به گزارش «سرویس آموزشی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ امروزه استفاده از داروهای گیاهی مورد توجه بسیاری از محققان قرارگرفته است. بسیاری از این گیاهان دارای ترکیبات با اثرات پیشگیری‌کننده بوده ودر برخی جوامع با احتمال زیاد در مهار بیماری‌های خاص مورد استفاده از میوه‌جات وسبزیجات به علت اثرات حفاظتی آنها در برابر بیماری‌هایی نظیر سرطان و بیماری‌های قلبی – عروقی وکبدی روز به روز افزایش می‌یابد این خواص حفاظتی به علت وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در گیاهان می‌باشد که موجب جلوگیری از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شوند. آویشن کوهی (Origanum Vulgare) یکی از گیاهان خانواده نعناعیان می‌باشد ودر نواحی مختلف مدیترانه وبرخی نواحی آسیا می‌روید وامروزه همچنین در ایران کشت وتولید می‌شود. آویشن کوهی محتوی یک درصد اسانس است که قسمت اعظم آن را فنل‌ها وهیدروکربن‌های مونوترپنی والکل‌ها تشکیل می‌دهند.
اسانس آویشن کوهی ازجمله 10 اسانس معروف می‌باشد که نقش خاصی در تجارت جهانی دارد و در نوشیدنی‌ها وصنایع دارویی وبهداشتی آرایشی استفاده متنوع می‌شود. همچنین روغن آویشن کوهی دارای خواصی نظیر ضد قارچ، ضد کرم، ضد اسپاسم، ضد رماتیسم، آنتی اکسیدان، بادشکن، ضدعفونی کننده، خلط آور نگهدارنده طبیعی غذا و تاخیردهنده فراینده پیری در پستانداران می‌باشد. همچنین آویشن کوهی در انواع غذاها و نیز به عنوان ترکیبات معطر در اکثر فراورده‌های غذایی استفاده می‌شود. با توجه به اینکه متابولیسم موادغذایی در کبد صورت می‌گیرد هدف از این پژوهش مشخص کردن اثرات احتمالی مصرف خوراکی عصاره الکلی گیاه آویشن کوهی در موش نر بالغ نژاد ویستار برعملکرد کبد ومقایسه میانگین غلضت سرمی آنزیم‌های کبدی ومقایسه میانگین غلضت سرمی آنزیم‌های ALP و ALT,AST خون در گروه‌های تجربی دریافتکننده عصاره الکلی گیاه آویشن کوهی با گروه کنترل می‌باشد.
موارد وروش کار:
پس از جمع‌آوری گیاه آویشن کوهی (Origanum Vulgare) از نواحی اطراف شیراز گیاه در سایه خشک گردید سپس از روش خیساندن واستفاده از دستگاه روتاری عصاره الکلی گیاه مذبور تهیه گشت. سپس تعداد 45 سر موش نر بالغ با وزن تقریبی 5±200گرم را به 5 گروه تقسیم کرده، هیچ تیمار خاصی برروی گروه کنترل انجام نشد؛ گروه شاهد روزانه سرم فیزیولوژی به صورت دهانی دریافت نمود. گروه تیمار به مدت 16 روز به ترتیب 10 و 20 و 40 میلی‌گرم برکیلوگرم وزن بدن عصاره آویشن کوهی به صورت دهانی دریافت نمودند. بعد از پایان این دوره به منظور تشخیص میزان آنزیم‌های ALP و ALT,AST خونگیری از قلب به عمل آمد وبا دور 2500 به مدت 15 دقیقه سانتریوفوژ وسرم حاصل جداسازی ودر کنار یخ به آزمایشگاه منتقل شد و پارامترهای مورد بررسی به وسیله دستگاه اتوآنالیزور وکیت‌های مخصوص مورد بررسی قرار گرفت، نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون‌های آماری T-TEST و ANOVA مورد تجزی وتحلیل آماری قرار گرفت.
نتایج:
براساس نتایج به دست آمده درمورد آنزیم ALT گروه‌های دریافت‌کننده‌ی عصاره به میزان 20 و 40 میلی‌گرم بر کیلوگرم نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری در سطح 0/05>P را نشان دادند. درموردآنزیم AST تنها گروه دریافتکننده عصاره به میزان 40 میلی‌گرم بر کیلوگرم نسبت به گروه کنترل در سطح 0/05>P کاهش معنی‌داری داشت. درمورد آنزیم ALP نیز هرسه گروه تیمار دریافتکننده 40، 20، 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری در سطح 0/05>P رانشان دادند.
بحث وبررسی:
آنزیم آلانین آمینو ترانسفراز در سیتوپلاسم و آسپارتات آمینوترانسفراز در سیتوپلاسم و میتوکندری سلول کبدی می‌باشد. هنگامی‌که سلول‌ها نکروزه می‌شوند ویا نفوذپذیری غشایی آنها بعلت آسیب وارده مانند هپاتیت ویروسی، کاهش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های کبدی و آسیب سلول‌های کبدی تحت تاثیر دارو یا سم اتفاق می‌افتد این آنزیم‌ها درمقادیرزیاد به خون رها می‌شوند نکروز سلول سنتز زیاد وتغییراتی در نفوذپذیری غشای سلولی می‌باشد.
الکالین فسفاتاز طبیعی سرم ازچندین ایزوآنزیم مختلف تشکیل شده که در کبد، استخوان جفت و بطور کمتر شایع در روده باریک یافت می‌شود سطح این آنزیم در انسدادهای صفراوی بیماری‌های ارتشاحی کبد مانند سرطان و گرانولوم و بیماری‌های استخوان (مانند پاژه) به بیش از 4برابر افزایش می‌یابد که این افزایش اختصاصی است افزایش این آنزیم در دیگر بیماری‌های کبدی به میزان کمتر از سه برابر طبیعی نیز دیده می‌شود که اختصاصی نیست.
علاوه بر بیماری‌های فوق‌الذکر ترکیباتی مانند استروئیدهای آنابولیک (بعلت افزایش تخریب استخوان) متی مازول، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند کو آموکسی کلاو، نیتروفورانتوئین، کلرپروپامید، کلرپرمازین، تامکسی فن بوسولفان، سیکلوسپورین. کاربامازپین، نیفیدپین و وارپامیل نیز سبب کلستاز صفراوی و افزایش آلکالین فسفاتاز می‌شوند. براساس تحقیقات یام در سال 2007 و جانباز در سال 2004 ثابت شد کافئیک اسید دربرابر آسیب کبدی ناشی از تتراکلرید متان از افزایش آنزیم‌های سرم جلوگیری کند که از طریق مکانیسم‌های متفاوت مانع فعالیت حفاظتی کبد می‌شود.
با توجه به تحقیفات آ شماوی در سال 2005 با افزایش خاصیت آنتی‌اکسیدانی کبد کاهش آنزیم‌هایAST و ALT را داریم. باتوجه به مطالعه حاضر و مطالعات قبلی می‌توان کاهش آنزیم‌های ALP وALT,AST را با افزایش سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدان در سلول‌های کبد را توجیه نمود.
منبع: هفدهمین کنگره دامپزشکی ایران – تهران 1391
نویسنده: علی قربانی رنجبری - دانشجوی دکترای دامپزشکی دانشگاه آزاداسلامی‌کازرون- ایران (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد کازرون)
زهرا قربانی رنجبری و نازنین قربانی رنجبری (دانشجوی شیلات دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر) ، زمزم رضازاده (کارشناس مواد غذایی، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد کازرون)