به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سال‌های زیادی است که در کشور ایران با دام‌های راکتور مثبت و مشکوک سل گاوی، که ضایعات آشکاری ندارند، در کشتارگاه‌های دام به گونه‌ای رفتار می‌شود که با آنچه در کشورهای دیگر اجرا می‌شود، کاملاً متفاوت است، که علاوه بر هدر رفتن سرمایه‌ی چند‌میلیاردی ملی، باعث به‌وجود آوردن پدیده‌های غیر‌قابل قبولی می‌شود که مشکلات خاص اقتصادی و اجتماعی را حداقل در سطوحی سبب می‌شود که کنترل بیماری سل گاوی را برای دست‌اندرکاران با موانعی خاص مواجه می‌کند.
با توجه به اینکه در سال 1395 برنامه ملی کنترلی سل گاوی سازمان دامپزشکی کشور بر اساس جدیدترین یافته‌های علمی به روز رسانی شده است که طبق آن فراوانی تست سل گاوی به چهار گروه مختلف تقسیم‌بندی شده است و امید می‌رود که در طی یک دوره سه ساله کلیه اجزای این برنامه کنترلی عملیاتی بشوند، لذا با بیان و انتشار این موضوع امید می‌رود در مبحث بازرسی کشتارگاهی اعمال دستورالعمل‌های بازرسی کشتارگاهی دام به‌نحوی درست اجرا شوند تا از هدر رفت سرمایه‌ی ملی و حیف و میل بودجه عمومی جلوگیری به عمل آورد و یا در‌صورتی که کارشناسانی از درون و یا بیرون سازمان دامپزشکی کشور نظریات، اسناد و یا مدارکی متفاوت و یا حتی مخالف دارند، ارائه نمایند تا به ارتقاء سطح دانش همه‌ی افراد منجر شود.
بدیهی است در برنامه‌های کنترلی بهداشت دام دامپزشکی کشورها، اسناد بالادستی کاملاً مشخص می‌باشند و علی‌رغم ارزشمند بودن مقالات منتشر شده متعدد، ملاک دامپزشکی دولتی کشورها معیارها، توصیه‌ها، دستورالعمل‌ها و قطعنامه‌های مراجع ذیصلاح بین‌المللی بهداشت دام و ایمنی مواد‌غذایی می‌باشد.
بازرسی گوشت و سل گاوی
بر اساس مصوبه شورایی اتحادیه اروپا به شماره 64/433/eec و مقررات بهداشت و بازرسی در رابطه با سل گاوی، دام‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند.
1- سل گاوی عمومی: که می‌تواند یکی از حالات زیر باشد
I . سل ارزنی در دو ریه و شواهدی دال بر وجود در سایر اندام‌ها
II . ضایعات فعال و پیشرونده متعدد در بافتهای مختلف
III . عفونت سل گسترده در غدد لنفاوی لاشه
IV . ضایعات حاد و گسترده سلی در پردهجنبوصفاقتوام با بزرگ شدن و یا سلی شدن یک غده لنفاوی در لاشه
V. علاوه بر ضایعات سلی در دستگاه تنفسی و گوارشی وجود ضایعات فعال و تازه سلی در دو تا از بافتهای کبد، کلیه، پستان، تخمدان، بیضه، مغز، طناب نخاعی و یا غشاهای آنها
VI . در گوساله وجود سل مادرزادی
قضاوت
لاشه این دام‌ها، امعاء و احشاء و خون حاصل از دام بایستی به روش بهداشتی معدوم گردد. در کشورهای توسعه یافته یکی از مهمترین منابع درآمدی کشتارگاه‌ها پودر خون حاصل از خون جمع‌آوری شده کشتار دام‌ها می‌باشد که در کشور ایران می‌توان سالانه از کشتار سالانه 12 میلیون گوسفند و بز و یک میلیون راس گاو درآمدی قابل توجهی را نصیب دست‌اندرکاران صنعت دام نمود.
2- سل توأم با لاغری مفرط
در صورتی که لاشه دچار لاغری مفرط باشد، صرف‌نظر از علت لاغری مفرط معدوم می‌گردد.
3- سل موضعی
- حیوانی که که در تست غربالگری مثبت شده است (دام راکتور مثبت) و یا در تست دام مشکوک بوده و دارای ضایعات موضعی سلی در اندام‌های متعدد باشد، کل لاشه معدوم می‌گردد.
- حیوانی که که در تست مثبت شده است (دام راکتور مثبت) و یا در تست دام مشکوک بوده، ضایعات سلی در یک غده لنفای و در یک قسمت لاشه دیده شوند، در این حالت صرفاً اندام دارای ضایعه حذف و معدوم می‌گردند.
- در صورتی که دام نتیجه تستش منفی بوده باشد (مثبت و مشکوک نبوده است) ولی در بازرسی کشتارگاهی ضایعاتی در تعدادی از غدد لنفاوی دیده شوند، قضاوت لاشه بصورت موردی خواهد بود.
- در صورتی که حیوانی که در تست مثبت شده است (دام راکتور مثبت) و یا در تست دام مشکوک بوده ولی فاقد ضایعات آشکار باشد، لاشه دام همانند لاشه دام‌های سالم وارد زنجیره غذایی انسان می‌شود.
سل گاوی، تست دام‌ها و بازرسی کشتارگاهی
فرآیند تست و بازرسی کشتارگاهی برای سل گاوی بر اساس دستورالعمل‌های حاکم بر اتحادیه اروپا در شکل زیر آمده است:
دکتر علی‌صفر ماکنعلی، متخصص اپیدمیولوژی بیماریهای قابل انتقال دامی، مشاور بین‌المللی سابق سازمان خواربار کشاورزی ملل متحد در کنترل بیماریهای فرامرزی، مشاور سابق اتحادیه اروپا برای برنامه‌های توسعه ای بهداشت دام