به گزارش «سرویس دام،طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ صنعت طیور از ابعاد گوناگونی از جمله تغذیه، ژنتیک و مدیریت به منظور رسیدن به حداکثر عملکرد رشد و بازدهی تولید گوشت پیشرفت کرده است. امروزه بیشترین توجه این صنعت بر شناخت رابطه بین سلامت غذایی و محیط تمرکز یافته است. تغذیه و مدیریت آن از نظر کیفی و کمی بخش مهمی از این صنعت را شامل می‌گردد. اعمال روش‌های علمی در تغذیه طیور و استفاده از روش‌های جدید در تولید مواد اولیه و خوراک مورد نیاز طیور سبب افزایش هرچه بیشتر بازدهی و کاهش هزینه‌های تولید شده است.
امروزه در جوامع انسانی علاوه بر سعی در تولید غذایی کافی برای انسان از گیاهان، میکروارگانیزم‌ها، حیوانات فارمی و از جمله طیور، غذای تولید شده از نظر کیفیت، سالم بودن و قیمت باید مورد توجه قرار گرفته و بعلاوه، تولید با کمترین آسیب به محیط زیست صورت پذیرد. علاوه بر این برخلاف تصور سال‌های گذشته، اینکه امروزه بتوان با استفاده از هر روش و هر وسیله‌ای به تولید بیشتر در صنعت طیور دست یافت امری مردود بوده و سالم بودن آنچه که برای تغذیه انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و حداقل آسیب‌رسانی به محیط زیست جزو اولویت‌های اصلی تولید قرار گرفته‌اند.
با افزایش نگرانی در مورد امکان ایجاد سویه‌های باکتریایی مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها، اتحادیه اروپا در سال 1999 در طی یک تصمیم پیشگیرانه، استفاده از چهار آنتی‌بیوتیک خوراکی رایج (ویرجینیامایسین، اسپیرامایسین، تایلوزین و زینک باکتریسین) را ممنوع کرد. اگر جایگزین مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد منظور نشود، به دلیل مشکلات ناشی از بیماری‌های حاصله و در پی آن ناچاری در استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های درمانی، پرورش مطلوب طیور میسر نخواهد شد.
با منع استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر ترکیبات شیمیایی، از حدود دو دهه گذشته، تحقیقات بسیار گسترده‌ای صورت گرفته است تا بتوان خلاء بوجود آمده از منع استفاده از ترکیبات قبلی را پر کرد. در این رابطه تعدادی ترکیبات جدید و اکثراً با منشاء گیاهی تولید و در دسترس صنعت طیور قرار گرفته‌اند که بطور کلی بنام افزودنی‌های خوراکی جدید نامگذاری شده‌اند. این ترکیبات هم‌اکنون بصورت گسترده‌ای در صنعت طیور دنیا و بویژه در کشورهایی که منع کامل استفاده از ترکیبات قبلی به اجراء در آمده است مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در اینجا لازم است اشاره شود که باتوجه به موقعیت بوجود آمده از نظر نیاز به مصرف افزودنی‌های غذایی از یک طرف و وجود تنوع در آنها از طرف دیگر، تعدادی از تولیدکنندگان با اطلاع‌رسانی نادرست و با استفاده از عدم آگاهی کامل تعدادی از مصرف‌کنندگان، تبلیغات گسترده‌ای را برای فروش محصولات خود انجام می‌دهند. مسلماً عدم آگاهی کامل از اثرات و اهداف مصرف این‌گونه افزودنی‌ها می‌تواند علاوه بر اینکه نتیجه‌ای مثبت در دست‌یابی به اهداف مورد نظر را بدنبال نداشته باشد، حداقل ضرر و زیان ناشی از انتخاب نادرست و مصرف نابجای این ترکیبات، افزایش هزینه تولید خواهد شد.
دلایل اصلی نیاز به تولید و مصرف افزودنی های غذایی در صنعت طیور
منع مصرف و یا اجبار در کاهش مصرف ترکیبات شیمیایی، آنتی‌بیوتیک‌ها، محرک‌های رشد آنتی‌بیوتیکی، کوکسیدیواستات‌ها و هستیومونواستا‌ت‌ها، در آینده.
جلوگیری از بروز عوارض گوارشی و متابولیکی ناشی از افزایش رشد و عملکرد در نژادهای امروزی.
تولید گله‌های سالم‌تر و عاری از بیماری‌ها.
تولید غذای سالم‌تر برای انسان.
جلوگیری و یا کاهش تغییرات زیست محیطی.
انواع افزودنی‌های غذایی در تغذیه طیور
مهمترین انواع افزودنی‌های غذایی که بویژه بعد از به اجراء درآمدن قوانین منع استفاده از ترکیبات آنتی‌بیوتیکی و شیمیایی، تولید و در دسترس صنعت طیور قرار گرفته‌اند عبارتند از:
1- آنتی توکسین‌ها
2- آنزیم‌ها
3- اسیدهای آلی
4- پروبیوتیک‌ها
5- پری‌بیوتیک‌ها
6- سین‌بیوتیک‌ها (مجموعه پروبیوتیک + پری‌بیوتیک)
7- گیاهان دارویی و روغن‌های فرار استخراجی
و بالاخره ترکیباتی که احتمالاً در آینده تولید و مورد استفاده قرار خواهند گرفت از جمله : باکتریوسین‌ها و باکتریوفاژها و آنتی‌توکسین‌ها
این ترکیبات با چند روش متفاوت از یکدیگر می‌توانند سبب جلوگیری از جذب مایکوتوکسین‌های خوراک از دستگاه گوارش گردند. مایکوتوکسین‌ها ترکیبات شیمیایی متنوعی هستند که توسط قارچ‌ها تولید و توانایی ایجاد عوارض متعددی را در طیور دارند. عوارض ناشی از مایکوتوکسین‌ها در طیور می‌تواند بصورت حاد، مزمن، کاهش عملکرد، افزایش تلفات و یا عوارض سرطانی در انسان و حیوانات نمایان گردد. تشخیص عوارض ناشی از مایکوتوکسیکوز در طیور بعلت احتمال تولید همزمان بیش از یک نوع مایکوتوکسین توسط یک نوع قارچ، وجود سینرژیسم در بین مایکوتوکسین‌ها و وجود مایکوتوکسین‌های masked یا پوشیده که با روش‌های معمولی آزمایشگاهی قابل تشخیص نیستند امری مشکل می‌باشد که متأسفانه کمتر مورد توجه کارشناسان و کلینسین‌ها قرار گرفته است.
اثرات سوء مایکوتوکسین ها در طیور
- کاهش مصرف دان، رشد، عملکرد و افزایش تلفات، کاهش هضم و جذب، اثرات سوء در تولید
- کاهش کیفیت پوسته تخم‌مرغ، کاهش باروری و نطفه‌داری، کاهش کیفیت لاشه.
- همچنین جذب در تخم‌مرغ و سایر اندامها و احتمال ایجاد عوارض سوء ناشی از مصرف فرآورده‌های آلوده در انسان
آنزیم‌ها
اساس بیشتر آنزیم‌ها از جنس پروتئین بوده و بصورت طبیعی یافت شده و در عمل کاتالیز فرآیندهای شیمیایی بسیار اختصاصی عمل می‌نمایند که از لحاظ ساختمان مولکولی نیز به شکل سه بعدی و بسیار پیچیده هستند. ماده‌ای که آنزیم بر روی آن اثر خود را اعمال می‌نماید، سوبسترا نامیده می‌شود و شرایط واکنش خاص مانند دما، pH و رطوبت، لازمه انجام فرآیندهای کاتالیزی می‌باشد همه موجودات زنده از جمله میکروارگانیزم‌ها، گیاهان و دام‌ها، آنزیم تولید می‌کنند.
با توجه به اینکه آنزیم‌ها برای واکنش‌های کاتالیزوری خود بسیار اختصاصی عمل می‌نمایند، افزودن مخلوطی از آنزیمهای مختلف ( مولتی آنزیم ) به جیره غذایی برای تجزیه مواد غیرقابل استفاده و کم‌ارزش می‌تواند مفید واقع گردد.
به طور کلی مزایای استفاده از آنزیم‌ها عبارتند از:
کاهش هزینه تولید به علت افزایش بهره‌وری یا کاهش هزینه مربوط به تهیه غذا
بستر خشک به همراه افزایش کیفیت لاشه، کاهش تعداد تخم‌مرغهای کثیف، بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ و افزایش قابلیت جوجه در‌آوری
کاهش میزان کود
بهبود یکنواختی گله
یک مرغ گوشتی جوان ازتوانایی فوق العاده‌ای در تبدیل غذا به وزن برخوردار است ولی حدودا ۲۵ درصد از انرژی تام و ۵۰ درصد از نیتروژن دریافتی را، از راه مدفوع به خارج دفع می‌کند. این هدر رفتن ترکیبات غذایی را بویژه در دامهای جوان می‌توان تا حد زیادی به عدم تولید آنزیم به مقدار کافی، نسبت داد که با افزودن آنزیم به جیره موجبات کاهش ویسکوزیته و بهبود قابلیت هضم ترکیبات غذایی جیره و در نتیجه بهبود راندمان تولید و کاهش هزینه‌های خوراک را می‌توان فراهم آورد.
انواع آنزیم های مورد استفاده در تغذیه طیور
1- زایلانازها: این آنزیم دارای اثر بیشتری در مقایسه با سایر کاهش دهنده‌های ویسکوزیته می‌باشد و اثر خود را از طریق قابل حل کردن آرابینوگزیلان‌ها و شکستن مولکول‌های بزرگ آنها اعمال می‌کند.
2- بتا گلوکاناز: این آنزیم باعث کاهش ویسکوزیته محتویات گوارش در جوجه‌هایی می‌شود که توسط جیره‌های حاوی جو که دارای بتا گلوکان بالا می‌باشد تغذیه شده‌اند و در نتیجه باعث بهبود عملکرد بویژه در طیور می‌گردد. از دیگر اثرات این آنزیم، کاهش بروز چسبندگی مقعد می‌باشد. بهبود وضعیت بستر و کاهش تعداد تخم‌مرغهای کثیف از اثرات دیگر استفاده از این آنزیم می‌باشد.
3- پنتوزاناز (آرابینوزایلاناز): این آنزیم باعث کاهش ویسکوزیته محتویات گوارشی در جوجه‌هایی می‌شود که توسط جیره‌های گندمی که مقادیر محسوسی آرابینو گزیلان دارند، تغذیه شده‌اند و بدینوسیله منجر به بهبود عملکرد، طیور می‌شود.
4- فیتاز: به منظور استفاده بیشتر از فسفات گیاهی و در نتیجه کاهش نیاز به افزودن فسفات‌های غیر آلی به جیره بکار می‌رود. همچنین باعث حذف اثرات ضد تغذیهای اسید فیتیک که درموادی مانند سویا وجود دارد هم می‌گردد.
۵- سلولاز: باعث تخمیر دیواره سلول‌های گیاهی از ساختمان سلولی اجزا غذایی و در نتیجه از طریق رهاسازی مواد غذایی موجود در گیاهان، موجب تسهیل بیشتر هضم کامل گیاهان سبز می‌شود.
۶- پروتئاز: باعث تکمیل ظرفیت پروتئولیتیک آندوژن می‌شود و به حیوانات ضعیف یا جوان که عمل هضمی آنها ممکن است کافی نباشد، یاری می‌نماید. فعالیت پروتئولیتیک همچنین می‌تواند جذب بیشتری از مواد غذایی را بوسیله فروپاشی ساختمان پروتئین گیاهی میسر نماید.
۷ - آمیلاز: باعث تکمیل ظرفیت آمینولیتیک آندوژن می‌شود و باعث هضم بهتر و بیشتر نشاسته می‌شود.
۸- لیپاز: با هیدرولیز چربی‌ها می‌تواند در توسعه منابع ارزان چربی بسیار مفید و موثر باشد.همچنین می‌تواند به آنزیمهای آندوژن نیز کمک نماید.
۹ - پکتیناز: با تجزیه پکتیک بعنوان یک عامل ضد تغذیهای لگومینه‌ها که یک قسمت اصلی پلی ساکارید آنها، را تشکیل می‌دهد از خواص این آنزیم می‌باشد.
اسیدهای آلی
محیط اسیدی روده بطور طبیعی سدی برای تکثیر عوامل بیماریزا و بروز عفونت در میزبان می‌باشد اسیدهای آلی با کاهش PH دستگاه گوارش باعث کاهش فعالیت میکروبی ومیزان دفع نیتروژن با منشأ داخلی می‌شوند و در نتیجه با کند شدن سرعت جایگزینی سلول‌های گوارشی و ترشح موسین میزان اتلاف انرژی کاهش می‌یابد علاوه بر این به واسطه جلوگیری از رشد باکتریهای بیماریزا و باکتری‌هایی همانند E.coli و سالمونلا (که قادرند بین انسان و دام بیماری‌های مشترکی ایجاد نمایند) برای سلامتی حیوان مفید می‌باشند.
اسید فورمیک، استیک، پروپیونیک، لاکتیک، بوتیریک، فوماریک، مالیک، سیتریک و بنزوئیک از متداول‌ترین اسیدهای مورد استفاده به همین منظور می‌باشند. در اینجا لازم است اشاره شود استفاده از اسیدهای آلی بر خلاف تعدادی از ترکیبات که تاریخ استفاده از آنها به بیش از دو دهه نمی‌رسد از سال‌های دور مورد استفاده قرار گرفته‌اند. معهذا با منع مصرف محرک‌های رشد آنتی‌بیوتیکی، استفاده از آنها امروزه اهمیت بیشتری یافته است.
استفاده از اسیدهای آلی بعلاوه می‌تواند :
بطور مستقیم اثر باکتریسیدی داشته باشد و همچنین موجب کاهش ضریب تبدیل خوراک از طریق افزایش قابلیت هضم خوراک، افزایش ترشح آنزیمهای پانکراس، افزایش جذب مواد معدنی (کلسیم، فسفر، منیزیم و روی)، کاهش بروز کوکسیدیوز و مشکلات گوارشی، کاهش تلفات و بهبود وضعیت سیستم ایمنی پرنده شود تعدادی از اسیدهای آلی و بویژه بوتیریک می‌توانند بعنوان منبع انرژی توسط آنتروسیت‌ها مورد استفاده قرار گیرند. باید اضافه کرد که اگرچه مورد استفاده اسیدهای آلی در حیوانات تک معده‌ای می‌باشد ولی در حال حاضر استفاده از آنها در صنعت طیور بصورت گسترده صورت نمی‌گیرد.
پروبیوتیک‌ها
با منع استفاده از محرک‌های رشد آنتی‌بیوتیکی، پروبیوتیک‌ها از مهمترین افزودنی‌های خوراکی بوده‌اند که بصورت قابل‌توجهی توانسته‌اند خلاء استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها را پر کنند. واژه پروبیوتیک از دو کلمه یونانی «پرو» و «بیوتیک» به معنای «برای زندگی» گرفته شده است و در تضاد با واژه آنتی‌بیوتیک به معنای «ضدحیات» می‌باشد پروبیوتیک‌ها عبارت‌اند از بافت‌های زنده میکروبی غیر بیماریزا که به خوراک و در مواردی به آب آشامیدنی اضافه می‌شوند.
پروبیوتیک‌ها از طریق تولید برخی مواد مغذی، آنزیم‌ها و یا ترکیبات ضدباکتریایی، برای میزبان سودمند هستند. میکروارگانیسم‌های سودمند با استفاده از مکانیسم‌هایی از قبیل رقابت برای مواد غذایی، تولید اسید چرب فرار، رقابت برای جایگاه‌های اتصال در اپیتلیوم روده و تحریک سیستم ایمنی، سبب کنترل جمعیت باکتریهای بیماریزا می‌شوند فلورمیکروبی روده می‌تواند با تولید گروهی از ویتامین‌ها، به بهبود ساختار اپیتلیوم روده و افزایش تراکم پرزها کمک کند و بنابراین ظرفیت جذبی مواد مغذی و بازده تولید حیوان افزایش می‌یابد.
سالمونلا، کمپیلوباکتر و لیستریا از عوامل بیماری‌زایی هستند که خسارت ناشی از عفونت آنها در انسان که در نتیجه‌ی مصرف فرآورده‌های طیور آلوده ایجاد می‌گردد بسیار زیاد و در سال 1997 در آمریکا سبب 1500 مورد مرگ و 5 میلیون بیماری گردیده است. درمان عوارض روده‌ای با استفاده از پروبیوتیک‌ها امروزه امری ثابت شده می‌باشد که علت آن احتمالاً ناشی از رقابت با عوامل بیماری‌زای روده، ترشح ترکیبات ضد باکتریایی و تغییر و بهبود سیستم ایمنی بافت روده می‌باشد.همچنین با مصرف پروبیوتیک‌ها، غلظت کلسترول پلاسما و زرده تخم‌مرغ کاهش می‌یابد. اثرات مثبت استفاده از پروبیوتیک‌ها در درمان عوارض ویروس نیز اخیراً گزارش شده است. بطور خلاصه می‌توان گفت که از میان افزودنی‌های غذایی، پروبیوتیک‌ها با دارا بودن قابلیت پیشگیری و درمان جزو مفیدترین ترکیبات برای پرورش گله‌های سالم‌تر می‌باشند.
پری بیوتیک ها
پری‌بیوتیک‌ها یا پره‌بیوتیک‌ها عبارتند از کربوهیدرات‌های غیرقابل هضمی که با تحریک انتخابی رشد و یا فعالیت یک یا تعدادی از باکتری‌ها در بخش زیادی از دستگاه گوارش، بر میزبان اثر مطلوبی بجا می‌گذارند. پری‌بیوتیک‌ها، اجزای غذایی هستند که توسط میزبان هضم نمی‌شوند و یا به مقدار کمی استفاده و سوخت و ساز می‌شوند، لذا می‌توانند با عبور از قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش، به فلور روده بزرگ برسند و به عنوان پیش‌ماده‌ای برای یک یا تعداد بیشتری از گونه‌های باکتریایی مفید به کار روند. سرانجام اینکه با تغییر سودمند فلور میکروبی دستگاه گوارش طیور، در بهبود سلامت میزبان مؤثرمی‌باشند.
در واقع، تنها ترکیبات غذایی غیرقابل هضم و قابل تخمیر، پری بیوتیک‌ها هستند. اغلب پری‌بیوتیک‌ها، کربوهیدرات هستند. بسیاری از این کربوهیدرات‌ها زنجیره‌های کوچکی از مونوساکاریدها هستند که به عنوان اولیگوساکاریدها شناخته می‌شوند. واژه پری‌بیوتیک به هیدرات‌های کربن غیرقابل هضم محدود می‌شود. اثر ویژه آنها بر روی سلامتی و تندرستی میزبان تقریباً مشابه با پروبیوتیک‌ها می‌باشد و از طریق تحریک میکروارگانیسم‌های مفید دستگاه گوارش عمل می‌نمایند.مصرف پری‌بیوتیک‌ها در جیره ممکن است افزایش وزن، نسبت ضریب تبدیل غذایی، سلامت حیوان و سیستم دفاعی میزبان را بهبود دهد.
پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند انرژی و سایر مواد مغذی مورد نیاز مخاط روده و پیش‌ماده تخمیر باکتریهای روده کور جهت تولید ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری برای میزبان را فراهم کنند. پژوهشگران در سال 2002 به این نتیجه رسیدند که پری‌بیوتیک‌ها به طور انتخابی، با افزایش رشد و فعالیت لاکتوباسیل‌ها و بیفیدوباکترها (باکتریهای مفید روده) و کاهش رشد و فعالیت باکتریهای مضر، باعث بهبود سلامت میزبان می‌شوند مصرف اولیگوساکاریدها می‌تواند فعالیت ماکروفاژها را در دستگاه گوارش تحریک کند.
سین بیوتیک ها
ترکیب پروبیوتیک و پری‌بیوتیک، سین‌بیوتیک نامیده می‌شود. این ترکیب می‌تواند بقاء میکروارگانیسم‌های پروبیوتیک را بهبود بخشد، زیرا قادرند از پری‌بیوتیک‌ها به عنوان پیش‌ماده‌ای برای تخمیر استفاده کنند. پژوهشگران در سال 2001، سین‌بیوتیک‌ها را به عنوان فرآورده‌های تولید شده از تخمیر، تعریف نمودند. از آنجا که سین‌بیوتیک، مخلوطی از پروبیوتیک و پری‌بیوتیک است، هنگامی که انتخاب مناسب فرآورده‌ها صورت گیرد، پری بیوتیک‌ها تخمیر خواهند شد و در نتیجه این تعریف ملموس‌تر می‌شود.
تخمیر می‌تواند به تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر منجر شود. مخلوط فروکتواولیگوساکارید و بیفیدوباکتریاها، و لاکتیتول و لاکتوباسیل‌ها نمونه‌‌هایی از سین‌بیوتیک‌ها می‌باشند. پژوهشگران در سال 1991 مخلوطی از فروکتواولیگوساکارید و فلور حذف رقابتی را جهت کاهش استقرار سالمونلا در جوجه استفاده نمودند و مشاهده کردند که این مخلوط، در جلوگیری و کاهش استقرار سالمونلا مؤثرتر از مصرف جداگانه فروکتواولیگوساکارید و فلور حذف رقابتی می‌باشد.
گیاهان دارویی و روغن های فرار استخراجی
یکی از جایگزین‌های آنتی‌بیوتیک می‌تواند گیاهان دارویی و عصاره آنها و یا روغن‌های فرار استخراجی از آنها باشد که به واسطه فعالیت ضد‌میکروبی‌شان شناخته شده‌اند. ترکیباتی که بنام روغن‌های فرار استخراجی شناخته می‌شوند، روغن‌های فرار از محصولات گیاهی هستند که بوسیله بخار و یا تقطیر آب یا فعالیت آنزیمی به دنبال تقطیر آب، استخراج می‌شوند و بعضی از آنها نیز به صورت سنتتیک تولید می‌شوند. اکثر روغن‌های فرار استخراجی مرکب از مخلوط هیدروکربن‌ها، ترکیبات اکسیژن‌دار مانند الکل، استرها، آلدهیدها، کتون‌ها و درصد کوچکی باقیمانده غیر فرار مانند پارافین و واکس می‌باشد. در خصوص ویژگی تحریک کنندگی اشتها، اثرات ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانتی مدارکی وجود دارد.
محققین پیشنهاد کردند که اثرات عصاره گیاهی در حفظ سلامت حیوان می‌تواند به واسطه عوامل زیر باشد:
گیاهان دارویی و ترکیبات فعال آنها می‌تواند به عنوان محرک اشتها، محرک تولید بزاق، افزایش تولید شیره معدی و پانکراس، تحریک آنزیمهای اندوژنوسی، یک عمل شبیه آنتی‌بیوتیک در برابر میکروارگانیسم‌های روده‌ای با کاهش ضخامت پرز و در نتیجه کاهش متابولیسم پروتئین سلول روده و تنظیم فلور میکروبی دستگاه گوارش و ویژگی آنتی‌اکسیدانت ( اکسیداسیون پائین‌تر اسیدآمینه ) استفاده شوند. هر چند اهمیت این فاکتورها به روشنی برای جوجه‌ها مشخص‌نمی‌باشد.
نتیجه گیری
با هدف تولید حیوانات فارمی سالم و "طبیعی" از جمله طیور، و با هدف آلودگی هرچه کمتر محیط زیست و تغییر اکوسیستم، روش‌های پرورش و از جمله تغذیه دچار تحول شده و در این رابطه قوانین و استانداردهای متعددی برای کیفیت مواد اولیه و خوراک طیور وضع شده‌اند. با حذف و محدودشدن استفاده از ترکیبات آنتی‌بیوتیکی، محرک‌های رشد آنتی‌بیوتیکی و سایر ترکیبات شیمیایی و ادامه این روند در آینده، افزودنی‌های طبیعی جایگزین مواد حذف شده گردیده‌اند، طوریکه در صنعت طیور بسیاری از کشورها افزودنی‌های طبیعی جایگزین آنتی بیوتیک‌ها شده‌اند. در کشورهایی که تاکنون قانون منع استفاده از این ترکیبات باجراء در نیامده است، بعلت آگاهی بیشتر مصرف‌کنندگان و فشار افکار عمومی برای تولید فرآورده‌های فارمی "طبیعی" و حفظ محیط زیست، مصرف این‌گونه ترکیبات کاهش و محدود گشته است.
با منع و یا محدود شدن استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و ترکیبات شیمیایی، افزودنی‌های طبیعی و بویژه در دو دهه اخیر، تولید و در دسترس صنعت طیور قرار گرفته‌اند که بنام افزودنی‌های نو‌پدید نیز نامگذاری شده‌اند. از میان افزودنی‌های خوراکی نو‌پدید، پروبیوتیک‌ها از مهمترین و مؤثرترین افزودنی‌ها بوده که توانسته‌اند جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک‌های محرک رشد باشند.آنزیم‌ها، خنثی‌کننده‌های مایکوتوکسین‌ها، اسیدهای آلی و تعدادی از افزودنی‌های دیگر با منشاء گیاهی نیز توانسته‌اند در دست‌یابی به هدف تولید طیور سالم و طبیعی مؤثر باشند. با استفاده از آنزیم‌ها، بهره‌وری خوراک افزایش یافته و امکان آلودگی کمتر محیط زیست نیز عملی گردیده است.
با هدف دست‌یابی به تولید صددرصد "طبیعی" و بدون آنتی‌بیوتیک طیور، تحقیقات در این‌باره ادامه داشته و مسلماً افزودنی‌های خوراکی جدیدتری در آینده تولید و در دسترس صنعت طیور قرار خواهد گرفت.
باتوجه به تعدد و تنوع افزودنی‌های خوراکی جدید، اطلاع‌رسانی کامل و آموزش دست‌اندرکاران صنعت طیور در تمام رده‌ها می‌تواند کمک شایانی به استفاده بهینه از این فرآورده‌ها بنماید.
علی اصغر شعبانی فتح
دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه دام و طیور دانشگاه ارومیه