به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ با افزودن پروبایوتیک چندسویه "پروتکسین" به آب و یا خوراک جوجه‌ها شرایط محیط دستگاه گوارش را با میکروفلور سودمند پر کرده و همزمان با تقویت سیستم ایمنی از طریق دستگاه گوارش به مقاومت جوجه‌ها در برابر بیماری‌ها یاری می‌کند.
شمار بسیار بالایی از باکتری‌های گوناگونی در دستگاه گوارش دام، طیور و انسان زندگی می‌کنند و بیشتر این باکتری‌ها رابطه‌ای دوسویه با جانور میزبان برقرار می‌نمایند.
اهمیت نقش باکتری‌های میکروفلور دستگاه گوارش در تندرستی یا بیماری انسان و جانوران، روزبه روز بیشتر پذیرفته می‌شود.
تغذیه، مهمترین عامل مؤثر در ترکیب، و در فعالیت متابولیکی میکروفلور دستگاه گوارش است.
اشتباهات تغذیه‌ای تغییرات شدید جیره، خوراک بدون کیفیت، و بهداشتی نبودن خوراک، همگی میکروفلور دستگاه گوارش را با خطر روبرو می‌سازند.
هنگام تهیه فرمول جیره، می‌باید هدف این باشد که جیره به سود فلور باکتریایی دستگاه گوارش عمل کند و وضعیتی را که به آن Eubiosis (زندگی سالم) می‌نامیم، حفظ نماید. اگر این وضعیت برقرار باشد، جانور میزبان، و میکروفلور دستگاه گوارش او به گونه‌ای با یکدیگر به‌سر می‌برند که به سود هر دو طرف باشد.
«پروبایوتیک‌ها» برای دستیابی به وضعیت Eubiosis از هنگامی که اهمیت متعادل بودن میکروفلور دستگاه گوارش برای تأمین تندرستی و تولید بالا، پذیرفته شده است استراتژی تغذیه به سوی حفظ تعادل میکروفلور دستگاه گوارش از راه تغذیه، کشیده شده است. به‌ویژه این‌که نشان داده شده است که افزودن پروبایوتیک‌ها به خوراک مرغ‌ها یکی از راه‌های کارآمد برای برقرار کردن تعادل باکتریایی دستگاه گوارش و دستیابی به ترکیب مثبت جمعیت باکتریایی کرده است.
مصرف پروبایوتیک‌ها در مرغداری‌ها می‌باید به این نتیجه برسد که وضعیت میکرواکولوژی روده بتواند میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا را، به سود میکروارگانیزم‌های سودمند سرکوب کند و تندرستی روده مرغ‌ها را برای رسیدن به تولید بالاتر تأمین نماید.
سلامت روده مرغ‌ها برای هضم و جذب مواد مغذی خوراک ضروری می‌باشد تا رشد و عملکرد مرغ‌ها بهبود یابد.
گذشته از بهبود هضم و جذب خوراک، روده نقش مهمی در ایمنی مرغ‌ها بازی می‌کند زیرا روده به عنوان بزرگترین عضو ایمنی بدن کار می‌کند و بیشترین سلول‌های ایمنی در روده جانور استقرار دارند. بنابراین، روده بخشی از سیستم دفاعی بدن است و مانع مهمی برای جلوگیری از هجوم بیماری‌زاها به درون بدن به شمار می‌رود.
نظر جامعه دانشمندان به شیوه عمل پروبایوتیک‌ها در حال دگرگونی است. از هنگامی که فرآورده‌های پروبایوتیکی در دسترس مرغداری‌ها قرار گرفت، انتظار از مصرف آنها این بود که سودمندی آنها از راه پرشمار شدن، تولید برخی از مواد سودمند، و کولونیزه کردن سطح اپی‌تلیوم روده بود.
امروزه اما (و در 10 سال گذشته) دانشمندان، با شیوه عملی سنتی پروبایوتیک‌ها به چالش برخاسته‌اند و به شیوه‌های عمل تازه‌ای برای پروبایوتیک‌ها پی برده‌اند. تاکنون، انبوهی از شواهد علمی به دست آمده است که نشان می‌دهند که برخی از سودمندی‌های پروبایوتیک‌ها مانند اثر ضدالتهابی آنها در اثر ساختار مولکولی آنها است تا توانایی آنها در کولونیزاسیون سطح روده.
هرگاه بخشی از پروبایوتیک مصرف شده در روند آماده‌سازی خوراک و یا در اثر درمان آنتی‌بیوتیکی گله زنده بمانند، هنوز هم نقش سودمندانه‌ای بازی می‌کنند که به زنده بودن آنها بستگی ندارد. تا هنگامی که ساختار مولکول‌های موثر پروبایوتیک‌ها بدون تغییر باقی بماند، اثرات بایولوژیکی آنها پدید خواهد آمد.
باکتریای پروبایوتیکی که بیش از دیگر پروبایوتیک‌ها در این فرآورده‌ها به کار برده می‌شود باکتری‌های تولیدکننده اسیدلاکتیک، مانند سویه‌های لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتری‌ها هستند که عموماً در روده مرغ‌ها یافت می‌شوند.
چندین پژوهش علمی نشان داده‌اند که پروبایوتیک‌ها اثرات سودمندانه‌ای روی: عملکرد مرغ‌ها، از میان بردن بیماری‌زاها، اصلاح میکروفلور دستگاه گوارش، و تقویت سیستم ایمنی، به ویژه در دوره حساس سیکل تولید، هنگامی که میکروفلور طبیعی روده شکل نگرفته است، گذاشته است.
پروبایوتیک‌ها همچنین در بازسازی فلور میکروبی روده که به هر علتی آسیب دیده و تعادل خود را از دست داده است نقش اساسی بازی می‌کند.
پروبایوتیک‌ها و محافظت از جوجه‌های تازه هچ شده
در شرایط عادی (مانند شرایط زندگی در طبیعت) جانوران میکروفلور خود را در آغاز زندگی به‌سرعت از جانوران بالغ، و از محیط پیرامون خود دریافت می‌کنند، اما در شرایط فارم‌های صنعتی امروزی، وضع دیگری برقرار است. جوجه‌ها در شرایط بسیار پاکیزه هچ می‌شوند و با مرغ‌های بالغ هیچ تماسی ندارند.
سپس این جوجه‌ها را به سالن‌هایی می‌برند که پیشاپیش پاکیزه و ضدعفونی شده‌اند. به‌همین سبب پدید آمدن و پابرجا شدن میکروفلوری که به‌خوبی متعادل باشد برای این جوجه‌ها دشوار است و به درازا می‌کشد.
در دوره حساس 2-3 هفته آغاز زندگی، این جوجه‌ها به خوبی در برابر بیماری‌زاها، ایمن نیستند. برای ادامه زندگی سالم، جوجه‌ها به این نیاز دارند که میکروفلور آنها هر چه زودتر تشکیل و پابرجا شود.
امروزه، در بسیاری از هچری‌ها، یک فرآورده پروبایوتیکی مناسب را روی جوجه‌های تازه هچ شده اسپری می‌کنند، و یا در هچری‌هایی که امکان داشته باشد، از راه ژل خوراکی به جوجه‌ها می‌رسانند. این کار سبب می‌شود که کولونیزاسیون روده با باکتری‌های پروبایوتیکی (سودمند) به سرعت آغاز شود.
پروبایوتیک‌ها و درمان آنتی‌بیوتیکی
آنتی‌بیوتیک‌ها ابزار سودمندی برای از میان بردن بیماری‌زاها هستند، اما مصرف آنها سبب می‌شود که بخشی از باکتری‌های سودمند دستگاه گوارش نیز آسیب ببیند و ایمنی جانور تضعیف شود.
از بین رفتن تعادل باکتریایی روده، به ضعف هضم و جذب مواد غذایی نیز می‌انجامد. بیماری‌زاهای فرصت‌طلب که در شرایط تعادل فلور میکروبی دستگاه گوارش فعالیت چندانی ندارند ناگهان فعال می‌شوند.
هرچند بازسازی فلور دستگاه گوارش پس از مدتی می‌تواند به انجام برسد، اما این کار با کندی و آهستگی صورت می‌گیرد و اثرات التهابی بیماری نیز به‌خوبی کنترل نمی‌شود.
به‌کار بردن یک پروبایوتیک کارآمد می‌تواند روی این عوارض التهابی اثر بگذارد و سیستم ایمنی را اصلاح کند.
پیامدهای منفی و التهابی درمان آنتی‌بیوتیکی روی موکوس روده، یک گرفتاری همیشگی برای مرغداری‌ها است.
به هنگام التهاب لایه مخاطی روده، حرکت مواد در درون روده تندتر می‌شود که پیامد آن دفع فضله خیس، همراه با گاز، و مقدار بیشتری مواد خوراک هضم نشده در فضله است. تأیید این‌که آیا مرغ‌ها گرفتار تورم عفونی روده‌ای هستند با کالبد گشایی مرغ به دست می‌آید.
مصرف پروبایوتیک‌ها برای این پیشنهاد می‌شود که با عوارض جانبی بیماری که آنتی‌بیوتیک‌ها نمی‌توانند آنها را درمان کنند مبارزه شود. در این‌گونه شرایط، مصرف آنتی‌بیوتیک با دوز درمانی برای مبارزه با بیماری‌زاها، و مصرف پروبایوتیک برای درمان التهاب روده که به آن کم توجهی می‌شود پیشنهاد می‌گردد.
پروبایوتیک‌ها، حتی اگر همراه با آنتی‌بیوتیک مصرف شوند و بخشی از سویه‌های باکتریایی آنها آسیب ببیند، همین بخش مرده، سودمندی خود را در کاهش التهاب روده، از راه ساختار سلولی و به‌ویژه مولکول‌های DNA و گیرنده‌هایی که سالم مانده‌اند بر جای می‌گذارد. این ساختار مولکولی، مولکول‌های DNA و گیرنده‌های ویژه هر سویه پروبایوتیکی ویژه خود آن باکتری است.
پروبایوتیک‌ها و نکروز روده
نکروز روده، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های طیور است که می‌تواند آسیب مالی سنگینی به مرغداری‌ها بزند. این بیماری اگر آغاز شود می‌تواند تا 10% گله را ازمیان ببرد.
یک تیم پژوهشی آمریکایی به بررسی امکان استفاده از پروبایوتیک‌های چند سویه (Multi Strain) برای کنترل بیماری‌های طیور وابسته به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل پرداخته‌اند.
آمار به دست آمده از این پژوهش نشان داده است که پروبایوتیک‌ها توانسته‌اند بیماری‌هایی مانند نکروز روده، و درماتیت قانقاریایی را کنترل کنند.
منبع: نیکوتک