به گزارش «سرویس اطلاعات دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری‌های رایج و مهمی وجود دارند، که می‌توانند سامانه‌ی تنفسی (مجاری هوا، شش‌ها و کیسه‌های هوایی) ماکیان را تحت تأثیر قرار دهند. بیماری‌های مجاری تنفسی، بخش مهمی از تمامی بیماری‌های شایع در ماکیان می‌باشند.
در بسیاری از موارد ممکن است بیماری تنفسی مشاهده شده در یک گله، بخشی از یک بیماری چند سامانه‌ای یا یک بیماری اختصاصی با اثر کمتر بر سایر اندام‌ها باشد. در برخی موارد مانند کوریزای عفونی یا لارنگوتراکیت عفونی، بیماری ممکن است حداقل در ابتدا به دستگاه تنفسی محدود شود. بیماری‌زاهای گوناگونی مانند گونه‌هایی از ویروس، باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند آغازگر بیماری در ماکیان باشند.
عوامل محیطی نیز ممکن است سبب تقویت این بیماری‌زاها، در ایجاد نشانه‌ها و آسیب‌های بالینی شوند. سیستم‌های نوین پرورش به علت تراکم زیاد و یکنواختی ژنتیکی، نسبت به هزینه‌های اقتصادی بالای ناشی از شیوع بیماری‌ها، حساس هستند. امروزه شیوع بیماری‌ها، تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد جهانی دارد. بیماری‌های نیوکاسل اگزوتیک (غیربومی)، سالمونلوز و آنفلوانزای پرندگان نگران‌کننده‌ترین بیماری‌ها از دیدگاه اقتصادی و سلامت جوامع انسانی هستند.
بیشتر بدانیم:
آشنایی با بیماری نیوکاسل
آنفلانزای طیور (بخش اول)
10 راهکار تغذیه‌ای جهت مبارزه علیه سالمونلا در سیستم‌های پرورش طیور
مایکوپلاسما گالی سپتیکم (MG) یا CRD
دستگاه تنفس طیور:
تنفس بر دو فرایند دلالت دارد:
- تنفس درونی یا یاخته‌ای، فرآیندی است که بین جریان خون و سلول‌های مجاور صورت می‌گیرد و طی آن گلوکز و یا سایر مولکول‌های کوچک به منظور تولید انرژی، اکسید می‌شوند؛ این امر نیازمند اکسیژن بوده و تولید دی‌اکسیدکربن را درپی دارد.
- تنفس برونی (نفس کشیدن)، تبادل گازها بین ریه و جریان خون می‌باشد.
عملکرد دستگاه تنفس:
• تأمین اکسیژن
• دفع دی‌اکسیدکربن
• تنظیم دما
• سازو کار تولید صدا
• تعادل اسید- باز
دانستنی‌هایی درباره ماکیان
• 50 تا 80درصد از خون در شش‌های پرندگان، با غشای تنفسی در تماس است؛ درصورتی که این مقدار در پستانداران 20درصد می‌باشد.
• سد خونی – هوایی در شش‌های پرندگان به طور چشمگیری نازکتر از شش‌های پستانداران است.
• شش‌های پرندگان دارای گیرنده‌های دی‌اکسیدکربن است که نقشی در تنظیم تنفس ایفا می‌کنند.
نمودار گردش هوا:
• پرندگان فاقد دیافراگم می‌باشند و تنفس به کمک ماهیچه‌های دمی و بازدمی صورت می‌گیرد.
• در هنگام تنفس حجم شش‌ها تغییری نمی‌کند، در حالی‌که کیسه‌های هوایی منبسط و منقبض می‌شوند.
• دو چرخه‌ی تنفسی کامل، برای ورود و خروج یک توده هوا به سامانه تنفسی مورد نیاز است.
• پرندگان به علت دارا بودن کیسه‌های هوایی، تبادل گازی کارآمدی دارند؛ این موضوع سبب تبادل راحت‌تر سموم و گسترش ساده‌تر عفونت‌ها می‌گردد.
شمایی از شش پرندگان:
فاکتورهایی که بروز بیماری‌های تنفسی طیور را تحت تأثیر قرار می‌دهند:
1- حیوان: سن، گونه و ژنتیک، اثر عمده‌ای بر میزان حساسیت یا مقاومت حیوان به عوامل بیماری‌زا خواهند داشت.
2- محیط: دمای محیطی، گردو غبار، گازها، تهویه نامناسب اثر عمده‌ای بر روی وقوع تحریک تنفسی خواهند داشت. ناقلینی مانند موش‌ها، حشرات و پرندگان می‌توانند عوامل بیماری‌زا را وارد کنند؛ همچنین تنش، ایمنی بدن را کاهش می‌دهد.
3- مدیریت: دربر گیرنده بازدیدکنندگان، تعداد حیوانات و جلوگیری از ورود حیوانات با سنین گوناگون به واحد پرورش می‌باشد.
4- عوامل بیماری‌زا: بیماری می‌تواند ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها باشد. همچنین مایکوپلاسماها مسئول انواع گوناگون عفونت‌ها می‌باشند که دارای ویژگی‌های ویروسی و نیز باکتریایی هستند. در بیشتر موارد عفونتهای اولیه و ثانویه را در بیماری‌های تنفسی مشاهده می‌نماییم؛ این بیماری‌ها به ندرت وابسته به یک بیماری‌زا می‌باشند. عفونتهای ثانویه (باکتریایی)، اغلب به مرگ ومیر بالا می‌انجامد.
5- تراکم: در پرورش‌های متراکم احتمال وقوع مشکلات تنفسی افزایش می‌یابد.
6- آمونیاک: آمونیاک و محلول‌های آمونیاکی، محرک و خورنده هستند و به هر روشی که حیوان آنها قرار بگیرد می‌توانند مضر باشند.
در معرض قرارگیری حاد دهانی به سرعت منجر به درد، ریزش بزاق فراوان و سوزش دهان، گلو و مری می‌شود. در معرض قرارگیری قابل توجه با این مواد می‌تواند سبب سوزش حفره دهانی، بینی، حلق، حنجره و نای همراه با انسداد مجاری هوایی، اختلال تنفسی و خیز برونش‌ها و حبابچه‌ها شود.
عوامل ایجادکننده عفونتهای ویروسی سامانه‌ی تنفسی
• ویروس نیوکاسل
• ویروس آنفلوانزای پرندگان
• ویروس برونشیت عفونی پرندگان
• ویروس بیماری لارنگوتراکئیت عفونی
• آدنوویروس‌ها
عوامل ایجادکننده عفونتهای باکتریایی (ثانویه)
• مایکوپلاسما گالی سپتیکم (CRD)
• پاستورلا مولتوسیدا (وبای پرندگان)
• اورنیتو باکتریوم راینوتراکیاله (اورنیتو باکتریوزیس)
• بوردتلااویوم (بوردتلوزیس)
• هموفیلوس پاراگالیناروم
• مایکوپلاسما سینوویه
• ای کولای
• مایکوپلاسما مله اگریدیس (تورم کیسه‌های هوایی در بوقلمون)
عوامل ذکر شده می‌توانند سبب رینیت، سینوزیت، تراکئیت، نومونیا، راینوتراکئیت، پلورزی و تورم کیسه‌های هوایی در پرندگان شوند.
نشانه‌های بالینی:
• پخ‌پخ کردن
• آبریزش بینی
• تورم سر
• خرخر کردن
پیامدها:
• کاهش عملکرد (تا 40درصد رشد)
• کاهش قدرت سامانه ایمنی
• بهبودی ناقص
• مرگ ومیر
بهبودی ناقص:
در مراحل پیشرفته‌تر، آسیب‌دیدگی بافتی می‌تواند آنقدر حاد باشد که بهبودی کامل به هیچ‌وجهی ممکن نبوده و این به معنی افت کارکرد و حساسیت بیشتر پرندگان در باقیمانده‌ی دوره پرورش است.
افلورین پی‌ال:
افشره‌های روغنی، آمیخته‌ای از ترکیباتی هستند که مشخصه آنها قابلیت ایجاد مزه و بو می‌باشد و معمولاً از گل یا میوه گیاهان تند و معطر به‌دست می‌آیند. آنالیزها نشان می‌دهد که در میان ترکیبات اصلی گوناگون تشکیل‌دهنده آنها، ترپنوئیدها بیشترین فراوانی را دارند و به شکل‌های همی‌ترپن‌ها، یا سزکوئی ترپن‌ها و مشتقات آن وجود دارند.
ترکیبات افلورین پی‌ال:
••• منتول (افشره نعناع صحرایی):
- فرار
- مسکن
- ضدباکتری
- محرک
- تنفس راحت
- کاهنده التهاب مخاط
••• اکالیپتوس (افشره اکالیپتوس):
- ضدباکتری
- موثر بر روی تخلیه برونش‌ها
- ضد ویروس‌ها
- بهبود سلامت سیستم تنفسی
- کمک به تخلیه خلط از سینوس‌ها
••• ساپونین (افشره یوکاشیدیگرا):
- امولسیفایر
- ترکیب با آمونیک آزاد هوا
- بهبود جذب دیگر ترکیبات فعال این دارو
- کمک به بهبودی سریع
- کمک به پاشش بهتر ذرات
مزایای افلورین پی‌ال:
• بهبود تنفس و گذر هوا
• کاهش تجمع خلط و بیرون‌ریزی آن از حفرات تنفسی
• کاهش اثرات منفی بیماری‌زاها و همچنین بهبودی سریع
• کاهش تنش و اثرات ناشی از کم اشتهایی
• بهبود مقاومت در برابر همه عفونتهای تنفسی
• کاهش اثرات منفی و تنش ناشی از واکسیناسیون
• بهبود ماندگاری و کاهش مرگ ومیر
• کاهش اثرات تنش گرمایی
توصیه مصرف افلورین پی‌ال:
• در آب آشامیدنی: به ازای هر 20000 قطعه پرنده، 200 میلی‌لیتر افلورین پی‌ال در هر 1000 لیتر آب آشامیدنی (دوبار در روز)
• روش اسپری کردن: به ازای هر 20000 قطعه پرنده، 200 میلی‌لیتر افلورین پی‌ال در هر 10 لیتر آب به روش اسپری (دوبار در روز)
• براساس وزن بدن: به نسبت 1 میلی‌لیتر افلورین پی‌ال به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (دوبار در روز)
• استفاده از افلورین پی‌ال به مدت سه روز، در بیماری‌های تنفسی (CRD و...) و همچنین پس از واکسیناسیون (دوبار در روز)
• از مصرف افلورین پی‌ال یک روز پیش و دو روز پس از کاربرد واکسن زنده پرهیز شود.
تولیدکننده: شرکت اینوواد بلژیک
شرکت جوانه خراسان