به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ کمبود هرگونه مواد غذایی می‌تواند شروع مشکلات در پرندگان باشد. اختلالات حرکتی ناشی از کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در طیور، عوارضی را دارد که در این مقاله به آنها می‌پردازیم.
ختلالات حرکتی ناشی از کمبود ویتامین‌ها در طیور
کمبود ویتامین D در پرنده: باعث راشیتیسم یا ریکتز (Rickets معدنی شدن ناقص استخوانها)، استئومالاسی (نرمی استخوانها) تغییر شکل استخوانها بیشتر در استخوانهای پا دیده می‌شود و مفاصل بزرگ می‌شوند. در محل اتصال دنده‌ها برآمدگی‌های مشخص دیده می‌شود و تیغه جناغ سینه اغلب خمیده است. نوک، استخوانها و پنجه‌ها نرم و انحناپذیر و خم شدنی هستند. ریکتز می‌تواند در پرندگان جوان به علت کمبود ویتامینD3، کلسیم و یا فسفر رخ دهد. غذاهای تجاری تامین‌کننده مواد غذایی هستند اما اگر آنها بیش از حد رقیق باشد مواد غذایی کافی در دسترس پرنده قرار نخواهد گرفت. پرنده می‌تواند ویتامین D3 خود را از ترکیب ویتامین D3 مواد غذایی و همچنین از در معرض قرار گرفتن نور خورشید بدست آورد.
کمبود هرگونه مواد غذایی می‌تواند شروع مشکلات در پرندگان تخمگذار باشد. تخم آنها کاهش پیدا می‌کند و یا کیفیت پوسته آن پایین می‌آید. در چندین مورد در مرغ‌های خانگی مشاهده شده است که بیماری خستگی مرغ‌های در قفس (بیماری استخوان شکننده یا Osteoporosis) به این علت بوجود آمده است. همین طور که از اسم این بیماری می‌آید، این بیماری در پرندگانی که در زمین رشد می‌کنند دیده نمی‌شود.
کمبود ویتامین (A Vitamin A Deficiency) در مرغ: کمبود ویتامین A یک بیماری تغذیه‌ای معمول در جوجه‌های کوچک است. این بیماری بیشتر در پرنده‌هایی که فقط با غله و یا علوفه تغذیه می‌شوند دیده می‌شود. پرنده‌ها می‌توانند ویتامینA را از غذاهای سبز تابستان بدست آوررند و در مدت کوتاهی در کبد ذخیره کنند، ولی هر چقدر غذای سبز دریافت کنند باز هم کمبود دارند، مگر اینکه ویتامین خود را از منبع دیگری تأمین کنند. نشانه‌های این بیماری شامل، گیج بودن، لاغری، رنگ پریدگی عضلات، رنگ پریدگی مخاطات و کوری عصبی و همچنین وجود لکه‌های خون در تخم‌مرغ‌ها نشانه این بیماریست. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود با مکمل‌های ویتامینی قابل درمان خواهد بود.
کمبود ویتامین E در جوجه: باعث آنسفالومالاسی می‌شود، این بیماری در سنین 15-30 روزگی دیده می‌شود و میزان وقوع آن در جوجه خروس‌ها دو برابر جوجه مرغ‌ها بوده و احتمال وقوع آن در نژادهای سنگین 95% بیشتر از سایر گونه‌ها می‌باشد. این بیماری باعث عدم تعادل، فلجی، حرکات غیر ارادی، حرکات سریع ساق پا و برگشتی سر جوجه به عقب و از طرفی موارد پیشرفته طیور مبتلا به پهلو افتاده و پاها را از جلو به عقب و از پاها را از جلو به عقب و از بالا به پایین (حرکت پا دوچرخه‌ای) حرکت می‌دهند. بیشتر بدانیم: نشانه‌های کمبود ویتامین E در طیور
کمبود ویتامین گروه B، B1 یا تیامین در طیور: (ضد بری‌بری): کمبود این ویتامین موجب تورم سراسری اعصاب (پلی نوریت) و اختلال در عمل مغز می‌گردد. فلج عضلات از انگشتان شروع شده و جوجه روی پاها نشسته و سر روی گردن به طرف عقب کشیده می‌شود که به این حالت ستاره‌نگری گویند.
B2 یا ریبوفلاوین (حالت فلجی پنجه پا): در این حالت پنجه‌ها به طرف داخل و پایین پیچ خورده و وزن بدن و به وسیله مفصل خرگوشی تحمل می‌شود.
اختلالات ناشی از کمبود مواد معدنی در پرندگان
کمبود کلسیم و فسفر در طیور: باعث راشیتیسم یا ریکتز و استئومالاسی می‌شود.
راشیتیسم یا ریکتز: این عارضه در جوجه‌های جوان در سنین 3-2 هفتگی بعلت کمبود ویتامین D و در نتیجه معدنی شدن استخوان ها رخ می‌دهد. استخوانها به راحتی در برابر فشار بدون شکستن خم می‌شوند.
استئومالاسی: در طیور بالغ در اثر کمبود ویتامین D و در نتیجه فراخوانی فسفر و کلسیم از استخوانها ایجاد می‌شود. در این عارضه پرنده روی زمین نشسته و استخوانها به راحتی در اثر فشار می‌شکنند.
کمبود کلر: بروز عوامل عصبی مانند لرزش دیده می‌شود. این پرندگان در هنگام ترساندن به طرف جلو افتاده و پاها به طرف عقب بدن کشیده شده و به طور موقت دچار فلجی می‌گردند.
کمبود منگنز: مهمترین عارضه کمبود این عنصر در بدن بروز (پروزیس) است. در این عارضه استخوان ساق پا تغییر شکل یافته و با بزرگ شدن مفصل خرگوشی وخمیدگی سرانتهایی استخوان درشت نی و قلم همراه است که موجب لغزش وتر آشیل از کندیل‌های دو استخوان می‌شود. در درگیری هر دو پا، پرنده به خاطر عدم دسترسی به آب و غذا تلف می‌شود.
نویسنده: مرتضی شیرینی