فرمولاسیون جیره غذایی جهت تغذیه، تکثیر و پرورش کرم سفید (بخش سوم)

فرمولاسیون جیره غذایی جهت تغذیه، تکثیر و پرورش کرم سفید (بخش اول)

فرمولاسیون جیره غذایی جهت تغذیه، تکثیر و پرورش کرم سفید (بخش دوم)

غذا و میزان رشد کرم سفید

با توجه به نتایج می‌توان گفت غذاهای مختلف رشد متفاوتی را به کرم‌ها داده‌اند. کرم‌هایی که از مخلوط آرد گندم، سبوس برنج، سیب‌زمینی وهویج استفاده می‌کردند بیشترین رشد را داشتند. (0/05>P) (جدول 4 و شکل 4)

جدول 4. رشد کرم‌ها با غذاهای مختلف طی سه ماه (g/m2)

مقدار غذای مصرف شده

جدول 5 . مقدار غذای مورد برای تغذیه کرم‌ها طی سه ماه

"مقدارغذای مورد نیاز برای تغذیه کرم سفید درمدت سه ماه با کشت اولیه 100 گرم برمترمربع"

ترکیب شیمیایی بدن کرم سفید

مقدار ترکیب شیمیایی بدن کرم‌هایی که از آرد گندم، سبوس برنج و آزولا تغذیه کردند بسیار نزدیک به کرم‌هایی بود که از آرد گندم، سبوس برنج، سیب‌زمینی و هویج استفاده می‌کردند (جدول 6)

جدول 6. مقایسه ترکیبات شیمیایی

پروتئین

از نظر میزان پروتئین بین کرم‌هایی که با رژیم غذایی B (آرد گندم، سبوس برنج، سیب زمینی وهویج) و C  (آرد گندم، سبوس برنج و آزولا( تغذیه می‌شدند، اختلاف معنی‌دار مشاهده نگردید. (0/05<P)

4. بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به اینکه در منابع مختلف دمای مناسب برای پرورش کرم سفید بین 16 تا 18 درجه سانتی‌گراد ذکر شده است. اما در مجتمع شهید بهشتی دمای کرمخانه بالاتر بود که رشد و نمو کرم سفید راکاهش داد. بنابراین، اگر دمای کرمخانه درحد مطلوب نگهداری شود در افزایش رشد کرم‌ها موثر خواهد بود تغذیه کرم‌ها با غذای گرم نیز بر دمای خاک تاثیر دارد.

ارقام و نتایج حاصل از اندازه‌گیری بیوماس کرم‌ها نشان داد که رطوبت در رشد و نمو این کرمها بسیار موثر می‌باشد. طبق مشاهدات انجام شده کرم‌ها می‌توانند گرسنگی را مدتی تحمل کنند بدون آن که تلفات داشته باشند، اما درهمین مدت اگر رطوبت کاهش یابد باعث نابودی کرم‌ها می‌گردد. اگر رطوبت محیط کشت کرم سفید زیاد باشد شرایط زندگی برای کرم‌ها نامناسب گردیده و آن‌ها کمتر به طرف غذا می‌روند چون هرچه رطوبت افزایش یابد اکسیژن موجود در خاک کاهش می‌یابد و کرم‌ها برای تنفس خود را به سطح خاک می‌رسانند. که این شرایط بیشتر در رطوبت‌های بالاتر از 65درصد مشاهده می‌گردد. در مجتمع شهید بهشتی رطوبت مورد استفاده بین 40 تا 48 درصد بود و رشد کرم‌ها نیز به مراتب پایین‌تر بود. این مطلب نیز درمقایسه با شاهد در ماه اول و اندازه‌گیری بیوماس کرم‌های این جعبه ثابت گردید.

بنابراین، می‌توان گفت که با افزایش رطوبت می‌توان تولید کرم سفید را افزایش داد. با توجه به این که کرم سفید در شرایط طبیعی در محیط‌های اسیدی زندگی می‌کند انتظار می‌رفت که رشد این کرم در محیط اسیدی بیشتر باشد. ولی با توجه به جدول مربوط به pH می‌توان گفت که کرم سفید قادراست در محیط بازی هم رشد نماید و رشد آن نیز در حد محیط اسیدی است. برخی منابع pH مناسب برای رشد کرم سفید را بین 6/5 تا 7 و حداکثر pH را بین 6 تا 7/5  ذکر نموده‌اند. اما در این آزمایش مشخص گردید که کرم سفید می‌تواند در pH  بین 6/4 تا 7/6 رشد مناسبی داشته باشد. طی دوره آزمایشpH محیط کشت به 8 رسید، اما کرم سفید بدون اینکه تلفات داشته باشد در این محیط‌ها رشد کرد. حداقل pH اندازه‌گیری6/2 بود که مشکلی برای کرم‌ها ایجاد نکرد.

از نظر تغذیه‌ای، بیشترین رشد متعلق به کرمهایی است که از آرد گندم، سبوس گندم، هویج و سیب‌زمینی تغذیه می‌کردند، بنابراین غذاهای مورد استفاده را از نظر افزایش رشدی که در کرمها ایجاد کردند، می‌توان به شرح ذیل ذکر کرد: آرد گندم، سبوس برنج، هویج < آرد گندم، سبوس برنج، آزولا < آرد گندم، سبوس برنج، سیب‌زمینی < آرد گندم، سبوس برنج، سیب‌زمینی و هویج 

از طرفی با مشاهده جدول مربوط به افزایش وزن با رژیم غذایی مختلف می‌توان دریافت که افزایش رشد کرم‌ها بسیار نزدیک به یکدیگر است که این مطلب از نظر آماری هم تایید می‌گردد.

بنابراین، با توجه به هزینه اقتصادی بالا که پرورش کرم سفید با غذاهایی که اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد به دنبال دارد و نیز با توجه به رشد کرم‌ها با آرد گندم، سبوس برنج و آزولا که در حد مطلوبی بوده و ازنظر ارزش غذایی معادل غذاهای دیگر است، می‌توان گفت که تغذیه با این غذا مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. اگر هزینه آرد گندم و سبوس برنج را که در همه غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد در نظر گرفته نشود هزینه تولید کرم سفید با آزولا تقریباً به صفرکاهش می‌یابد، چون آزولا را به راحتی می‌توان از آبگیرها و تالاب‌ها جمع‌آوری کرد. مشاهده گردید کرم‌هایی که با آرد گندم، سبوس برنج، هویج و سیب‌زمینی تغذیه می‌شدند نوزادان بیشتری تولید کردند و کرم‌هایی که با آرد گندم، سبوس برنج و هویج تغذیه شدند کمترین نوزاد را تولید کردند. اما کرم‌هایی که با آرد گندم، سبوس برنج و آزولا تغذیه می‌شدند تولید مثل آن‌ها در حد کرم‌هایی بود که از آردگندم، سبوس برنج و سیب‌زمینی استفاده می‌کردند.

از نظر ترکیب شیمیایی بدن کرم‌ها نیز می‌توان گفت، با توجه به جدول مشاهده می‌گردد کرم‌هایی که از آرد گندم، سبوس برنج و آزولا استفاده می‌کردند از نظر مقدار پروتئین در حد بالایی بوده و مشابه کرم‌هایی هستند که از آردگندم، سبوس برنج، سیب‌زمینی و هویج تغذیه می‌کردند و این موضوع از نظر آماری هم تایید می‌گردد. بنابراین، با در نظرگرفتن آنچه که گذشت می‌توان دریافت که آرد گندم، سبوس برنج و آزولا غذای خوب و کم هزینه‌ای برای پرورش کرم سفید می‌باشد. همچنین طبق مشاهدات انجام شده مقدار غذایی که به جعبه‌های شاهد اضافه می‌گردید بیشتر ازغذایی بود که به جعبه‌های آزمایشی اضافه می‌شد، اما افزایش بیوماس جعبه‌های شاهد نشان داد که رشد آن‌ها کمتر بوده است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که غذای اضافی رشد کرم‌ها را افزایش نمی‌دهد. بلکه فقط باعث افزایش هزینه می‌گردد. با توجه به نتایج حاصل، ازشرایط تغذیه‌ای و پرورشی تعیین شده در این تحقیق می‌توان بعنوان یک الگوی جدید جهت پرورش کرم سفید و بهبود تولید آن بهره‌گیری نمود.

منبع: مجله علوم و فنون دریایی دوره 12، شماره 4، زمستان 1392

نویسندگان: اسماعیل حسین نیا (موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر)

قباد آذری تاکامی (استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران)

ایوب یوسفی جوردهی (موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر)

 و محمود بهمنی (موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر)