به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ برآورد شده است که نکروز روده به 40% از گله‌های مرغ گوشتی آسیب می‌زند که زیان مالی آن برای هر مرغ (در ایالت متحده آمریکا) تقریباً 5 پنس(نزدیک به 200 تومان) است. زیانی که از نکروز روده به صنعت مرغداری در جهان وارد می‌شود، سالانه پیرامون 2میلیارد دلار است.
در گذشته، آنتی‌بیوتیکی که برای مقابله با این گرفتاری به خوراک مرغها افزوده می‌شد، نقش عمده‌ای در پیشگیری از نکروز روده بازی می‌کرد، اما اکنون در بسیاری از کشورها مصرف آنتی‌بیوتیک در خوراک دام و طیور برای جلوگیری از پدید آمدن مقاومت آنتی‌بیوتیکی در انسان، ممنوع شده است.
حتی در کشورهایی که مصرف آنتی‌بیوتیک در خوراک دام و طیور ممنوع نشده است، تولیدکنندگان بزرگ، داوطلبانه از مصرف آنتی‌بیوتیک پرهیز می‌کنند تا رضایت مشتریان خود را به دست آورند.
نکروز روده در طیور
عامل پدید آورنده نکروز روده، باکتری کلستریدیم پرفرانژه است که یک گونه باکتری اسپوردار بی‌هوازی است.
اسپورهایی که این باکتری پدید می‌آورد، در همه جای محیط زندگی پراکنده است و در خاک، آب، فضله، خوراک و بستر مرغداری یافت می‌شوند.
افزون بر این، شمار اندکی از کلستریدیم پرفرانژه، به گونه‌ای طبیعی، در دستگاه گوارش مرغ‌های سالم به سر می‌برند ولی باکتری‌های «خوب» می‌توانند شمار آنها را کنترل کنند و از پرشمار شدن آنها جلوگیری نمایند. اما اگر شرایط دستگاه گوارش، به هر دلیلی دگرگون شود، جمعیت کلستریدیم پرفرانژه با استفاده از فرصت، می‌تواند رو به افزایش بگذارد و سبب پدیدار شدن نکروز روده در مرغها شود.
بیشتر بدانیم: بیماری آنتریت نکروتیک (Necrotic enteritis) در پرندگان
سن آسیب‌پذیری و نشانه‌های بیماری نکروز روده
این بیماری، مرغ‌های گوشتی را در 2 تا 5 هفتگی، و بوقلمون‌ها را در 7 تا 12 هفتگی گرفتار می‌کند. بروز بیماری می‌تواند به صورت آشکار (کلینیکال) و یا پنهان (سابکلینیکال) باشد.
نشانه‌های نکروز روده‌ای آشکار پرهای ژولیده، افسردگی مرغ، بی‌تحرکی، اسهال، کم آبی بدن و بی‌اشتهایی است. پیامد نوع آشکار این بیماری، بالا رفتن درصد تلفات است که مرغ در میانه چند ساعت تلف می‌شود. اما، نشانه‌های نوع پنهان این بیماری را نمی‌توان مشاهده کرد. در مرغ‌هایی که دچار نکروز روده پنهان می‌شوند ممکن است خوراک کمتری بخورند و وزن‌گیری روزانه آنها کاهش یابد اما بالا رفتن تلفات کمتر دیده می‌شود، برای این است که وجود نوع پنهان این بیماری بیشتر وقتها تشخیص داده نمی‌شود و برای درمان آن کاری انجام نمی‌گیرد، که پیامد آن زیان سنگین مالی است که به مرغداری زده می‌شود.
نکروز روده معمولاً 5 تا 6 روز در گله دوام می‌آورد و می‌تواند تا 50درصد تلفات به بار بیاورد. الشه مرغها نشان از کم آبی دارند و از آنها بوی تعفن برمی‌خیزد.
ژژنوم و ایلیوم (قسمت‌های میانی و پایانی) روده باریک مرغها را زخم‌های میکروسکوپی پوشانده است که گاهی دوازدهه یا سیکوم )روده کور) نیز ادامه می‌یابد.
روده کوچک معمولاً شل و به صورت بالن انباشته از گاز همراه با مایع قهوه‌ای بدبویی در آمده است. موکوس روده نیز با یک لایه زرد رنگی پوشیده شده است.
چندین عامل پیش زمینه‌ای، در پدید آمدن نکروز روده دخالت دارند که آگاهی بر آنها برای پیشگیری از این بیماری سودمند است.
این عوامل شامل: در معرض عامل بیماری قرار گرفتن، آلودگی یکی از مواد جیره، و استرس‌های محیطی است.
جیره‌هایی که پایه آنها غلات است و از ذرت، جو، چاودار، و یا گندم ساخته می‌شوند، دارای پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای هستند که به آسانی به وسیله مرغها هضم نمی‌شوند.
غلات یا پلی‌ساکاریدهای غیرنشاسته‌ای سبب بالا رفتن ویسکوزیته (چسبندگی) مواد درون روده می‌شوند که روی هضم مواد مغذی مورد نیاز مرغها اثر منفی می‌گذارند.
نتیجه‌گیری
کنترل فعالانه برای پیشگیری از گسترش بیماری نکروز روده، اهمیت بسیار دارد. کارهای پیشگیرانه بسیاری برای کاستن از خطر اولیه ایجاد بیماری، مانند به کار بردن کارهای مدیریتی خوب، واکسیناسیون، افزودن پروبایوتیک‌ها، اسیدهای ارگانیک و روغن‌های ضروری توصیه می‌شوند.
تا آنگاه که سلامت دستگاه گوارش برقرار است، خطر رشد کلستریدیم پرفرانژه و پدید آمدن نکروز روده در میان مرغها اندک است، اما مدیریت ضعیف و استرس‌های محیطی و تغذیه‌ای می‌توانند گله را به سرعت در خطر گسترش این بیماری قرار دهند.
«پروتکسین» با حذف رقابتی باکتری‌ها و برانگیختن سیستم ایمنی طبیعی و حذف باکتری‌های بیماری‌زا به‌ویژه کلستریدیا و ای-کولای، از پیش آمدن بیماری‌های گوارشی پیشگیری می‌کند.
منبع: نیکوتک
نوشته دکتر Ajay Bhoyar
مجله International Poultry Production