به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دستگاه مادر مصنوعی: وسیله‌ای که گرمای مورد نیاز جوجه‌ی ماکیان را تا زمان لازم (۲ – ۳ هفته) فراهم می‌کند.
انواع مادر مصنوعی
الف) مادر مصنوعی نفتی یا گاز:
از این وسیله بخصوص برای پرورش جوجه‌های گوشتی استفاده می‌شود، زیرا تأمین منبع سوخت آنها در همه جا آسان و امکان‌پذیر است.
از هر مادر مصنوعی نفتی برای نگهداری ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ جوجه استفاده می‌شود مادر مصنوعی گازی معمولاً کوچکتر بوده و از آن برای نگهداری ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه استفاده می‌شود.
هر دستگاه مادر ممکن است یک مخزن نفت یا گاز داشته باشد هر چند دستگاه مادر یک مخزن سوخت داشته باشند، مخزن سوخت ممکن است در داخل سالن یا خارج از آن قرار گرفته باشد.
ب)مادر مصنوعی برقی:
در صورت دسترسی به برق مادر مصنوعی برقی، ساده‌ترین نوع مادر مصنوعی است. استفاده از مادرهای الکتریکی زمانی توصیه می‌شود که هزینه برق ارزان بوده و در مجموع مقرون بصرفه باشد. این مادرهای مصنوعی معمولاً از یک منبع تولید حرارت برقی و سرپوش چتر مانند تشکیل شده است.
استفاده از این وسائل گرمازا، اولاً به جهت استفاده از ترموستات برای تنظیم درجه حرارت دلخواه، سهولت کارها را موجب می‌شود، ثانیاً استفاده از این نوع مادر، از نوع دیگر بهداشتی‌تر بوده و تولید دود نکرده و هوا را آلوده نمی کند.
معایب استفاده از مادر مصنوعی:
۱- هزینه زیاد این دستگاهها
۲- ظرفیت گرمایی پایینی دارند لذا در مناطق خیلی سرد نمی‌توانند گرمای لازم را تولید کنند به این دلیل، به دستگاه‌های بیشتر و یا استفاده از انواع دیگر مادر مصنوعی نیاز می‌شود.
۳- قطع برق مشکلاتی در این زمینه بوجود می‌آورد که لازم است در این خصوص پیش‌بینی‌های لازم بعمل آید.
ج) مادر مصنوعی مادون قرمز:
سیستم حرارت تابشی لوله‌ای
تاریخچه کشف امواج حراتی (INFRA-RED)
ویلیام هرشل، ستاره‌شناس انگلیسی در سال ۱۸۰۰ میلادی به کمک یک منشور تجزیه نور و یک دماسنج متوجه شد که امواج منتشره از خورشید پس از تجزیه در قسمت طیف آبی کمترین دما و در بخش طیف قرمز دارای بالاترین دما را دارند.
و حرکت دماسنج هم از طرف رنگ آبی به طرف رنگ قرمز با افزایش درجه حرارت توام بود و بیشترین درجه حرارت در طول موج‌های زیر طیف قرمز قرار داشت که طیف مادون قرمز نامیده شد که بیش از ۵۰% انرژی منتشره از خورشید بوسیله امواج مادون قرمز به کره زمین می‌رسد.
در اواخر سال ۱۹۵۰ رابرت گرودون به عنوان مبتکر و پیشگام برای اولین بار مقدمات ساخت دستگاه انتقال حرارت تابشی نوع لوله‌ای و گازسوز را برای تولید و انتقال امواج حرارتی با عملکرد مشابه خورشید، تدارک دید که این دستگاه در صرفه‌جویی مصرف سوخت جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داد.
دستگاه تابنده:
در این سیستم با سوختن گاز در مشعل‌هایی که در طول یک تیوپ قرار گرفته‌اند و عبور گازهای داغ از درون تیوپ، سطح تیوپ به دمای لازم برای تابش امواج مادون قرمز می‌رسد و از آن پس با تابش این امواج کلیه سطوحی که در معرض آن قرار می‌گیرند و جاذب امواج مادون قرمز هستند، با جذب این امواج کلیه سطوحی که در معرض آن قرار می‌گیرند و جاذب امواج مادون قرمز هستند با جذب این امواج گرم می‌شوند.
در مرغداری‌ها سطح بدن جوجه‌ها بدین طریق گرم شده و در آنها احساس گرمای بسیار مطلوبی نظیر نور خورشید پدید می‌آید.
این دستگاهها با استفاده از بست‌های ویژه سیستم گرمایش تابشی از زیر سقف سالن آویزان می‌شود.
در این سیستم امکان استفاده از گاز یا گازوئیل در‌نظر گرفته شده است، با استفاده از ترموکوپل‌های حساس به گرمایش تابشی که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دمای ایجاد شده در سطح بدن جوجه را با دقت مقبولی اندازه‌گیری کنند و نیز استفاده از ترموستات، فرمان داده شده به مشعل‌ها و گرمای تولید‌شده تحت کنترل قرار می‌گیرد، بدین ترتیب دمای سالن با توجه به سطح بدن جوجه‌ها و میزان از پیش تعیین شده ثابت نگه‌داشته می‌شود.
مزایا استفاده از سیستم تابشی در مادر مصنوعی:
۱) در این روش کف سالن را گرم و رطوبت آن تقلیل می‌یابد و آلودگی کمتر به جوجه‌ها منتقل می‌شود.
۲) سوخت‌و ساز جوجه‌ها افزایش یافته و ضریت تبدیل بهبود می‌یابد.
۳) از ازدحام پرنده‌ها در یک نقطه جلوگیری می‌شود.
۴) توزیع حرارت در سالن یکنواخت و مناسب است.
۵) تلفات طیور و بیماری‌ها ناشی از آلودگی سالن مرغداری کاهش می‌یابد.
۶) برای جلوگیری از کاهش اکسیژن در داخل سالن، دستگاه هوای موردنیاز مشعل را توسط مکنده‌ای از خارج سالن دریافت می‌کند و لذا در غلظت اکسیژن داخل سالن تغییری ایجاد نمی‌شود.
۷) هزینه‌های تعمیر و نگهداری کاهش یافته و امکان شست‌و شو ضدعفونی دستگاه در هر دوره فراهم است.
۸ ) این سیستم گرمایشی چرخش هوا را باعث نمی‌شود، در نتیجه آلودگی مواد معلق و غبار موجود در هوا به شدت کاهش یافته و اثرات مثبتی در بهداشت سالن به همراه دارد.
۹)در این سیستم به‌علت واسطه قرار نگرفتن هوا، حرارت جذب هوای محیط نمی‌شود و اتلاف حرارتی تعویض هوا کم است و نیز بعلت حذف موتورخانه مرکزی تلفات گرمایشی بسیار کم است و در نهایت مصرف سوخت بطور چشم‌گیری کاهش می‌یابد.
در این مادر مصنوعی به‌جای استفاده از مقاومت‌های الکتریکی، منبع حرارت آن از یک یا چند لامپ مادون قرمز تشکیل شده است که حرارت مطلوب توسط آن تأمین می‌شود. باید توجه کرد که دستگاه‌های مادر مصنوعی الکتریکی فاقد پایه بوده و به‌وسیله تسمه یا زنجیر به سقف آویزان می‌شوند و ارتفاع آنها را از زمین به آسانی می‌توان کم یا زیاد کرد.
معمولاً از هر دستگاه مادر مصنوعی الکتریکی (لامپ مادون قرمز) برای پرورش ۲۵۰ جوجه مرغ و اردک، ۴۰۰ تا ۶۰۰ جوجه بلدرچین و کبک و قرقاول، ۱۲۵ جوجه بوقلمون و غاز، ۱۰ تا ۱۵ جوجه شترمرغ تا چند هفته استفاده می‌شود.
دمای محیط باید حدود ۲۱ درجه سانتیگراد باشد، معمولآ ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه‌ها دمای مادر مصنوعی را بر روی ۳۵ تنظیم کرده و بعد از جوجه‌ریزی به ازای هر هفته ۲٫۸ درجه از میزان دما کاسته می‌شود تا در ۶ هفتگی و ۵ نوبت کاهش، دما به ۲۱ درجه سانتیگراد برسد.
ملاک ارتفاع تنظیم دما یا محل نصب ترموستات، پشت پرنده محسوب می‌شود.
منبع: www.eggborn.com