به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دو عامل دما و رطوبت در محیط مهمترین عوامل در تعیین توانایی حیوان در دفع حرارت از بدن می‌باشند. بنابراین امروزه در تعیین شدت تنش حرارتی هر دو عامل را در نظر گرفته و از شاخصی به نام شاخص دما-رطوبت (THI) استفاده می‌شود.
برای محاسبه این شاخص ما نیازمند این هستیم که دمای هوا و رطوبت نسبی آن را اندازه‌گیری نماییم. برای اندازه‌گیری دمای هوا باید از دماسنج خشک استفاده نمایید تا دمای واقعی هوا را اندازه‌گیری کرده باشید. سپس رطوبت نسبی هوا را با استفاده از یک رطوبت‌سنج اندازه‌گیری نمایید.
نیازهای پرورش دام خود را بیابید.
در انتخاب محل نصب دماسنج و رطوبت‌سنج دقت نمایید و نقطه‌ای را در بهاربند انتخاب نمایید که هوا در آنجا به تعادل رسیده و نوسانات زیادی نداشته باشد. مثلاً نصب رطوبت‌سنج در مقابل اسپری‌های آب در بهاربند به هیچ‌وجه نمی‌تواند تخمین درستی از میزان رطوبت واقعی هوای بهاربند به شما ارائه دهد، یا مثلاً نصب دماسنج در محلی که مستقیماً در معرض تابش نور خورشید باشد هم ایده جالبی نخواهد بود. در هر صورت بعد از اندازه‌گیری صحیح دما و رطوبت هوا آنها را در فرمول زیر قرار داده و شاخص دما-رطوبت را محاسبه نمایید:
(THI=(1.8*T+32)-(0/55-0/0055*RH+(1/8*T-26
در فرمول بالا T همان دمای هوا بر حسب درجه سلسیوس بوده و منظور از RH همان رطوبت نسبی می‌باشد. مثلاً اگر دمای هوا 30 درجه حرارت نسبی آن 50درصد باشد آنگاه با جایگذاری این اعداد در فرمول به شاخص دما-رطوبت 78/30 خواهیم رسید.
معمولاً گفته می‌شود با تجاوز این شاخص از عدد 72 تنش حرارتی اتفاق می‌افتد (آرمسترانگ، 1994). شکل زیر به خوبی نشان می‌دهد که چگونه دما و رطوبت به صورت ترکیب شده می‌توانند شدت تنش حرارتی را تعیین کنند.
با این حال فراموش نکنید که به غیر از این دو عامل عوامل دیگر مثل سرعت جریان هوا، شدت و مدت تابش نور خورشید، میزان بارندگی نیز بر شدت تنش حرارتی موثر می‌باشند ولی مشکل آنها این است که به راحتی دما و رطوبت قابل اندازه‌گیری نیستند. پس حتماً این نکته را مد نظر داشته باشید که ممکن است بسته به شرایط آب و هوایی گله شما شاخص دما و رطوبت پایین‌تر از 72 هم تنش حرارتی ایجاد نماید یا برعکس گاوهای شما اعداد بالاتر از 72 را هم بدون تنش تحمل نمایند.
همچنین در انتخاب نوع سیستم مورد استفاده برای خنک کردن گاوهایتان هم باید این عوامل را در نظر بگیرید. بنابراین شاخص دما-رطوبت باید به عنوان یک راهنما مورد استفاده قرار گیرد و برای پی بردن به شدت تنش حرارتی بهترین شاخص اندازه‌گیری دمای رکتوم گاو و مشاهدات بر روی خود گاو و گله می‌باشد. از نشانه‌های تنش حرارتی ملایم می‌توان به تنفس تند و کم‌عمق، عرق کردن زیاد و کاهش مصرف خوراک و کاهش تولید شیر به میزان تقریباً 10درصد اشاره کرد.
با شدت یافتن تنش حرارتی علائم شدیدتری مشاهده می‌شود و گاو دهان خود را باز نگه داشته و زبان خود را بیرون می‌اندازد. گاوهای پرتولیدتر نسبت به تنش حرارتی حساس‌تر می‌باشند زیرا گرمای بیشتری به دلیل مصرف خوارک بالاتر در بدن تولید می‌کنند.
برای تعیین اینکه گروهی از گاوها تحت تنش حرارتی هستند یا خیر می‌توانید درجه حرارت راست روده را در 10 رأس گاو اندازه‌گیری نمایید. اگر بیش از 7 رأس آنها دمای راست روده بالاتر از 39/4 درجه داشتند این گروه احتمالاً درگیر تنش حرارتی هستند.
در تنش‌های شدیدتر ممکن است درجه حرارت راست روده از 40 درجه هم بالاتر برود. اگر تعداد تنفس از 80 بار در دقیقه در حداقل 7 رأس از 10 رأس بالاتر باشد گاوها دچار تنش حرارتی هستند.
کاهش مصرف خوراک و تولید شیر به میزان بیش از 10درصد نشان‌دهنده وجود تنش حرارتی است و این کاهش در موارد شدید حتی به 25درصد هم می‌رسد.
برای مشاهده تصویر در ابعاد بزرگتر کلیک کنید
