محققان می‌گویند ظهور سویه‌های تازه از آنفلوانزا باید به هشداری جدی برای مسئولان تبدیل شود. یکی از تازه‌ترین این سویه‌ها که H7N9 نام دارد و در میان پرندگان در چین شیوع پیدا کرده، هر لحظه ممکن است به سویه انسانی تبدیل شده و همه‌گیری آن جهان را تهدید کند. نگران‌کننده‌تر اینکه استفاده بی‌رویه از داروهای ضدویروس در صنعت مرغداری این کشور باعث شده H7N9 به بسیاری از ضدویروس‌های شناخته‌شده مقاوم باشد. به‌نظر می‌رسد به شرایط چهار سال پیش برگشته باشیم. سال 2009/1388 درست همین هفته دنیا نگران سویه جدیدی از ویروس آنفلوانزا بود که داشت به سرعت از مکزیک به بسیاری از کشورهای دنیا گسترش پیدا می‌کرد. ویروس H1N1 (آنفلوانزای خوکی) توانست به کابوسی تبدیل شود که سارس و H1N5 (آنفلوانزای پرندگان) از عهده آن برنیامدند. این ویروس همه‌گیری‌ای را شکل داد که آرامش بسیاری از کارشناسان سلامت را به هم زد.
خوشبختانه شیوع این ویروس آنفلوانزا قربانیان اندکی داشت و همین موضوع باعث شد محققان و کارشناسان سلامت به واکنش افراطی و پرهزینه به این اپیدمی متهم شوند. نگرانی بی‌مورد آنها تنها به نفع شرکت‌های دارویی و تولیدکنندگان واکسن تمام شده بود.
این‌بار هم با سویه تازه‌ای از آنفلوانزا مواجه هستیم که در چین شروع به قربانی گرفتن کرده است. تا جایی که آمارها و اطلاعات نشان می‌دهند H7N9 به سادگی از انسانی به انسان دیگر منتقل نمی‌شود؛ اما هر لحظه ممکن است این روال عوض شود و با شرایط ترسناکی مواجه شویم. نه به این دلیل که سویه تازه مرگبارتر از نمونه‌های پیشین است؛ بلکه به این خاطر که آمادگی ما در برابر همه‌گیری آنفلوانزای جدید چندان بیشتر از 4 سال پیش نیست.
می‌توانیم کمی خوش‌بینانه‌تر هم به قضیه نگاه کنیم و به یاد بیاوریم که توسعه فرایندهای نظارتی باعث شده روند گسترش این ویروس را بهتر ردیابی کنیم و پیش از اینکه ظهور این سویه در چین آغاز شود، بدانیم با چه چهره تازه‌ای از آنفلوانزا مواجه خواهیم شد.
شیوع این سویه تازه در چین که در 10 استان این کشور گزارش شده، از میان 120 نفری که تاکنون درگیر آن شده‌اند، به مرگ 24 نفر منجر شده است. هنوز نمی‌دانیم گسترش H7N9 از کجا آغاز شده و چطور باید مانع همه‌گیری آن شویم؛ اما احتمالا در آینده به این شرط که مصرف داروهای ضدویروس در مرغداری‌های صنعتی کمتر شده و ویروسها به تمامی انواع ضدویروس‌ها مقاوم نشوند، می‌توانیم به کمک داروهای ضدویروس جلوی گسترش H7N9 را بگیریم.
از اواسط اسفندماه گذشته تاکنون آزمایشگاه‌ها در چین حدود 68هزار نمونه را آزمایش کرده‌اند تا منشاء این ویروس را کشف کنند. آنها به سراغ مرغداری‌ها، مزارع، بازارهای فروش پرندگان زنده و افرادی که با پرندگان یا سطوح این مناطق برخورد داشته‌اند، رفته و نمونه تهیه کرده‌اند. از میان این نمونه‌ها تنها 46 عدد از آنها که مربوط به مناطق مرکزی و شرقی این کشور است، حامل H7N9 بوده است. 44 نمونه مثبت از بازارهای فروش پرندگان زنده تهیه‌شده و دو مورد مربوط به کبوترها بوده است. به عبارت دیگر هیچ‌کدام از مرغداری‌ها آلوده به این سویه نبوده‌اند.
تفاوت‌های ژنتیکی میان این ویروسها نشان می‌هد آنها طی چندین ماه در حیوانات گسترش پیدا کرده‌اند. اما کدام حیوانات؟ آنقدر ناقل‌ها دور از یکدیگرند که احتمال ظهور همه‌گیری را از بین می‌برند. به همین دلیل محققان شروع به جستجو در نمونه‌های قدیمی‌تر از جانداران گوناگون کرده‌اند و از طرف دیگر نظارت دقیق‌تری روی کبوترها آغاز شده است.
هنگ‌کنگ از سال 2004/1383 به بعد خریدوفروش پرندگان زنده را ممنوع کرده و به تازگی همین قانون در تعدادی از شهرهای چین اجرا شده است. کارشناسان نگران هستند تصمیم ناگهانی برای کنترل این بازار به ایجاد بازار زیرزمینی غیرقانونی منجر شود که کنترل آن بسیارمشکل‌تر خواهد بود. از سوی دیگر اگر چین نتواند اوضاع را کنترل کند، سویه تازه به کشورهای همسایه آن مانند ویتنام انتقال پیدا می‌کند که قدرت کنترل شیوع این بیماری و درمان آنرا ندارند.
نکته نگران‌کننده‌تر اینکه حتی اگر پزشکان بتوانند ابتلای فرد به H7N9 را تشخیص دهند، برای درمان او کار چندانی از دستشان برنمی‌آید. استفاده گسترده از داروهای ضدویروس مانند آمانتادین در صنعت مرغداری چین باعث شده بسیاری از سویه‌های ویروس آنفلوانزا از جمله H7N9 مقاوم به درمان باشند. در حال حاضر از بین بردن این سویه با داروی متداول Tamiflu غیرممکن شده است.
خوشبختانه داروهای بهتری در راه هستند. یکی از آنها Eritoran نام دارد که توسط یک شرکت ژاپنی دارد برای مقابله با سپتیس یا پاسخ التهابی به عفونت شدید آزمایش می‌شود. این دارو می‌تواند جلوی پاسخ افراطی سیستم ایمنی به عفونت را که در بعضی از بیماری‌های باکتریایی یا ویروسی مانند آنفلوانزا می‌تواند به مرگ فرد منجر شود، بگیرد.
آزمون‌های بالینی سال 2011/1390 نشان دادند می‌شود این دارو را در انسان استفاده کرد؛ اما درمان با Eritoran منجر به معالجه سپتیس نخواهد شد. با این حال آزمون‌های هفته گذشته که توسط مرکز پزشکی مریلند در بالتیمور انجام شده، نشان می‌دهد این دارو می‌تواند 90درصد از موش‌هایی را که 48 ساعت پیش به ویروس‌های مرگبار آنفلوانزا مبتلا شده‌اند از مرگ نجات بدهد. شانس زنده‌ماندن موش‌هایی که 6 روز بعد از ابتلا به این ویروس Eritoran را دریافت کرده‌اند، حدود 33درصد است.
اگر این دارو در انسان هم کارکرد مشابهی داشته باشد، یک برگ برنده بسیارباارزش در مقابله با همه‌گیری‌های آینده آنفلوانزا خواهد بود.