به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دو نوع نفخ در دام وجود دارد:
الف) نفخ گازی:
این نوع نفخ به علت فلج شدن اسفنکتر کاردیا در اثر مواد سمی موجود در بعضی از گیاهان (مانند اسید سیانیدریک) و یا بسته شدن آن بوسیله انباشتگی غیرطبیعی شکمبه، گاز تولید شده در قسمت بالای شکمبه جمع شده و قادر به خروج نمیباشد.
نیازهای پرورش دام خود را بیابید
ب) نفخ کفی:
در این نوع نفخ، گاز به شکل حبابهای کوچک به صورت کف در وسط تودههای غذایی در حال هضم محبوس میباشد.
در هردو شکل، نفخ به وسیله باد کردن غیر مشخص میشود. حرکات تنفسی (Left flank) طبیعی تهیگاه چپ افزایش مییابد و به 60 حرکت در دقیقه میرسد. حیوان سرپا است ولی بد تنفس میکند و مخاطات آبی رنگ میشود.
مرگ ممکن است خیلی زود و در اثر فشار خیلی زیاد شکمبه روی دیافراگم بوجود آید. قبل از مرحله حاد، حیوان ناآرام به نظر میرسد، از سایر دامها جدا شده و از خوردن خودداری میکند و نشخوار و آروغ قطع میشود.
عوامل ایجاد کننده نفخ در دام
1- خوراک دام:
غذاهای اشتهاآور ولی فقیر از نظر فیبرهای سلولزی و غنی از گلوسیدها و یا غنی با قابلیت تخمیری زیاد که به سرعت مصرف شدهاند در حالیکه ترشح بزاق کم بوده است. در صورت فقدان فیبرها و یا ریز بودن بیش از حد آﻧﻬا، تحریک گیرندههای شکمبه جهت ایجاد عمل نشخوار صورت نخواهد پذیرفت و در نتیجه ترشح بزاق که دارای اثرات تامپون و ضد کف میباشد، کاهش مییابد.
شکمبه عمل PH اثر بزاق بر ضد تغییرات ناگهانی نموده و اثر ضد کف آن، تشکیل کف را خنثی میکند این اثرات بوسیله ترشح بیکربنات و موسین موجود در بزاق تأمین میشوند.
این نوع اختلال میتواند در اثر مصرف جیرههای غنی از نظر کنسانتره (که بسیار خرد شده باشند) و یا گلومینه خیلی جوان که دارای فیبر کمی هستند و غذاهای آبکی غنی از ازت رخ میدهد.
همچنین مصرف گیاهان کم آب زیاد خرده شده و انبار شده و یا جیرههای حاوی کلم و یا چغندر علوفهای زیاد نیز میتواند این حالت را بوجود آورد. بعلاوه برخی از گیاهان مانند شبدر سفید و یا یونجه دارای عوامل کفزا میباشند.
بیشتر بدانیم:
نفخ در گاو
بیماریهای دستگاه گوارش گوسالهها
مایع خوراکی ملین- ضد نفخ لاکساتیو
2- عوامل ژنتیکی
3- عوامل آب و هوایی:
هوای سرد بویژه بارانی و پرباد، باعث اختلال در تنظیم حرارت بدن حیوان میشود و باعث ایجاد زمینههای مناسب جهت ایجاد نفخ در حیوان میشود.
پیشگیری از بروز نفخ:
جهت پیشگیری میبایست تغییر یک جیره غذایی به جیره غذایی دیگر به آرامی صورت پذیرد و در هنگام انتقال دامها از چراگاه بدون لگومینه به چراگاههای غنی از آن، میبایست از علوفه با کیفیت خوب استفاده شود و از چراندن گاوها در چراگاههای حاوی مواد لگومینه خیلی جوان پرهیز شود.
همچنین در هوای بد و بارانی بهتر است از بردن دامها به چراگاه پرهیز شود. و پس از بردن دامها به چراگاههای لگومینه، باید آﻧﻬا را تحت کنترل قرار داد.
درمان نفخ در دام
اولین اقدام جهت درمان خروج گازهای موجود در شکمبه میباشد که میبایست اینکار به سرعت انجام پذیرد. این عمل بوسیله یک سوند مری و یا یک تروکار (که در تهیگاه چپ و اندازه یکدست عقبتر از آخرین دنده و بر روی برآمدهترین قسمت تهیگاه فرو برده میشود) انجام میگیرد.
این عمل در مورد نفخ گازی خیلی خوب موثر است ولی در مورد نفخ کفی ناکافی است. در این مورد همزمان با عمل خروج گاز از شکمبه میبایست از داروهای ضدکف مانند روغن پارافین (مخلوطی از نیم لیتر پارافین و نیم لیتر آب) و سیلیکوﻧﻬا و یا سایر داروهای اختصاصی نیز استفاده نمود. در موارد حاد میبایست اقدام به لاپارتومی نمود.