به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ امروزه اکثر مزارع بزرگ تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی ترجیح می‌دهند ماهیان مولد مورد نیاز خود را به‌طور شخصی نگهداری کنند تا بتوانند همیشه ماهیان سالم، اصلاح نژاد شده را گزینش و برای تکثیر مصنوعی مورد استفاده قرار دهند.
به‌منظور موفقیت در این کار، در استخرهای ویژه پرورش و نگهداری ماهیان مولد عوامل مختلفی از قبیل درجه حرارت آب، نور، میزان اکسیژن محلول، تراکم ماهیان در واحد سطح، تأمین آرامش و سکوت در استخرها، وسعت و عمق آب استخرها و سایر نیازمندی‌های زیست‌شناختی (biological) باید به‌طور کلی مناسب با نیازمندی‌های طبیعی گونه‌های مربوط باشد. در هرصورت آگاهی همه جانبه به این عوامل، لازمه تکثیر وپرورش موفقیت‌آمیز مولدین ماهی است.
1-1- درجه حرارت آب استخر پرورش ماهیان گرمابی
گرچه ماهیان قادرند، تغییرات درجه حرارت آب از حداقل الی حداکثر را به‌طور عادی تحمل کنند ولی توصیه می‌شود ماهیان مولد در استخرهایی پرورش و نگهداری شوند که در آنجا افزایش و کاهش درجه حرارت آب زیاد نوسان نداشته باشد.
چناچه بررسی‌ها نشان داده است نمو طبیعی مواد تناسلی (تخمک و اسپرم) ماهیان نیاز به حاصل جمع درجه حرارت آب دارد. حاصل جمع درجه حرارت آب بر حسب ساعت درجه آورده می‌شود و در هرحال دمای مناسب برای رشد و نمو مواد تناسلی و تخم‌ریزی بین 18 الی 24 درجه است. در مناطق معتدل دنیا، نمو مواد تناسلی ماهیان از قبیل کپور معمولی و کپورماهیان چینی را می‌توان، با گرم کردن آب محیط زیست ماهیان مولد تسریع کرد و فصل تخم‌ریزی را با بکار بستن این روش مدتی به جلو انداخت. از طرف دیگر رسیدگی مواد تناسلی مایان را می‌توان با نگهداری در محیط سرد برای مدت قابل ملاحظه‌ای به عقب انداخت. از این‌رو درجه حرارت آب، در دست پرورش‌دهنده ماهی به منزله ابزاری است که می‌توان، با استفاده از آن تخم‌ریزی ماهیان را جلو یا عقب انداخت.
2-1- روشنایی و نور
نیاز به روشنایی در گونه‌های مختلف ماهیان متفاوت است. نمو تخمکهای آزاد ماهیان، وابستگی به تناوب روشنایی و تاریکی دارد. در ماهیان گرمابی انحراف شرایط روشنایی از روال طبیعی اثر زیان‌آوری در نمو تخمکها و خارج شدن آنها از تخمدان دارد. ماهیان زیادی از جمله ماهی اسبله، درصورت روشن بودن محیط زیست عصبی و خشمگین می‌شوند.
گونه‌های متعددی از ماهیان بخصوص ماهیانی که در رودخانه تخم‌ریزی می‌کنند، آب گل‌آلود را ترجیح می‌دهند. این ماهیان، در محیط روشن و آب شفاف ناراحت می‌شوند و اثر معکوسی در نمو تخمکها می‌گذارند. حتی ماهیان مولدی که به آنها هورمون تزریق شده است از روشنایی شدید اجتناب ورزیده در جستجوی محلهای مخفی بر می‌آیند.
3-1- اکسیژن محلول در آب استخر
بالا و پایین رفتن مکرر میزان اکسیژن محلول در آب استخر منجر به بازداشتن نمو تخمکها می‌شود. برای تأمین نمو سالم تخمکها، آب استخر ماهیان مولد باید دارای بهترین میزان اکسیژن در تمام مدت پرورش باشد. رساندن آب تازه و غنی از اکسیژن جزو شرایط مهم پرورش ماهیان مولد است. در هرصورت مقدار اکسیژن محلول در آب استخرهای پرورش نگهداری مولدین باید بین 5 الی 10 میلی‌گرم باشد.
4-1- تراکم ماهی مولد در واحد سطح
گرچه اکثر ماهیان پرورشی قادر به تحمل شرایط استخرهای متراکم هستند ولی اکثر تراکم ماهی در نمو مواد تناسلی ماهیان مولد در موارد زیادی زیان‌آور است
تجربه نشان داده است که 25 الی 50 قطعه ماهی مولد رسیده به وزن 150 الی 250 کیلوگرم را می‌توان، در استخری به وسعت 1000 مترمربع پرورش داد.
تراکم ماهیان مولد را می‌توان، از طریق ماهی‌دار کردن استخر توأم با ماهیان دارای عادات غذایی مختلف، افزایش داد. نمونه‌هایی از این‌گونه ماهی‌دار کردن استخرهای پرورشی با انواع کپورماهیان چینی در جدول یک آورده شده است.
به‌طور کلی پرورش توأم ماهیان مولد آتی با ماهیان بازاری بخصوص ماهیان بازاری که با غذای غیرمتعادل تغذیه می‌شوند به هیچ‌وجه صلاح نیست. در هرصورت مولدین جوان آتی را می‌توان، به مقدار محدود همراه با مولدین بالغ پرورش داد.
جدول یک: دسته‌بندی ماهیان در پرورش متراکم مولدین کپورماهیان چینی
1- ماهی علف‌خوار به‌عنوان ماهی اساسی در پرورش توأم
|
وزن متوسط هر قطعه |
تعداد ماهی دریک هکتار استخر قطعه |
گونه‌های ماهیان |
12-8
2
0/5-0/2 |
200-150
90-60
1000-600 |
- ماهی علف‌خوار
کپورنقره‌ای
کپورمعمولی |
2- ماهی کپور سرگنده به‌عنوان ماهی اساسی در پرورش توأم
|
وزن متوسط هر قطعه |
تعداد ماهی دریک هکتار استخر قطعه |
گونه‌های ماهیان |
12-7
5
2
0/25 |
100-80
120-100
50-30
500-300 |
ماهی کپورسرگنده
ماهی علف‌خوار
کپورنقره‌ای
کپورمعمولی |
3- ماهی کپور نقره‌ای به‌عنوان ماهی اساسی در پرورش توأم
|
وزن متوسط هر قطعه |
تعداد ماهی دریک هکتار استخر قطعه |
گونه‌های ماهیان |
6-3
2
0/5-0/2 |
200-150
130-100
600-500 |
ماهی کپورنقره‌ای
ماهی علف‌خوار
کپورمعمولی |
5-1- تأمین آرامش (سکوت) برای ماهیان مولد
این اصل که ایجاد ناراحتی نظیر بازدید، تزریق، دست‌کاریهای متعدد، تخم‌کشی ماهیان مولد مغایر با نمو طبیعی مواد تناسلی آنها می‌باشد، مورد تأیید عموم قرار گرفته است. ولی به تجربه ثابت شده است که صید ماهیان مولد یک یا دو ماه قبل از تزریق هورمون هیپوفیز و نگهداری آنها در شرایط متراکم به‌منظور آماده کردن ماهیان مولد، جهت هرگونه دست‌کاری و حمل‌و نقل مناسب بوده و از تلفات بعد از تخم‌ریزی آنها کاسته و میزان تخم‌دهی آنها را افزایش می‌دهد.
6-1- وسعت و عمق استخرهای نگهداری و پرورش مولدها
استخرهای ویژه پرورش ماهیان مولد بزرگ به وزن 2الی 10کیلوگرم باید حداقل دارای وسعتی معادل 2000 الی 4000 مترمربع باشد ولی ماهیان مولد کوچکتر را می‌توان، در استخرهای با وسعت کم پرورش داد. عمق استخرهای ویژه پرورش مولدین، باید بین 1 الی 2 متر باشد.