به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ یک فاکتور مهم در تعیین سوددهی سرمایه‌گذاری در گوسفند، بالا بردن نرخ تولیدمثلی آن است. میزان تولید در یک گله میش رابطه‌ی مستقیم با راندمان تولیدمثلی آنها دارد. تولیدمثل در گوسفندان تحت تاثیر چندین فاکتور است که شامل: ژنتیک و پتانسیل ژنتیکی، مرحله و نوع تغذیه، فاکتورهای محیطی، طول روز یا پدیده‌ی فتوپریودیسم و سلامت دام است. به دلیل این که اکثر نژادهای گوسفندان پتانسیل چندقلوزایی دارند، از روش‌های مدیریتی جهت تاثیر گذاشتن بر روی فاکتورهای ذکر شده برای بالا بردن نرخ تولیدمثلی به میزان زیادی استفاده شود. بیولوژی تولیدمثل علم است که مورد توجه دانشمندان قرار گرفته و در این زمینه نیز پیشرفت‌های بسیاری انجام شده است.
همزمان کردن فحلی در گوسفند بیشتر به منظور کوتاه نمودن دوره‌ی زایش و همچنین تولید بره‌های همسن است. این عمل منجر به کنترل تغذیه‌ی بهتر میش و بره می‌شود. از نقطه نظر انتخاب بره‌ی ماده (برای نگهداری میش داشتی) و یا بره‌ی نر (برای نگهداری قوچ گله) شرایط مساوی برای بره‌ها لازم است که با همزمان نمودن فحلی می‌توان چنین بره‌هایی را تولید و انتخاب کرد. چنانچه بخواهیم زایش در گله در فصل معینی باشد، برنامه‌ی مزبور می‌تواند کمک قابل ملاحظه‌ای در این امر نماید. برای همزمان کردن فحلی باید با تجویز هورمون‌هایی خاص (که در ادامه به آن اشاره خواهد شد)، نحوه‌ی فعالیت تخمدان‌ها را تحت تاثیر قرار داده و میشها را اجباراً به فحل شدن وادار نمود.
بیشتر بدانیم:
تولیدمثل گوسفند
روش‌هایی که در قدیم جهت همزمان‌کردن دام‌ها استفاده می‌شد:
1- خورانیدن پروژسترون به میزان 50میلی‌لیتر به ازای هر میش در روز و به مدت 16 روز، پروژسترون مانع از بروز فحلی میشها می‌شود. 24 تا 72 ساعت پس از قطع هورمون درمانی، میشها فحل می‌شوند.
چون پروژسترون مصنوعی نقش جسم زرد را ایفا می‌کند، لذا از فحلی دام‌ها به صورت پراکنده جلوگیری می‌نماید. به علت وجود معایبی از جمله عدم جذب یکسان هورمون در تمام دام‌های ماده و نیز گاه اتفاق می‌افتد که بعضی میشها خیلی دیرتر فحل می‌شوند، نیاز به نیروی کارگری زیاد و ایجاد تنش برای میشها در اثر عملیات روزانه، این روش زیاد مناسب نبوده و کمتر از آن استفاده می‌شود.
2- تزریق روزانه‌ی پروژسترون به مدت میانگین 15 روز به میزان 30 میلی‌گرم و یک روز درمیان. این روش کاملاً موثر بوده و 50% میشها ظرف 48 ساعت پس از قطع آخرین تزریق فحل می‌گردند. اما این روش هم به علت بهداشتی نبودن و هزینه‌ی بالا و مقران به صرفه نبودن از نقطه نظر اقتصادی، مورد استقبال قرار نگرفت.
3- استفاده از اسفنج‌های داخل واژنی آغشته به هورمون پروژسترون. در این روش اسفنج فوق را در داخل واژن مقابل گردن رحم قرار مى‌دهند؛ معمولاً از انتهاى اسفنج فوق نخى به بیرون کشیده شده که برداشت آن به‌راحتى امکان‌پذیر است. اسفنج به‌مدت ۱۵ روز در مهبل میش باقى مى‌ماند و سپس در یک روز تمام آنها را از مهبل بیرون مى‌کشند، تقریباً ۲۴ الى ۴۸ ساعت بعد اکثر میشها فحل مى‌گردند. عیب این روش در این است که هنگام بیرون کشیدن اسفنج اثر زخمى بر جاى مى‌گذارد که گاهى موجب عفونت رحم مى‌گردد..
البته زمانی که به طور ترکیبی و همراه با تزریق eCG استفاده می‌شوند مفید بوده که امروزه نیز به میزان زیادی مورد استفاده قرار گرفته است.
4- روش دیگر ایجاد فحلی دسته جمعی در گله با استفاده از تغییر شدت نور است. در این روش گله را پس از زایش در سالن‌هاى پوشیده و فاقد پنجره قرار مى‌دهند و به‌وسیله لامپ‌هاى متعدد سالن را روشن مى‌کنند؛ همزمان با این عمل یک دوره رژیم غذائى پرانرژى براى گله ترتیب مى‌دهد؛ در صورتى‌که تنظیم نور درست صورت گیرد، میشها به‌تدریج و یکنواخت فحل مى‌شوند. میزان نور بستگى به شرایط جغرافیائى محل دارد. باید شرایطى که در فصل جفتگیرى در هر محل وجود دارد، در سالن مزبور رعایت شود.
مزایای همزمان‌سازی فحلی در گوسفند
1- کوتاه نمودن دوره زایش دام‌ها
2- تولید بره‌های همسن و سال جهت فروش، پرواربندی و جایگزینی.
3- تشخیص میش‌های غیر آبستن و حذف آنها از گله و در نتیجه کاهش هزینه‌های نگهداری و تغذیه.
4- فحل شدن و تخمک‌ریزی میشها در خارج از فصل تولیدمثل.
5- امکان افزایش سوپراولاسیون و چند قلوزایی.
6- فراهم نمودن امکان استفاده بهتر از تکنیک تلقیح مصنوعی جهت بهبود ژنتیکی گله‌ها.
7- بهبود در امر مدیریت تغذیه گله قبل و پس از زایمان.
8- کنترل زمان زایش‌ها در طول سال برای استفاده بهتر از مراتع. اجرای برنامه‌های دو بار زایش در سال.
روش‌های همزمان‌سازی فحلی در گوسفند (بخش دوم)
روش‌های همزمان‌سازی فحلی در گوسفند (بخش سوم)