به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ این بیماری در دسته پارامیکسوویریده از شاخه پنوموویروس است. اولین بار در بوقلمون‌ها و به نام Rhinotracheitis بوقلمون شناسایی شد. یک ویروس در ماکیان تورم سر می‌دهد که به آن سندرم سرگنده گفته می‌شود. مطالعات نشان داد این ۲ ویروس مشابه هم هستند و به آن بیماری Rhinotracheitis پرندگان نام دادند. بعدها این ویروس را در دسته Metapneumovirus قرار دادند مشابه این ویروس در انسان هم دیده می‌شود.
• Pneumovirus
• Metapneumovirus
• Avian pneumovirus
• SHS) Sowllen Head Syndrome)
• TSH) Turkey Rhinotracheitis)
سبب‌شناسی pneumovirus disease
ویروس Pneumono جزو RNA و Polymorph است. غشادار است و شبیه نیوکاسل یک گلیکوپروتئین F (مسئول فیوژن و تکثیر ویروس) و یک گلیکوپروتئین G (مسئول اتصال) دارد. مشخص شده که این ویروس‌ها به انواع مختلفی Subtype دیده می‌شوند، از جمله A, B, C, D. در ایران بیشتر نوع A و B دیده می‌شود، Subtype B غالب است.
بیماری‌زایی پنوموویروس
محل تکثیر این ویروس در ناحیه قسمت فوقانی دستگاه تنفس است و به سلول‌‌های اپیتلیوم نای، کیسه هوایی و ریه تمایل دارد. ویروس تخریب مژک اپیتلیوم تنفسی یا Ciliostasis می‌دهد که باعث مسدود شدن راه بلانکت سطحی‌ای که به سمت حلق می‌رود شده و عفونت ناحیه‌ایی ایجاد می‌شود. به علت ضعیف بودن سیستم ایمنی بیماری تنفسی ناحیه فوقانی شکل می‌گیرد. دارو‌‌های خلط آور کمک کننده است.
میزبان
بوقلمون حساس‌ترین پرنده است و بیماری شدید است. در بقیه پرنده‌ها بیماری‌زایی زیادی ندارد (و یا شناسایی نشده است.)
بیشتر بدانیم:
مایکوپلاسما گالی سپتیکم (MG) یا CRD
سندرم سر باد کرده ویروسی طیور و راههای پیشگیری و کنترل آن
بیماری‌های متابولیک در طیور
آشنایی با بیماری نیوکاسل
راههای انتقال پنوموویروس
به روش افقی و به شکل مستقیم یا غیرمستقیم منتقل می‌شود. سرعت انتقال آن مثل برونشیت سریع است (سرعت آن از برونشیت کمتر است). واگیری بسیار بالایی دارد. انتقال عمودی ندارد. ولی در اپیتلیوم Oviduct نیز تکثیر دارد و مثل برونشیت ممکن است منتقل شود. ویروس از طریق ذرات به بوقک و نای و ریه رفته و ایجاد بیماری می‌کند. با آنتی‌بادی نشان‌دار قابل رویت هستند. این بیماری خیلی مهم نیست ولی شرایط را برای باقی بیماری‌ها مثل E.coli و سالمونلا مستعد می‌کند.
علایم بالینی پنوموویروس
در بوقلمون
علایمی مثل Rhinotracheitis، با ترشحات چشم، بینی، عطسه و سرفه همراه است. ترشحات چشم و بینی با همراهی E.coli و مایکوپلاسما شدت می‌گیرد. در گله‌‌های مولد بوقلمون بیماری تنفسی، کاهش تولید و کاهش کیفیت پوسته تخم ایجاد می‌کند.
در مرغ
به عنوان سندرم کله‌بادی یا تورم سر مطرح است. تورم سر در مرغ منجر به بسته شدن چشم می‌شود. در اینجا کل زیرپوست متورم می‌شود. (مثل مایکوپلاسما گالی‌سپتیکوم است ولی با این تفاوت که تورم سینوسی در بوقلمون در این بیماری داریم). E.coli به زیر پوست راه می‌یابد. تورم سر می‌تواند در اثر پنوموویروس باشد ولی تنها دلیل آن این ویروس نیست، برای همین به آن سندرم می‌گویند. ممکن است تورم سر دیده نشود و عفونت در تمام زیر پوست باشد. ادم سر، صورت، پلک و درگیر شدن گوش میانی به‌خصوص در گله مادر که می‌تواند منجر به عدم تعادل شود دیده می‌شود. ضرر اقتصادی زیادی خواهد داشت. تغییر رنگ تخم‌مرغ (شبیه نیوکاسل) دیده می‌شود (تخم‌مرغ قهوه‌ای سفید می‌شود) و افت تولید خواهیم داشت. تخریش مخاطات منجر به ورود باکتری به زیر پوست شده و کله‌بادی را ایجاد می‌کند. افت تولید قابل برگشت است.
پریتونیت در پرندگان مولد تخم‌گذار رخ می‌دهد.
علایم کالبدگشایی
نای و بوقک‌ها در بوقلمون شدید است و ریه‌ها به ندت درگیر می‌شوند.
تشخیص تفریقی
از بسیاری از بیماری‌ها باید تفریق داده شود:
• Bordetella Idium in Turkey
• Influenza low pathogen
• Newcastel Lentogen
• MG & MS
تشخیص بیماری Pneumovirus
نمونه‌برداری از خون یا بافت و تایید آزمایشگاهی مثل الایزا در دسترس است. از روش‌‌های دیگر مثل کیت‌های تجاری نیز می‌توان استفاده کرد. الایزا می‌تواند Subtype A & B را شناسایی کند. حضور پاسخ سرولوژیک به معنی عفونت است ولی عدم پاسخ به معنی نبود عفونت نمی‌باشد. پس اگر در گله‌ایی الایزا منفی بود ممکن است بیماری حضور داشته باشد، چون می‌تواند سیستم ایمنی را تحریک نکند. برای ارزیابی واکسن می‌توان از تست‌های سرولوژی استفاده کرد اما ممکن است جواب منفی کاذب داشته باشیم. PCR هم می‌توان انجام داد (RT-PCR برای RNA). قرنطینه می‌تواند کمک‌کننده باشد اما باید بدانیم ویروس مدت کمی در بدن پرنده باقی می‌ماند.
پیشگیری و کنترل پنوموویروس
واکسن کشته و زنده دارد. معمولاً برای گله مادر و گله بوقلمون به علت حساسیت بالا ۱ تا ۲ نوبت واکسن زنده و ۱ نوبت واکسن کشته داده می‌شود. واکسن را در ۱۸ هفتگی استفاده می‌کنند. ایمنی سلولی نقش اصلی را بر عهدا دارد که با واکسن کشته تحریک می‌شود. واکسن‌هایی که وجود دارد زنده و از نوع B هستند و قبل از تخم‌گذاری به‌صورت اسپری و قطره چشمی تجویز می‌شود. واکسن کشته را به شکل تزریقی می‌زنند.
منبع: vetmd.ir