به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ میاز یا میازیس چیست؟ به آلودگی اندام‌ها یا بافت‌های بدن حیوانات یا انسان با مراحل نوزادی مگس‌ها، میاز یا میازیس می‌گویند. میازیس بر اساس محل آلودگی و قرار گرفتن نوزاد در بدن حیوانات به انواع مختلف: میاز پوستی (جلدی)، زیر پوستی، بینی‌ای – حلقی، روده‌ای- داخلی یا ادراری- تناسلی طبقه‌بندی می‌شود.
از لحاظ بیولوژیک طبقه‌بندی میازها بر اساس ارتباط بین میزبان و انگل انجام می‌شود. از این دیدگاه میازیس را به میاز اجباری (Obligatory)، اختیاری (Facultative) و تصادفی (Accidental) تقسیم می‌کنند. در میازیس اجباری، انگل خارجی برای تکمیل مرحله تکاملی به یک میزبان زنده نیاز دارد. در میازیس اختیاری، انگل در بدن موجود زنده یا مواد بی‌جان رشد و نمو می‌کند.
میازیس اختیاری به میازیس اختیاری اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. در نوع اولیه انگل خارجی به زندگی انگلی خارجی سازش یافته است و توانایی تولید میاز را دارد اما گاهی به شکل گنده‌خوار در مواد آلی در حال فساد و لاشه حیوانات زندگی می‌کند. انگل خارجی مولد میازیس ثانویه در حالت طبیعی به شگل گنده‌خوار زندگی نموده و معمولا نمی‌تواند میاز ایجاد کند اما ممکن است بطور ثانویه آلودگی‌های قبلی موجود زنده را مورد تهاجم قرار دهد.
میازیس تصادفی یا متفرقه (Miscellaneous) بسیار کمیاب بوده و انگل خارجی به شکل تصادفی میازیس ایجاد می‌کند و ممکن است میزبان نامناسب را مورد حمله قرار داده و یا با بلعیدن تصادفی تخم مگس‌ها میازیس ایجاد شود.
کدام مگس‌ها در ایجاد میاز نقش دارند؟
سه خانواده مهم مگس‌ها در ایجاد میاز دخالت دارند:
1-خانواده استریده (Oestridae) که مگس‌های آن واربل (Warble) یا بوت نامیده می‌شوند.
2- خانواده کالیفوریده (Calliphoridae) که در این خانواده که چهار جنس کالیفورا، لوسیلیا، کریزومیا و کوکلیومیا در ایجاد میازیس جلدی دخالت دارند. از این میان کریزومیا بزیانا و کوکلیومیا هومونیوراکس عامل ایجاد میازیس اجباری و بقیه عامل میازیس اولیه یا ثانویه اختیاری می‌باشند.
3- خانواده سارکوفاژیده (Sarcophagidae) که در فضولات، لاشه و مواد آلی فاسد تخم گذاشته و دو جنس سارکوفاگا (Sarcophaga) و ولفارتیا (Wohlfahartia) دارد که دومی در دامپزشکی اهمیت داشته و عامل ایجاد میازیس گوشت می‌باشد.
چگونه میاز را درمان یا کنترل می‌کنند؟
مگس‌ها معمولاً تخم خود را در زخم موجود روی بدن دام می‌گذارند که به لارو تبدیل شده و باعث میاز می‌شود. بنابراین جلوگیری از زخم شدن بدن حیوانات در پیشگیری از میاز موثر است. برای درمان برداشتن نوزاد کرم‌ها از زخم و تمیز کردن آنها و استفاده از مواد اسپری آنتی‌بیوتیکی یکی از راه‌های معمول است.
نویسنده: دکتر مهدی خلج