به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ نژادهای اصیل دام، حاصل علم و پژوهش و زحمات طاقت‌فرسای چندین دهه دانشمندان است. تولید شیر در گاو وحشی در حدی است که فقط گوساله آن را تامین می‌کند. در اثر حذف، انتخاب بهترین‌ها و آمیزش آنها با یکدیگر، راندمان شیری گاو بقدری بالا رفته است که سطح محدود جذب دستگاه گوارشی آن با تولید تناسب درستی ندارد. علاوه بر این، حیوان هر چه تولید بالاتری داشته باشد، به همان اندازه نسبت به بیماریها و عوارض متابولیکی حساس‌تر است. مثال، گاو بعد از زایمان ممکن است بعلت بیلان منفی انرژی، به کتوزیس مبتلا شود. در صورتیکه حیوان با انرژی قابل هضم زیاد، تغذیه شود، احتمال ابتلای آن به بیماری اسیدوز، افزایش پیدا می‌کند.
نیازهای پرورش دام خود را بیابید.
تغذیه گاوهای شیری پرتولید پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و تخصص و تجربه بالائی را طلب می‌کند. تامین حیوان، با انرژی، پروتئین تجربه‌پذیر، پروتئین عبوری، NDF ADF، کلسیم، فسفر، سلنیوم ویتامین های E، D، A و سایر مواد موثر، ضروری است. استفاده از جیره‌های نامتعادل، به سلامتی حیوان لطمه می‌زند، تولید کاهش می‌یابد، حیوان با مشکلات عدم باروری، لنگش، برگشتگی شیردان و سایر عوارض مواجه می‌گردد. بنابراین یک گاودار باید در زمینه کار خود مطالعه مستمر داشته و به دانش روز مجهز باشد.
دانش و آشنائی به فنون گاوداری، لازمه یک مدیریت صحیح و کارآمد است. این مقاله قدم کوچکی درجهت آشنائی شما گاوداران عزیز به دانش روز می‌باشد که امیدواریم مورد استفاده قرار گیرد.
صد قانون کاربردی در تغذیه گاوهای شیری
در مقاله حاضر فهرستی از قوانین کابردی تغذیه گاوهای شیری در اوایل دوره شیرواری ارائه می‌شود که توسط سازندگان خوراک دام، مشاوران و پرسنل ترویج در سراسر کشور آمریکا مورد استفاده فرار می‌گیرد. این مقاله برای اولین بار در دهم اکتبر 1990، در مجله hoardsdairyman به چاپ رسیده است.
پیش‌بینی مسائل و مشکلات تغذیه‌ای، هنگامی اهمیت پیدا می‌کند که هدف، تولید هرچه بیشتر شیر باشد. این قوانین کاربردی، قطعاً نمی‌توانند جایگزین قوانین خاصی شوند که توسط محققین صاحب نظر ارائه شده است ولی می‌توان از آنها بعنوان معیاری برای ریشه‌یابی مسائل و مشکلات بالقوه‌ای که ممکن است وجود داشته باشد، کمک گرفت. جیره غذایی مورد استفاده در تغذیه گاوهای شیری مورد نظر، باید بر اساس قوانین مذکور تنظیم گردد. چنانچه جیره غذایی با قوانین کاربردی فوق مغایرت داشته باشد، موضوع باید برکارشناس تغذیه در میان گذاشته شود.
مقدار غذایی که گاو باید مصرف کند
گاو نباید دیرتر از ده هفته بعد از زایمان، به مرحله حداکثر مصرف ماده خشک (DMI) برسد.
گاو در پیک مصرف، حداقل باید روزانه باندازه 4درصد وزن بدنBW خود، ماده خشک مصرف کند. مثال:
پوند، مصرف ماده خشک در روز 5400-4% × پوند گاو1350
گاوهای سه بار دوش در روز، روزانه حدود 5 تا 6درصد ماده خشک بیشتری نسبت به گاوهای دو دوشش در روز، مصرف می‌کنند.
در صورت تغذیه مناسب، میزان مصرف ماده خشک را ممکن است به کمک فرمول زیر تخمین زد:
(روز/اضافه وزن به پوند) BW)+0/3+Bبه پوند) 0/02× A=(پوند)DMI
([80:(DMI-80 DMI- 80)[ ×0/2) -1/0=(تصحیح روزهای شیرواری) A
15 (چربی% × شیر به پوند) +(0/4×شیر به پوند)= (شیر تصحیح شده بر حسب 4% چربی) FCM (و یا صفر) 1/0 = (تصیح اضافه وزن) B
چنانچه حیوان اضافه وزن داشته باشدB برابر یک و در صورتیکه وزن از دست بدهد B برابر صفر خواهد بود. مثال: مصرف ماده خشک گاوی به وزن 1350پوند با تولید 100 پوند شیر و 4درصد چربی و دارای 70 روز شیردهی و در حال کاهش وزن را محاسبه نمائید.
پوند DMIدر روز 56/3=0+30+27×0/975=0+(100)0/3+(1350)0/02×(]80(70-80)[0/2-1/0=(پوند)DMI
Kg25/4=56/3
گاو باید بازاء هر پوند تولید شیر مورد انتظار، حداقل یک پوند ماده خشک مصرف کند. مصرف کمتر ماده خشک باعث لاغری حیوان شده و آنرا مستعد اختلالات متابولیکی می‌نماید.
گاوها باید بعد از شیردوشی، جهت تحریک بی‌درنگ مصرف ماده خشکDMI، علوفه تازه موجود در آخور را مصرف کنند. گاوهای پرتولید، روزانه 12 بار و هر بار 23 دقیقه، غذا می‌خورند. برنامه‌های غذایی باید با رفتار گاوها تطبیق داده شود. حتی‌المقور، برای تلیسه‌های شکم اول، شیردوشی و تغذیه جداگانه را فراهم نمائید. چنانچه، تلیسه‌های مذکوراز گاوهای مسن‌تر جدا نگهداری شوند، 10 تا 15درصد وقت بیشتری صرف غذا خوردن می‌کنند.
میزان مطلوب ماده خشک جیره غذایی، بین 50 تا 75درصد می‌باشد. جیره‌های دارای رطوبت کمتر و یا بیشتر باعث می‌شود که حیوان غذای کمتری مصرف کند. درصورت مصرف زیاد سیلاژ، باید کاهش مصرف ماده خشک به میزان 0/02 درصد وزن بدن بازاء هر درصد رطوبت مازاد بر 50درصد رطوبت جیره غذایی را انتظار داشت. این پدیده، از تخمیر طولانی علوفه مرطوب، بالا رفتن سطح اسید و فرآوردهای حاصله از تجزیه پروتئین در شکمبه، ناشی می‌شود. مثال:
2/7- وزن گاو به پوند 1350×0/02×10- بیشتر از 50درصد رطوبت -60درصد رطوبت جیره
روزانه.... پوند DMI کمتر مصرف می‌شود.
در اثر این کاهش، میزان تولید روزانه شیر، 5 تا 6 پوند تقلیل می‌یابد.
توصیه می‌شودکه در صورت استفاده از مخلوط TMR (جیره‌های مخلوط) ترازدار، رطوبت سیلاژ بصورت هفتگی توسط یک ترازوی میکروویوبر بر حسب گرم اندازه‌گیری شود، تا از مصرف مناسب ماده خشک سیلاز اطمینان حاصل شود. میزان رطوبت بدست آمده از اندازه‌گیری به روش مذکور را در جدولی وارد نموده و براساس آن، مقدار سیلاژ مصرفی حیوان را تعیین نمائید. میزان کنسانتره در جیره غذایی ممکن است باعث کاهش مصرف غذا و پائین آمدن چربی در تست شیر شود.
چنانچه مقدار مصرف غذا کمتر از حد معمول باشد، باید کربوهیدرات‌های غیر فیبریNFC، طول فیبر و سطح آنها را در جیره غذایی، مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، کنترل مقدار آب و خوراک از نظر کپک‌زدگی ضروری است.
بازا هر2/2 درجه فارنهایت، افزایش دمای محیط بر پایه 75 درجه فارنهایت، تقریباً 3/3درصد از مصرف ماده خشک گاو کاسته می‌شود. وقتی‌که دمای محیط از 80 درجه فارنهایت و رطوبت نسبی از 80درصد تجاوز نماید و یا جمع آن دو برابر 140 باشد، تنش حرارتی به حیوان دارد می‌شود.
فاصله آب تمیز تا آخور نباید بیش از پانزده متر باشد. گاو در ازاء تولید هر کیلو گرم شیر10 لیتر آب مصرف می‌کند. بطور دوره‌ای، فشار آب آبخوری‌ها را بازرسی کنید تا از وضعیت مطلوب تامین آب مورد نیاز گاو مطمئن شوید. در صورتیکه آب آلوده و دارای باکتری‌های زیادی باشد، کلر به آن اضافه کنید.
آخورها باید از طراحی صحیحی برخوردار باشند. چنانچه گاو در وضعیت سر رو به پایین باشد مانند حالت چرا کردن، زمان بیشتری را صرف غذا خوردن می‌کند و در نتیجه ضایعات غذایی کاهش و تولید بزاق افزایش یافته و ظرفیت بافری شکمبه بهبود می‌یابد.
توصیه می‌شود که در صورت گرم بودن هوا، حداقل 60درصد جیره غذایی در هنگام شب تغذیه شود.
PH اسیدینه سیلاژ ذرت و یا غلات باید کمترکمتر از 4/2 و سیلاژ لگومینه‌ها کمتر از 5/0 باشد. سیلاژ دارای PH بالا (اسید کم) فسادپذیر بوده و از نظر مواد مغذی فقیر می‌باشد.
غذاهای کپک‌زده که تعداد کلنی کپک در هر گرم آنها متجاوز از 1000 باشد، ممکن است اختلالات گوارشی ایجاد نماید. شمارش تعداد کلنی بخودی خود ارزشی ندارد مگر آنکه نوع کپک تعیین گردد. رشد کپک، خودبخود بیانگر وجود مایکوتوکسین‌ها نیست. در صورت مشاهده کپکهای مضر در غذا، بایستی غذا از نظر مایکوتوکسین‌ها بررسی شود.
غذا باید حداقل 20 ساعت در شبانه‌روز در دسترس حیوان باشد. مدیریت غذا باید بنحوی باشد که روزانه کمتر از 3 ساعت از وقت به تغذیه گاوها اختصاص داده شود.
برای هر گاو باید 60 تا 75 سانتی‌متر آخور در نظر گرفته شود. آخورها باید هر روز تمیز جارو شوند، بخصوص در موقعی که هوا گرم می‌باشد.
با جارو کردن خوراک موجود در آخور، گاوها به خوردن ترغیب می‌شوند. بطور معمول باید سعی شود که گاوها غذای بیشتری مصرف کنند. شبها با روشن کردن چراغ در اصطبل و یا بهاربندها، حیوان ترغیب به خوردن می‌شود. درآمد مازاد بر هزینه خوراک، معیار مهمتری از سودآوری است تا نشان دادن هزینه خوراک بازای هر100کیلوگرم شیر.
ترجمه: دکتر حسن نصیری مقدم (عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوس مشهد)
بخشهای دیگر مقاله:
صد قانون کاربردی در تغذیه گاوهای شیری (بخش دوم)
صد قانون کاربردی در تغذیه گاوهای شیری (بخش سوم)