به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دایورتیکول مری (Congenital Diverticulum)، عارضه‌ای نادر است که به صورت ته کیسه‌هایی در مری ایجاد میشود و می‌تواند به دو فرم مادرزادی و اکتسابی وجود داشته باشد. نوع مادرزادی این اختلال، ناشی از مشکلات تکاملی بوده و در روند آن، نوعی فتق (herniation) ایجاد میشود. انواع اکتسابی دایورتیکول‌ها بر اساس مکانیسم ایجادشان، به دو نوعtraction و pulsion طبقه‌بندی می‌شوند. که نوع pulsion آن در اثر افزایش فشار در لومن مری به دلیل وجود اجسام خارجی یا تنگی ایجاد میشود و نوع traction آن، در اثر التهاب و فیبروز در اطراف مری به وجود می‌آید. در‌هر صورت، تجمع مواد غذایی در داخل دایورتیکول، منجر به ایجاد التهاب مری (ازوفاژیت)، انسداد مکانیکی مری واختلال در حرکات مری میشود.
علایم بالینی متعاقب ایجاد دایورتیکولوم شامل بالا آوردن غیرفعال غذا، سختی در بلع غذا و عق زدن (retching) می‌باشد. در موارد شدید بیماری، سوراخ شدگی مری ایجاد میشود که می‌تواند منجر به درگیری دستگاه تنفس و اختلالات تنفسی شود.
تشخیص بیماری با چند روش انجام میشود. رادیوگرافی ساده، می‌تواند نشان‌دهنده وجود هوا و یا دانسیته بافت نرم در محل عارضه باشد. رادیوگرافی با استفاده از ماده حاجب، وجود ته کیسه در دیواره مری را نشان می‌دهد. اندوسکوپی، می‌تواند وجود ته کیسه غیرطبیعی در مری را که معمولاً مقداری ماده غذایی در آن باقی مانده است و دیواره آن در بیشتر موارد ملتهب است را مشخص کند.
گزارش مورد و بحث:
یک قلاده گربه با علایم عمومی بیماری‌های مری، شامل بالا آوردن غیرفعال غذا (Regurgitation)، ریزش زیاد بزاق (Drooling)، بی‌اشتهایی و ضعف ارجاع گردید. بررسی تاریخچه، نشان‌دهنده وجود درد و بی‌قراری متعاقب خوردن غذا بود. معاینه بالینی حیوان نشان‌دهنده لاغری و وجود صداهای غیرطبیعی تنفسی بود.
در ارزیابی رادیوگرافی، وجود هوا و اتساع در ناحیه‌ای از مری که در نزدیکی (Heart base) بود مورد مشاهده قرار گرفت. جهت بررسی دقیق‌تر، اقدام به خوراندن ماده حاجب حاوی به حیوان و انجام رادیوگرافی گردید. بررسی رادیوگراف اخذ شده با استفاده از ماده حاجب، نشان‌دهنده حضور ته کیسه‌ای به ابعاد حدود 1/5 سانتی‌متر در نزدیکی پایه قلب بود. دانسیته ریه‌ها تا حدی افزایش یافته بود (شکل 1 و 2)
شکل 1- رادیوگراف با نمای جانبی اخذ شده با استفاده از خوراندن ماده حاجب.
شکل 2- رادیوگراف با نمای پشتی شکمی اخذ شده با استفاده از خوراندن ماده حاجب.
ارزیابی تابلوی خونی، نشان‌دهنده لکوسیتوز همراه با انحراف به چپ بود. آنتی‌بیوتیک درمانی به همراه داروهای مهارکننده ترشح اسید معده جهت درمان توصیه گردید.
محل عبور مری از پایه قلب، ورودی قفسه سینه و محل خروج مری از دیافراگم، از جمله شایع‌ترین محل‌های گیر افتادن اجسام خارجی در مری هستند که متعاقب آن امکان ایجاد دایورتیکولوم وجود دارد. با توجه به سن پایین گربه و عدم وجود تاریخچه‌ای از وجود جسم خارجی و با توجه به یافته‌های بالینی و رادیوگرافی، وجود Congenital Diverticulum مورد تایید قرار گرفت.
حسینی فرزانه- گروه علوم درمانگاهی- دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهرکرد