مصرف یولایف در خوراک دام های گوشتی

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ جو دو سر یا یولاف با نام علمی‌Avena sativa گیاهی است از خانواده گندمیان، دارای گل‌های بسیار ریز و نامشخص. گیاهی علفی یک ‌ساله ‌است که به عنوان غذای دام کشت می‌شود.

گل‌های جو دو سر سنبله‌ای هستند و دانه‌های آن دارای مقدار زیادی هیدرات کربن مانند نشاسته و همچنین اسیدهای چربی مانند اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک را در ترکیبات خود داراست. یولاف ریشه افشان و ساقه بند‌بند و توخالی دارد که هرکدام به یک خوشه منتهی می‌شود. برگ‌های آن باریک است و قسمت پائینی آنها به صورت غلافی دور ساقه را احاطه می‌کند.

جو دو سر نیز همانند برنج و جو دارای پوسته (هال) می‌باشد. یولاف دارای یک سری برجستگی مو مانند به نام تریکوم است که این برجستگی‌ها سبب سختی کار با جو دو سر می‌شوند زیرا در هوا معلق می‌شوند و سبب سوزش بدن می‌گردند. از نظر ساختمانی جو دو سر کاملاً باریک و کشیده و از دو طرف یکسان است برای همین به آن جوی دو سر گویند. تا به امروز نیز در ایران به طور گسترده کشت نمی‌شده، با این حال برای اولین بار در شهر اصفهان جو دو سر به طور زراعی کشت شد.

نقش یولاف در تغذیه دام و طیور

در یولاف انرژی پائین است و جثه بزرگی نسبت به دیگر خوراک دانه‌های غلات عمومی‌دارد. بعد از خرمن‌کوب کردن با پوسته قابل مصرف است. معمولا پوسته 24 تا 30 % وزن دانه یولاف را تشکیل می‌دهد.

یولافها یکی از دانه‌های مهم برای شروع غذایی گاوها است زیرا پوسته آنها بزرگ و حاوی فیبر است. اکثراً توصیه می‌شود گاوداران قبل شروع غذایی برای گوساله‌ها فقط از یولاف یا اکثراً از دانه‌ها استفاده کنند. اساساً تغییر بالا انرژی دانه‌ها در حیوانات آنها را با مصرف دانه‌ها سازگار می‌کند. اندازه بزرگ و انرژی پائین در یولاف‌ها و ترکیب آن با دیگر دانه‌ها و ارزش ویژه آن برای کمک کردن به یادگیری گوساله‌ها در خوردن، گرفتن گاوهای شروع‌کننده از دانه‌ها مطمئن (بی‌خطر) است. یولافها ممکن است حاوی 50 تا 70‌% با دانه‌ها مخلوط شوند. پس از اینکه گاوها به خوردن دانه‌ها عادت داده شدند باید سطح یولافها کاهش یابد 20 تا 30‌% از خوراک‌های جیره. 

خوراک یولایف و پرورش تلیسه‌ها

تلیسه‌های جایگزین شونده (گوساله‌های ماده که برای گله نگهداری می‌شوند) نباید به غذاخوری خود، که تنها شامل یولاف بوده دسترسی داشته باشند. آزمایش‌ها نشان داده که این برنامه سبب گردیده تا برخلاف وضعیت مطلوب، گوساله‌های ماده جوان چاق شده و این رشد چربی در آنها بر روند شیردهی گوساله تاثیر گذارده و دوره پرواربندی آنها در گله را طولانی‌تر می‌سازد. ترکیب علوفه خرد‌شده با یولاف که بهتر از تغذیه با علوفه تنها بوده، می‌تواند این مشکل را کاهش دهد.

نقش یولایف در پرورش گله پرواری 

تکرار استفاده از یولاف در تغذیه و رشد حیوان مطلوب بوده، اما هنگامی که به عنوان منبع اصلی انرژی جهت گله پرواری مورد مصرف قرار بگیرد در مقایسه با ذرت، جو معمولی، سورگوم یا گندم دارای ارزش پائین‌تری است. هنگامی که از آن در نیمی از رژیم غذایی پروارها استفاده شده باشد ارزش آن تنها حدود 85% ذرت یا جو در هر تن است. مخلوط‌هایی که شامل مقادیر بالایی از یولاف بوده یا حتی فاقد مواد خشبی است در مقایسه با ذرت یا جو دارای توان افزایش وزن قابل ملاحظه‌ای نمی‌باشد. این مخصوصاً در 40 تا 60 روز آخر دوره پرواربندی مصداق دارد. در بین غلاتی که دارای الیاف کمی‌بوده، یولاف به عنوان یک مکمل همیشگی در رژیمهای غذایی متراکم محسوب می‌گردد. (مواد کنسانتره)

به هر حال هنوز هم یولاف یک غذای کنسانتره است. در صورت مصرف بالای آن از سوی حیوانات جوان‌تر، این عامل می‌تواند به شکل مسمومیت اسیدی و آنتر و توکسمی سبب مرگ حیوان گردد. همانند سایر مواد کنسانتره لازم است که از مصرف زیاد آن به شکل اتفاقی پرهیز گردد. مصرف زیاد آن تا حد اشتها می‌تواند سبب اسهال، نفخ و حتی مرگ گردد. در نشخوارکننده‌ها این روند مصرف همراه با مسمومیت اسیدی و آنتر توکسمی بوده که نشانه تاثیر آن می‌باشد. در مصرف بالای آن در رژیم‌های غلاتی بالا که یولاف منبع کنسانتره اصلی بوده، همانند سایر غلات، آبسه شدن کبد نیز گزارش شده است.

یولاف فرآوری‌شده 

گوساله‌ها تقریباً تا ده ماهگی یولاف را به راحتی نشخوار می‌نمایند. گرچه یولاف آسیا شده برای گوساله‌های جوان ضرورتی ندارد، ولی مخلوط آن با سایر مواد خوراکی به‌صورت آسیا و خورد شده بسیار مفید است، آسیا کردن باعث شده تا مواد به شکل کاملتری ترکیب گردند. در پرورش گوساله‌های گوشتی تغذیه با یولاف غلتک یا آسیاب شده نسبت به تغذیه با یولاف معمولی تا 5 % بهره‌وری بهتری دارد. در برخی مطالعات مشخص شده که میزان مصرف روزانه یولاف فرآوری‌نشده در مقایسه با یولاف آسیاب یا غلتک شده بالاتر می‌باشد. این نشان‌دهنده مصرف کمتر آن از طریق گله مسن‌تر می‌باشد. این احتمالاً بدان سبب بوده که گوساله‌ها نسبت به گاوهای مسن‌تر، یولاف را بیشتر نشخوار می‌نمایند.

یولافی که آسیاب و خرد شده در مقایسه با یولاف غیرفرآوری‌شده ، عملکرد بهتری در پرواربندی گله دارد. مطالعات نشان داده که این دانه‌ها را می‌توان تا 11‌درصد بهبود بخشیده و در مقایسه با یولاف غیر آسیاب شده تا 13‌درصد بهره‌وری آنرا بالا برد. احتمالاً هزینه‌های مربوط به فرآوری‌شدن و تبدیل آن این امتیاز را تحت تاثیر قرار خواهد داد. 

برای پرواربندی، یولاف دارای رطوبت بالا (بالای 23‌درصد رطوبت) فرقی با یولاف خشک ندارد. به هرحال، در ذخیره‌سازی یولاف دارای رطوبت بالا مشکلات عدیده‌ای وجود خواهد داشت.

ترکیب دانه‌ها در خوراک دام

یولاف معمولا شامل 11 تا 14‌درصد پروتئین خام است. به هرحال برخی انواع تولیدی جدید تا 10‌درصد یا کمتر پروتئین دارند. میزان فیبر خام یولاف معمولا 11‌درصد یا بیشتر بوده که در پوست کنده آن تا 2‌درصد می‌باشد.

دانه یا علوفه یولاف در مقایسه با سایر غلات و علوفه‌ها دارای پتاسیم کمتری است. با توجه به زیاد بودن پوسته یولاف، دارای میزان کلسیم بالاتری در مقایسه با دیگر غلات است.

نویسنده : مهدی نامدار (کارشناس علوم دامی‌B.Sc in Dairy Science )