به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این بحث موارد زیر مطرح می‌شود:
روش‌های پرورش گوسفند بر اساس نوع دام
1. روش پرورش گله خالص
2. پرورش آمیخته‌ها
3. پرورش سنتی
4. پرورش بره‌ها
روش‌های پرورش گوسفند بر اساس تغذیه
1. پرورش در مزارع
2. روش چرای آزاد
3. پرورش گوسفند به روش نیمه آزاد
4. پرورش گوسفند به روش پرواربندی
• روش پرورش گله خالص
بیشتر در کشورهای پیشرفته علمی دیده می‌شود. در کشور ما 18 ایستگاه اصلاح نژاد گوسفند و بز وجود دارد که این گله‌ها نیز تقریباً خالص هستند. اشکال عمده این روش ضعف ناشی از هم‌خونی است که باعث عوارض و نارسائی‌های آناتومیکی می‌شود و میزان سقط جنین و افراد ناقص‌الخلقه زیاد می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل باید هر چند سال قوچ‌های گله را با قوچ‌های گله‌های دیگر از همین نژاد تغییر داد.
• پرورش آمیخته
ممکن است به منظور ترکیب صفات برتر نژادهای مختلف باشد، مثلاً نژاد گوشتی و پشمی یا تلاقی شاخ‌دار و دنبه‌دار با میش‌های بی‌شاخ و دم دراز و یا بهره‌گیری از هتروزیس و افزایش عملکرد نتایج
• روش سنتی پرورش گوسفند
در عین حال که اکوتیپ‌ها یا نژادها به صورت درونی آمیزش می‌کنند ولی قوچ‌ها ممکن است از گله‌های دور و نزدیک و حتی نژاد دیگر باشد و در نتیجه درجاتی از آمیخته‌گری وجود خواهد داشت هرچند که هدفمند نیست
• بره‌ها
معمولاً تا 3 ماهگی با مادر هستند ولیکن ممکن است زود از شیر گرفته شوند و تغذیه دستی شوند به این صورت که از هفته دوم تغذیه با یونجه و کنسانتره را شروع کرده و به تدریج تا هفته چهارم از مادر جدا می‌شوند. ممکن است از هفته دوم با شیر خشک و یا جایگزین شیر تغذیه شده و بطور کامل جدا شود.
روش‌های پرورش گوسفند با توجه به تغذیه
• پرورش گوسفند در مزارع یا روش متراکم مزرعه‌ای
گوسفند و بز در مزارع، ته چر غلات و مزارعی که برای کشت و زرع مناسب نیستند ولی پوشش گیاهی دارند نگهداری می‌شوند. در هر هکتار 20 تا 200 راس می‌توان نگهداری کرد. در ایران در روستاها و کشت و صنعت‌ها متداول است. چون هدف اصلی محصولات زراعی است ممکن است کشاورز کل دام خود را هم بفروشد. در این روش رکوردگیری گوسفند انجام نمی‌شود.
• روش چرای آزاد یا روش گسترده یا متحرک
تغذیه روی مراتع بوده و گله ییلاق و قشلاق می‌کند. بعضاً تا 4000 راس نیز در یک گله وجود دارد
• روش نیمه آزاد یا چرای انتقالی با استفاده از جایگاه
این روش در بین گوسفند داران روستایی که کمابیش به مراتع دسترسی دارند اعمال می‌شود. در فصل زمستان گوسفندان در آغل و با تغذیه دستی تعلیف می‌شوند. هنگام حرکت دادن گله ساکنین روستا گوسفندان خود را در اختیار چوپان قرار می دهند.
تغذیه گوسفند در مرتع
• مرتع به همه جوامع گیاهی روی زمین بجز گیاهان یکساله‌ای که کشت می‌شوند اتلاق می‌شود که به مصرف خوراک دام‌ها می‌رسد. با این تعریف شامل کلیه پوشش‌های گیاهی چه به صورت طبیعی و چه به صورت کاشته شده می‌باشند.
اهمیت مراتع:
• در ایران بدون استفاده از مرتع پرورش گوسفند مقرون به صرفه نیست.
• مناطق مرتفع مراتعی دارد که تنها بوسیله گوسفند و بز می‌تواند تبدیل به مواد غذایی پروتئینی حیوانی شود.
• قسمت‌های هوایی و زمینی علوفه نقش مهمی در حفاظت خاک و تثبیت ازت دارد.
• از شتشوی خاک جلوگیری می‌کند.
انواع مراتع
• مراتع طبیعی از رستنی‌ھای بومی پوشیده شده که با شرایط آب وھوایی سازگاری پیدا کرده‌اند و ظرفیت متغیری دارند
• مراتع مصنوعی با استفاده از عملیات زراعی دایر شده و می‌تواند یکساله و یا چند ساله باشد. در یکساله‌ھا یکسال برای چرای دام و یکسال برای کاشت غلات می‌باشد.
• قسمت اعظم مراتع ایران طبیعی هستند و به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
• مراتع بسیار فقیر نیمه‌صحرایی- 40 ملیون هکتار
• اراضی رھا شده که به صورت مرتع در آمده‌اند - 32 ملیون هکتار
• مراع خوب و متوسط – 8 ملیون هکتار
• مراتع آیش – 12 ملیون هکتار
• اراضی جنگلی مخروبه - 14 ملیون هکتار
• مراتع ییلاقی
درجه حرارت کمتر از زمین‌های مسطح و پایین دست است، به‌‌‌همین خاطر فقط در ایامی که هوا گرم و مناسب است مورد چرا قرار می‌گیرد (بهار و تابستان و اوایل پاییز)-رشته کوه‌های خراسان رضوی و شمالی – اردبیل- چهارمحال بختیاری- آذربایجان غربی و کردستان
• مراتع قشلاقی
• در دشت‌ها و مناطق کم ارتقاع و نسبتاً گرمتر از مناطق ییلاقی که در فصول سرد استفاده می‌شود. سرخس، ترکمن صحرا، دشت گرگان ، دشت مغان، جلگه خوزستان و اطراف کویر
• مراتع میان‌بند
• بین مراتع ییلاقی و قشلاقی برای فصل بهار و پاییز. مراتع مجاور روستا در تمام سال استفاده می‌شود.
روش‌های پرورش گوسفند (بخش دوم)