به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این مقاله به بررسی عواملی که در رشد بهتر ماهیان سردآبی تأثیرگذار هستند، می‌پردازیم.
نیازهای پرورش ماهی خود را بیابید.
1- درجه حرارت آب (Water Temperature)
درجه حرارت مناسب برای تغدیه ماهی قزل‌آلا 18-12درجه سانتی‌گراد است. ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان بهترین میزان تغذیه و رشد را در دمای 16 درجه سانتی‌گراد نشان می‌دهد. در حرارت‌های کمتر از 10 درجه سانتی‌گراد متابولیسم و سوخت وساز بدن کاهش می‌یابد و در نتیجه از میزان تغذیه و رشد کاسته می‌شود. در دمای پایین‌تر از 5 درجه سانتی‌گراد تغذیه در ماهی قزل‌آلا به شدت کاهش یافته و در دمای نزدیک به 3 درجه سانتی‌گراد رشد متوقف می گردد.
2- اکسیژن محلول در آب (Dissolved oxygen)
میزان نیاز قزل‌آلا به اکسیژن تحت تاثیر شدت سوخت وساز بدن قرار دارد و میزان سوخت وساز بدن تحت تاثیر درجه حرارت و اندازه ماهی قرار دارد. ماهیان بزرگتر شدت سوخت وساز بیشتری دارند و در درجه حرارت‌های بالاتر نیز سوخت وساز بدن افزایش می‌یابد. بدین ترتیب با افزایش درجه حرارت و سن ماهی نیاز اکسیژن نیز بیشتر می‌شود. افزایش سوخت وساز در درجه حرارت‌های بالاتر موجب افزایش میزان دی‌اکسید کربن شده که در نتیجه ظرفیت حمل اکسیژن توسط هموگلوبین خون ماهی کاهش یافته و نتیجه نهایی آن کاهش ضریب تبدیل غذا وکاهش میزان رشد است.
میزان اکسیژن ورودی برای پرورش وتغذیه ماهی قزل‌آلا باید در حد اشباع (10-9میلی‌گرم در لیتر باشد) ومیزان اکسیژن آب خروجی نباید کمتر از 5 میلی‌گرم در لیتر باشد.
3- غلظت یون هیدروژن (PH) آب استخر
مناسب ترین PH برای تغذیه ماهی قزل‌آلا 8-6.5 است. PH بحرانی کمتر از 6و بیشتر از 8.5 می‌باشد ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان نسبت به تغییرات PH بسیار حساس است و محیط‌های اسید و قلیایی، تأثیرات منفی در تغذیه میزان رشد و بقای ماهی بر جای می گذارد.
4- سرعت جریان آب
در استخرهای پرورش ماهی قزل‌آلا باید جریان دایمی آب به منظور تأمین اکسیژن مورد نیاز فراهم باشد. از طرفی جریان آب موجب شستشوی دائمی استخر، جلوگیری از ته‌نشین شدن بقایای مواد غذایی و فضولات ماهی می‌شود و از سوی دیگر بر روی رفتار شناگری و رفتار تغذیه ماهی قزل‌آلا تأثیر می‌گذارد و در کل باعث بهبود راندمان تغذیه‌ای می‌شود. سرعت جریان آب نباید از 20 سانتی‌متر در ثانیه بیشتر باشد، چرا که سوخت وساز بیشتری را ایجاد می‌کند و ماهی برای غلبه بر جریان آب و شنا کردن، انرژی بیشتری را صرف می‌کند، که از نظر اقتصادی، پرورش ماهی در چنین شرایطی مقرون به صرفه نخواهد بود.
5- گازکربنیک (CO2) محلول
گازکربنیک گازی است بی‌رنگ و بی‌بو که حلالیت زیادی در آب دارد و باتوجه به غلظت کم آن در جو، میزان آن در آب کم و بی‌خطر است ولی اگر مقدار این گاز به مقدار بحرانی برسد موجب اسیدی شدن آب می‌شود که این حالت اثرات بسیار منفی روی تغذیه و پرورش ماهی قزل‌آلا و افت شدید راندمان تغذیه می‌شود. بنابراین میزان CO2 محلول در آب نباید از حد20-15 میلی‌گرم در لیتر بالا رود.
6- کدورت یا شفافیت آب (Trans parency)
کدورت آب بر گرفتن غذا توسط ماهی اثر منفی دارد، گاهی اوقات دیده شده که در این استخرها به دلیل کدورت زیاد ناشی از ماندگاری آب، ماهی قادر به گرفتن غذای پلت نبوده و پلت‌های غذایی بعد از سقوط به کف استخر، موجب آلودگی آب شده‌اند.
بیشتر بدانیم: تغذیه ماهیان پرورشی
تخم‌دهی مولدین ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان
نحوه برآورد مقدار غذای مورد نیاز ماهی قزل‌آلا
مقدار غذای ماهی قزل‌آلا نباید در طول دوره پرورش تا مرحله عرضه به بازار ثابت بماند. میزان غذا را باید مطابق اندازه و سن ماهی تعیین و متعادل نمود. درصد غذادهی به نسبت توده زنده (بیوماس) موجود در استخر مزارع که باید غذا داده شود، مقدار ثابتی نیست و با رشد ماهیان کاهش می‌یابد تا آنکه بر روی میزان و مقدار انرژی متابولیکی آنها منعکس گردد. بدین ترتیب مقدار درصد غذادهی روزانه ماهی قزل‌آلا با وزن آنها کاهش می‌یابد. برآورد مقدار غذای لازم ماهیان به تعداد وزن متوسط ماهیان موجود در مزرعه ودرجه حرارت آب بستگی دارد. وزن متوسط را می توان با نمونه‌گیری وتوزین تعدادی از جمعیت ماهیان بدست آورد و اطلاعات صحیح ومنظم راجع به اندازه و وزن ماهیان را می‌توان با نمونه‌گیری هفتگی بدست آورد. در نمونه‌گیری متوسط ماهیان باید دقت کرد که ماهیان نمونه از چند نقطه استخر صید شوند پس از اینکه وزن متوسط ماهیان در استخر مشخص شد، تعداد تلفات را از تعداد کل ماهیان استخر کم نموده و با توجه به درجه حرارت آب در جدول وابستگی درجه حرارت به درصد غذای مورد نیاز، میزان غذای روزانه را به ازای هر استخر مشخص می‌نماییم.
روش محاسبه مقدار غذای مورد نیاز ماهی قزل‌آلا بر اساس جدول
بر اساس محاسبه مقدار غذای روزانه قزل‌آلای رنگین کمان در تابعیت درجه حرارت و وزن یا طول ماهیان می‌توان مقدار غذای مصرفی برای 15 روز را برآورد نمود.
مثال: اگر در یک مزرعه پرورش ماهی قزل‌آلا رنگین کمان تعداد 150 هزار قطعه بچه ماهی با وزن متوسط 10 گرم و در درجه حرارت آب 14 درجه سانتی‌گراد موجود باشد میزان غذای مورد نیاز بر اساس جدول غذایی به روش زیر محاسبه می‌گردد:
از جدول درصد غذای مصرفی بدست می‌آید که 4.1درصد می‌باشد:
150000×10×4.1÷100 =61500 gr=61.5Kgr
غذای مورد نیاز مزرعه 61.5کیلوگرم می‌باشد.
تعیین مقدار غذای مورد نیاز ماهی قزل‌آلای رنگین کمان
|
وزن ماهی |
180 به بعد |
130 تا 180 |
90 تا 130 |
60 تا 90 |
40 تا 60 |
25 تا 40 |
12 تا 25 |
5 تا 12 |
1.5 تا 5 |
0.2 تا 1.5 |
|
طول ماهی (cm) |
25 به بعد |
22.5 تا 25 |
20 تا 22.5 |
17.5 تا 20 |
15 تا 17.5 |
12.5 تا 15 |
10 تا 12.5 |
7.5 تا 10 |
5 تا 7.5 |
2.5 تا 5 |
|
6oc |
0.7 |
0.7 |
0.8 |
0.9 |
1.1 |
1.3 |
1.6 |
2.2 |
2.9 |
3.6 |
|
7oc |
0.7 |
0.8 |
0.9 |
1 |
1.2 |
1.4 |
1.7 |
2.3 |
3.1 |
3.9 |
|
8oc |
0.7 |
0.8 |
0.9 |
1.1 |
1.3 |
1.5 |
1.8 |
2.5 |
3.3 |
4.2 |
|
9oc |
0.8 |
0.9 |
1 |
1.2 |
1.4 |
1.6 |
2 |
2.7 |
3.6 |
4.5 |
|
10oc |
0.9 |
1 |
1.1 |
1.3 |
1.5 |
1.7 |
2.2 |
2.9 |
3.9 |
4.9 |
|
11oc |
1 |
1.1 |
1.2 |
1.4 |
1.6 |
1.8 |
2.4 |
3.2 |
4.3 |
5.3 |
|
12oc |
1.1 |
1.1 |
1.3 |
1.5 |
1.7 |
2 |
2.6 |
3.5 |
4.7 |
5.7 |
|
13oc |
1.1 |
1.2 |
1.4 |
1.6 |
1.8 |
2.2 |
2.8 |
3.8 |
5 |
6.1 |
|
14oc |
1.2 |
1.3 |
1.5 |
1.8 |
2 |
2.4 |
3 |
4.1 |
5.4 |
6.6 |
|
15oc |
1.3 |
1.4 |
1.6 |
2 |
2.2 |
2.6 |
3.2 |
4.4 |
5.8 |
7.2 |
|
16oc |
1.4 |
1.5 |
1.7 |
2.2 |
2.4 |
2.8 |
3.4 |
4.8 |
6.3 |
7.8 |
|
17oc |
1.5 |
1.6 |
1.8 |
2.3 |
2.5 |
3 |
3.6 |
5.2 |
6.8 |
8.3 |
|
18oc |
1.6 |
1.7 |
1.9 |
2.4 |
2.6 |
3.2 |
3.8 |
5.5 |
7.2 |
8.7 |
نحوه برآورد غذای مورد نیاز براساس میزان رشد روزانه ماهی قزل‌آلا
به طور تقریبی میزان رشد روزانه و طول دوره پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین کمان را تحت شرایط کنترل شده در دماهای مختلف نشان می‌دهد.
مثال: افزایش وزن ماهیان یک مزرعه از وزن 5 گرم در دمای 9-6 درجه سانتی‌گراد به وزن 20 گرم، با توجه به جدول، 42 شبانه‌روز به طول می‌انجامد. بنابراین با استفاده از جدول 26 برای یافتن رشد روزانه ماهیان به روش زیر عمل می نماییم.
میزان افزایش وزن در 42 شبانه روز به گرم (15=5-20) افزایش وزن به میلی گرم m.gr) 15000=1000×15) و بالاخره میزان رشد روزانه هر قطعه بچه ماهی به میزان m.gr) 357=42÷15000) می‌باشد.
اگر در یک مزرعه پرورش ماهی قزل‌آلا تعداد 100هزار قطعه بچه ماهی با وزن متوسط 5گرم موجود باشد، و درجه حرارت آب بین 15-12 درجه سانتی‌گراد باشد، برای رساندن وزن انفرادی این ماهیان به 20 گرم در صورتی که ضریب تبدیل غذایی 1.5 باشد، مقدار غذای مورد نیاز آنها به صورت زیر تعیین می شود:
براساس جدول 26 برای رسیدن به وزن انفرادی ماهیان به 20 گرم در درجه حرارت 15-12 درجه سانتی‌گراد، حدود 25.5شبانه‌روز طول خواهد کشید، طی این مدت، رشد روزانه تقریبی ماهیان حدود 588 میلی‌گرم خواهد بود. با فرض این مسئله مقدار غذای مورد نیاز برای 25.5 شبانه‌روز برای یکصد هزار قطعه، بچه ماهی، تا وزن 20 گرم به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
افزایش وزن کل ماهیان در یک روز 100000×0/588=58800gr=58/8Kg
افزایش وزن کل ماهیان در 25.5 شبانه‌روز 58/8=5×25/5=1499/4Kg
مقدار کل غذای مورد نیاز به کیلوگرم برای رسیدن وزن ماهیان به 20 گرم
1499/4×1/5=2249/1 Kg
طول دوره پرورش ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با توجه به میزان رشد روزانه در دماهای مختلف
وزن ماهی بر حسب گرم درجه
حرارت آب به سانتی‌گراد |
20-5 |
50-20 |
150-50 |
30-150 |
طول دوره پرورش
به شبانه روز |
|
9-6 |
42 |
71 |
93 |
99 |
305 |
|
12-9 |
32 |
60 |
67 |
82 |
241 |
|
15-12 |
25.5 |
45 |
50 |
62.5 |
12.5 |
برگرفته از مقاله «جیره نویسی تغذیه آبزیان» تألیف: دکتر حشمت سپهری مقدم
برای مطالعه بخش‌های بیشتری ازین مقاله کلیک کنید: جیره نویسی آبزیان