت به آن مقاوم می‌شوند. همینطور که گفته شد متاسفانه در حال حاضر هیچ‌گونه درمان ضد ویروسی برای درمان قطعی این بیماری وجود ندارد. پاسخ به درمان حمایتی معمولاً بستگی به حدت بیماری و یا سن مبتلا شدن به پاروو دارد. سگ‌هایی که به نوع ملایم پاروا ویروس مبتلا شده‌اند معمولاً جان سالم به‌در می‌برند اما آنهایی که به شدت دچار بیماری شده‌اند سریعاً دچار کم‌آبی شده و خطر مرگ آنها را تهدید می‌کند. این دسته از سگ‌ها می‌بایست تحت درمان حمایتی سفت وسخت قرار بگیرند. زنده ماندن این دسته که به نوع شدید دچار شده‌اند بستگی به بنیه و توانایی سگ در مقابله با این بیماری و کیفیت درمان حمایتی دارد؛ با این حال همانطور که گفته شد گه‌گاه حتی با درمان‌های حمایتی کامل بعضی از سگ‌ها تلف می‌شوند.
تهیه وتنظیم: امیررضا عامری نایینی