به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مهم‌ترین علائم و نشانگانی که در تشخیص و تفریق بیماری‌های طیور به ما کمک می‌کنند عبارتند از:
1- شدت و حدت بیماری و روند آن (میزان تلفات- میزان واگیری- میزان اشتها)، علائم تنفسی (خفگی- دهن زدن- سوت کشیدن و ...)، علائم گوارشی به خصوص اسهال (گچی- موکوسی و کشدار- رنگ آن –شدت آن)، علائم حرکتی (ضعف پا- فلجی و ...)
2- در قدم بعدی پس از تشخیص عفونی بودن بیماری باید ببینیم بیماری ویروسی است یا میکروبی یا انگلی؟
افزایش تصاعدی و ناگهانی تلفات و واگیری و بی‌اشتهایی و مرگ ومیر در جوجه‌های خوب 4 علامت مهم دال بر حدت بیماری است که غالباً در بیماری‌های ویروسی نظیر نیوکاسل، برونشیت و آنفلوانزا اتفاق می‌افتند ولی افزایش تدریجی تلفات و واگیری تدریجی و مرگ ومیر در جوجه‌های ضعیف‌تر و عدم کاهش محسوس اشتهای گله، علامت بیماری‌های میکروبی مثل کلی‌باسیلوز و بیماری‌های مزمن است.
همچنین اسهال سفید اوراتی و گچی (با منشأ کلیوی) از اسهال سفید موکوسی و کشدار مایل به زرد که عامل باکتریایی و منشأ روده‌ای دارد تفریق می‌شود.
3- حالا باید دید این بیماری ویروسی چیست؟
نخست اگر علائم فوق با علائم تنفسی همراه بود، سراغ سه بیماری عمدتاً شایع یعنی نیوکاسل، برونشیت و آنفلوانزا می‌رویم. برای تفریق این سه بیماری باید توجه داشت که:
مهم‌ترین علامت برونشیت، بلوکه شدن چرک پنیری در محل دو شاخه شدن نای (سیرنکس) و احیاناً اسهال گچی است.
مهم‌ترین علامت نیوکاسل خونریزی در راس غدد پیش‌معده، اسهال سبز و علائم عصبی نظیر تیک سر و پیچش گردن است.
مهم‌ترین علائم آنفلوانزا خونریزی‌های سراسری در لوله گوارشی و بعضاً درساق پاست. گاهی هم اسهال سبز دیده می‌شود.
اگر بی‌اشتهایی شدید دارید، به شکل فوق حاد یک بیماری مثل نیوکاسل مشکوک شوید.
در صورت فقدان علائم تنفسی در طیور:
اگر پژمردگی، اسهال سفید، خونریزی عضلانی و زمین‌گیری و تورم بورس داشته باشیم با 5 علامت اصلی گامبورو مواجهیم.
بیشتر بدانیم:
آشنایی با بیماری نیوکاسل
بیماری برونشیت عفونی در طیور
آنفلانزای طیور (بخش اول)
کولی باسیلوز یا ای‌کولای (E.COLI)
بیماری بورس عفونی یا گامبورو در جوجه‌های گوشتی
4- گفتیم که افزایش تدریجی تلفات و واگیری تدریجی و مرگ ومیر در جوجه‌های ضعیف‌تر و عدم کاهش محسوس اشتهای گله، علامت بیماری‌های میکروبی و بیماری‌های مزمن است.
اگر افزایش تدریجی تلفات و واگیری تدریجی و ضعیف شدن تدریجی جوجه‌ها توام باشد با اسهال سفید موکوسی، پریتونیت، پری هپاتیت و پریکاردیت به احتمال بسیار قوی کلی‌باسیلوز داریم. اگر با علائم تنفسی هم همراه باشد با فرم شایع آن یعنی CRD COMPLEX مواجهیم و اگر تلفات شدید باشد و کاهش اشتها هم داشته باشیم، فرم سپتی‌سمیک بیماری را داریم.
اگر اسهال سفید با چسبندگی مقعد و افزایش تلفات از هفته دوم کاهش نیابد بلکه افزایش هم داشته باشد با سالمونلوز سر و کار داریم. در عفونت بند ناف و کیسه زرده همین علائم را داریم اما اوج تلفات از روز سوم تا روز ششم است. درسرماخوردگی اسهال سفید، تلفات شدید، رسوب اورات و چسبندگی و به‌هم ریختگی هماهنگی گله به خصوص پس از واکسیناسیون را داریم.
5- اگر جوجه مشکلات و علائم حرکتی دارد:
اگر ضعف پا و ناتوانی در راه رفتن باشد، معمولاً مشکل کمبود مواد معدنی به خصوص فسفر وجود دارد که سریعاً هم به درمان پاسخ می‌دهد.
اگر پیچ‌خوردگی پنجه پا داریم و عصب سیاتیک هم متورم شده، کمبود ویتامین B2 (ریبوفلاوین) داریم که سریعاً هم به مصرف BCOMPLEX جواب مثبت می‌دهد.
حالت ستاره نگری stargazing معمولاً قبل از 2 هفتگی به دلیل کمبود B1 (تیامین) اتفاق می‌افتد.
کمبود B6 (پیریدوکسین) باعث کاهش تولید و هچ و ژولیدگی پرها و دیوانگی شدید و دویدن جوجه‌ها در سرتاسر سالن می‌شود.
اگر خروج یک پا از محور عمودی داریم با کمبود منگنز مواجهیم.
اگر تورم در مفصل خرگوشی داریم با آرتریت مایکوپلاسمایی (پس از هفته چهارم و معمولاً با تاول سینه یا بلیستر و علائم تنفسی) یا استافیلوکوکی مواجهیم. در تورم استافیلوکوکی غالباً مفصل کف پا هم درگیر می‌شود. (آبسه بالشتک) کشت میکروبی به تفریق کمک می‌کند.
اگر در کالبدگشایی سر مفصل ران می‌شکند، نکروز سر استخوان ران (FHN) داریم. عامل باکتریایی دارد ولی به دلیل عدم نفوذ آنتی‌بیوتیک به استخوان، درمان ندارد. عامل اصلی در اکثر موارد استافیلوکوک اورئوس است. در جوجه‌کشی‌ها خواباندن تخم‌مرغ‌های بستر می‌تواند انتقال افقی را افزایش دهد.
اگر رسوب اورات در مفاصل (نقاط سفید و گچی متلالو روی قلب و کلیه، کیسه‌های هوایی، احشاء و مفاصل) مشاهده می‌شود، نقرس مفصلی یا احشائی داریم. به دلیل کاهش مصرف آب، بالا بودن پروتئین جیره 40- 30% و کلسیم اضافـی (3% بیشتر).
اگر مفصل حاوی اکسودای کاهی رنگ است سینوویت عفونی ویروسی (رئو ویروس) داریم. پارگی وتر گاستروکنیموس و وتر آشیل، تجمع آکسودای زرد در مفصل خرگوشی هم دیده می‌شود. تغییر رنگ متمایل به سبز با خونریزی در زیرجلد با ورم بالای مفصل خرگوشی به علت پارگی اوتار.
در سندرم تاخیر رشد عفونی جوجه‌های ریز و وازده، ژولیدگی و شکستگی پرها و التهاب پیش معده تا 2 - 3برابر اندازه طبیعی خود دیده می‌شود.
به بغل افتادن جوجه و رکاب زدن، متمایل شدن سر به داخل دو پا یا جانب و اپیستوتونوس و عقب‌عقب رفتن به دلیل کمبود ویتامین E است.
پرنوشی، ضعف عضلانی و عدم تعادل، تشنج و مرگ و در لاشه آسیت، پرخونی و خونریزی اندام‌ها، هیدروپریکارد و اسهال نشانگان مسمومیت با نمک است.
عدم تعادل، سائیدگی انتهای ریشه پرها که منجر به شکستن و ازبین رفتن پـرها می‌شود، راه رفتن مثل غـاز Goose stopping از علائم کمبود روی است.
بیشتر بدانیم:
مایکوپلاسما گالی سپتیکم (MG) یا CRD
عوامل ایجاد کننده اختلالات حرکتی در پرندگان (بخش اول)
بیماری آسیت (Ascites) در طیور گوشتی
آشنایی با بیماری کوکسیدیوز (Coccidiosis)
6- رنگ اسهال:
اسهال گچی در بیماری‌های ویروسی و اسهال موکوسی در بیماری‌های میکروبی (کلی‌باسیلوز- سالمونلوز) و اسهال خونی در کوکسیدیوز و اسهال زرد در پاستورلوز و اسهال سبز در نیوکاسل و آنفلوانزا دیده می‌شود.
در کوکسیدیوز اسهال خونی همراه نقاط خونریزی و نکروتیک در مخاط روده و پژمردگی گله و افزایش مصرف آب دیده می‌شود.
7- سایر علائم:
اگر درکالبدگشایی تظاهر مخملی و حوله‌ای در قسمت دوم روده دیده می‌شود، آنتریت نکروتیک داریم.
اگر تورم در ریش داریم، اولین چیزی که می‌توان بدان شک کرد، پاستورلوز (وبا) است که یکطرفه‌اش حاد و دو طرفه‌اش مزمن است. تمایل سر به عقب، نشانه درگیری هر دو گوش و به طرفین نشانه درگیری به سوی گوش مبتلاست.
اگر بالای سن سه ماه، ترشحات سروزی چرکی بینی و چشم و تورم سینوس‌های صورت و ریش، کونژکتیویت و به طورکلی درگیری قسمت فوقانی دستگاه تنفس داریم ولی تلفات بیماری زیاد نیست و واگیری تا 100% می‌رسد، ممکن است با کریزا مواجه باشیم.
فساد چربی باعث آسیت و مایعات سفید مایل به شیری می‌شود. تلفات تا حدی زیاد ولی نسبتاً ثابت است و اشتها خوب است.
دهان زدن، ضعف و فلج، لرزش و مرگ ناگهانی از علائم گرمازدگی است. تلفات تا حدی زیاد ولی نسبتاً ثابت است و اشتها خوب است.
آسیت به دلیل رشد سریع جوجه و افزایش نوردهی و افزایش سرما (زمستان) و زیادی سدیم جیره و کم بودن سن مرغ مادر.
کانی‌بالیسم (خودخوری) به دلیل کمبود پروتئین- ازدحام - کمبود نمک و نور زیاد.
سندرم مرگ ناگهانی یا «S.D.S» معمولاً در خروس‌ها با معلق زدن و افتادن به پشت مشخص می‌شود. در لاشه سینه بی‌رنگ، امعاء و احشاء و قلب و ریه پرخون، دستگاه گوارش پر از غذا و صفرا خالی است. در مرغ تخمگذار در اوج تخمگذاری و با بیرون زدن کلواک پرخون از مخرج مشخص می‌شود. (پرولاپس)
اگر در جوجه‌های جوان تنگ نفس و تنفس با دهان باز بدون رال تنفسی- ترشحات چشم زیر پلک سوم و بینی در فرم چشمی- علائم عصبی (عدم تعادل- اپیستوتنوس- عقب عقب رفتن و فلجی) در فـرم مغزی و در لاشه ندول‌های کازئوز ببینیم، آسپرژیلوس داریم. در تخم‌مرغ آلوده، اطاقک هوایی از یک پوشش نمدی سبز رنگ پوشیده می‌شود. اگر تلفات از روز اول باشد به دلیل آلودگی هچری است که تلفات 10 تا 50% ایجاد می‌کند و بعد بیماری به شکل مزمن در می‌آید که ضمن آن پرندگان به علت ناراحتی مزمن تنفسی دچار کمبود اکسیژن و آسیت می‌شوند. تلفات با تأخیر از بستر یا مواد غذایی آلوده است. دانه‌های ارزنی کوچک ناشی از آلودگی هچری و دانه‌های بزرگ‌تر روی ریه و سنگدان دلیل آلودگی دان است.
بیشتر بدانیم:
بیماری آنتریت نکروتیک (Necrotic enteritis) در پرندگان
آشنایی با بیماری پاستورلوز (Pasteurellosis)
آشنایی با کانی‌بالیسم (cannibalism) و عوامل بروز آن
آلودگی آسپرژیلوس در پرندگان
منبع: t.me/simorghconcentrate