به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سگها حیوانات خانگی بسیار پرطرفداری هستند که باید به علت بیماری‌های مختلفی که در آنها ظاهر می‌شود حتماً به واکسیناسیون و بهداشت آنها توجه زیادی کرد تا از مرگ و میر آنها و حتی انتقال بیماری‌هایشان به انسان جلوگیری شود. در ادامه روش شناسایی و درمان ویروس‌های پاروو، دیستمپر و هاری در سگها را می‌خوانید.
ویروس پاروو در سگها
ویروس پاروو یکی از بیشترین و مهمترین ویروس‌هایی است که در دنیا سلامت سگها را تهدید می‌کند. این ویروس موجب التهاب و زخم در روده و ایجاد اسهال شدید در سگ مبتلا، می‌شود. این اسهال می‌تواند خونی باشد و به شدت جان حیوان را تهدید می‌کند. متأسفانه هیچ درمان موثری برای مقابله با این ویروس وجود ندارد و تنها می‌توان با واکسیناسیون تا درصد بالایی از مبتلا شدن حیوان جلوگیری نمود. اگرچه هنوز هم سگ‌هایی با وجود واکسینه شدن درگیر می‌شوند.
▪ شناسایی ویروس پاروو
پاروا ویروس، ویروسی است کاملاً سرسخت، بادوام، مقاوم و پایدار. این ویروس می‌تواند برای مدت‌های طولانی بر روی زمین، غذا و سایر لوازم زنده بماند. فرش و قالیچه‌ها جهت ضدعفونی کردن بسیار دشوارند. حتی این ویروس می‌تواند از طریق حشرات و جانواران موذی مانند سوسک‌ها منتقل شود. این ویروس حتی در مقابل اسید فنیک و حرارت مقاوم است. تنها می‌توان با وایتکس مخلوط با آب (به نسبت ۱ به ۲۰) این ویروس را غیر‌فعال کرد، نور مستقیم آفتاب نیز موجب کشتن این ویروس می‌شود. اگرچه حدود یک تا دو هفته طول می‌کشد تا علائم بیماری در حیوان ظاهر شود، علائم این ویروس از روز سوم در مدفوع قابل مشاهده است. این بدان معناست که حتی سگی با ظاهری کاملاً سالم می‌تواند ناقل این ویروس به منزل شما باشد.
▪ علائم ویروس پاروا
جالب توجه است که این ویروس می‌تواند کاملاً مخفی باشد و یا با علائم کشنده همراه باشد که این نشانه‌ها به چهار عامل بستگی دارد:
۱) سن سگ مبتلا
۲) جثه حیوان
۳) وجود پادتن در بدن حیوان
۴) نژاد حیوان درگیر
معمولاً توله سگها پادتن را توسط شیر مادر (آغوز) دریافت می‌کنند و حتی اگر در محیط آلوده قرار گیرند به ندرت تا ۱۴-۲۰ هفتگی درگیر می‌شوند اما به محض اینکه مدت پادتن آنها به انتها برسد مبتلا می‌شوند. معمولاً توله‌های بالای ۶ ماه به این بیماری مقاومند و تنها به یک اسهال زود‌گذر مبتلا می‌شوند و معمولاً بعد از سن ۲-۱ سالگی آنقدر این بیماری کمرنگ و زود گذر می‌شود که حتی صاحب حیوان متوجه نخواهد شد.
بدون هیچ دلیل علمی معمولاً نژادهای دوبرمن (Doberman)، رتوایلر (Rottweiler) و پیت بول تریرآمریکایی (American Pit Bull Terrier) بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند. معمول‌ترین فرم این ویروس التهاب و عفونت روده کوچک است که با ناراحتی، افسردگی، استفراق و کم شدن آب بدن حیوان همراه است. برخی توله‌ها به محض بروز اسهال می‌میرند و برخی دیگر بین ۶-۴ روز مقاومت می‌کنند. آنهایی که تا ۸ روز دوام بیاورند معمولاً زنده می‌مانند.
از بین رفتن سلول‌های خونی و زخم شدن روده حیوان باعث بوجود آمدن عفونت‌های باکتریایی ثانوی می‌شود. باید توجه داشت که بسیاری دیگر از باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌توانند موجب اسهال خونی شوند و حتماً هر اسهال خونی مبنی بر ویروس پاروا نمی‌باشد.
▪ راه تشخیص پاروو
شما می‌توانید تنها از طریق کیت‌های مخصوص این ویروس به بیماری پی ببرید.
▪ درمان سگ مبتلا به ویروس پاروو
درمان این ویروس می‌تواند با جبران آب از دست رفته از رگ‌ها که به دلیل اسهال صورت گرفته انجام پذیرد (استفاده از سرم رینگر بهمراه بی کربنات). در روز اول ۴۰-۱۰ میلی لیتر برای هر ۴۵۴ گرم وزن بدن که در روزهای بعد مقدار آن کمتر می‌شود. به محض جبران کمبود آب می‌توان از سرم‌های غذایی زیر پوست حیوان تزریق نمود. ما همچنین از دارو برای آرام نمودن التهاب روده حیوان استفاده می‌کنیم مانند متوکلروپرامید (۲.۵-۱ میلی گرم ۴-۳ بار در روز).
معمولاً در ابتدا در سگ‌های بالغ یک تب زود‌گذر اتفاق می‌افتد که این امر در توله‌ها برعکس می‌باشد و حرارت بدنشان کم می‌شود و این توله‌ها به گرمای محیطی بیشتری احتیاج دارند. به محض اینکه سگ بتواند مایعات مصرف کند می‌توان به او داروی pyrantel pamoate خوراند. برخی از دامپزشکان نیز برای کاهش درد حیوان از butorphanol tartrate استفاده می‌کنند. اگر توله بصورت ثابت شروع به خوردن غذا به میزان کم کند و یا دم خود را تکان دهد نشانه بهبودی است. با وجود این بسیاری از توله‌ها جان سالم به در نمی‌برند.
▪ مصونیت از ویروس پاروو
امروزه انواع مختلفی از واکسن‌ها که ویروس زنده و ضعیف شده پاروا را شامل می‌شوند در بازار موجود است. اکثراً واکسن‌هایی که قبل از اتمام پادتن در بدن حیوان تزریق می‌شوند اثر نمی‌کنند. معمولاً واکسن‌ها در دو مرحله ۱۴-۱۲ هفتگی و ۱۸ هفتگی تکرار می‌شود.
ویروس دیستمپر در سگها
دیستمپر یک ویروس چندگانه شایع در میان سگها است. ویروس دیستمپر باعث ایجاد یک بیماری بسیار شدید و مسری در بسیاری از گونه‌های حیوانات می‌شود و در بیش از نیمی از حیوانات درگیر باعث تلفات می‌شود. ویروس دیستمپر اغلب از راه ترشحات تنفسی منتقل می‌شود. در تماس بودن با ادرار و مدفوع حیوان مبتلا نیز موجب انتقال این ویروس می‌شود. این بیماری بیشترین و کشنده‌ترین بیماری در بین سگها در نیمه قرن بیستم بوده است. اولین واکسن علیه این بیماری در سال ۱۹۴۰ میلادی کشف شد و در سال ۱۹۶۰ میلادی برای اولین بار از ویروس زنده و ضعیف شده جهت ساختن واکسن استفاده کردند.
▪ علت ابتلا به ویروس دیستمپر
این ویروس به سرعت در اثر نور آفتاب، حرارت و مواد ضد ویروسی از بین می‌رود. این ویروس با حمله به گلبول‌های سفید و تأثیر گذاشتن بر روی سیستم لنفاوی باعث ازپا افتاده حیوان می‌شود. در سرما بخوبی دوام می‌آورد و اکثراً در فصول پاییز و زمستان پدیدار می‌شود.
▪ میزبان دیستمپر
ویروس دیستمپر در تمامی جهان مشاهده می‌شود. غالباً توله‌های ۳ تا ۶ ماه را درگیر می‌کند و بیشترین آمار مرگ و میر را می‌دهد. اما سگ‌های مسن‌تر که واکسیناسیون نشده‌اند نیز در خطر ابتلا هستند. در سگ‌های مسن‌تر اغلب موارد خفیف‌تر رخ می‌دهد. این ویروس سایر حیوانات از دسته سگ‌سانان را نیز مانند راکون‌ها، پانداهای قرمز، راسوها و گورکن‌ها درگیر می‌کند. اخیراً شناسایی شده که این ویروس در بدن گربه‌سانان بزرگ جثه مانند شیر نیز توسعه داده می‌شود. در گرازهای وحشی نیز این بیماری دیده می‌شود. گزارش شده که این ویروس می‌تواند در بدن انسان نیز بدون هیچ علامت و بیماری دوام بیاورد. این بیماری در گربه‌ها وجود ندارد. اما ویروس مشابه آن به نام پانلوکوپنیا (Panleukopenia) در گربه‌ها دیده می‌شود.
▪ انتقال بیماری دیستمپر
ویروس دیستمپر به سرعت از طریق ذرات دفع شده در عطسه و سرفه انتقال می‌یابد و بعد غدد لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در مدت ۲ تا ۵ روز کل بدن گرفتار می‌شود و در روز ۶ تا ۹ ویروس در خون دیده می‌شود. سیستم تنفسی، گوارشی و در آخر سیستم عصبی حیوان را درگیر می‌کند. این بیماری غالباً در توله‌های مسن‌تر که مدت پادتن مادری در بدن آنها به اتمام رسیده، دیده می‌شود. ویروس همه سیستم بدن را درگیر می‌کند. یک هفته بعد از ابتلا به بیماری ریزش موی شدید شروع می‌شود. این ویروس بیرون از بدن میزبان در محیط به سرعت از بین می‌رود و در عرض ۳ الی ۶ روز از شروع، علائمش ظاهر می‌شود. در روز هفتم تب و افسردگی شدید در حیوان ظاهر می‌شود. اگر حیوان حدود ۲ هفته دوام بیاورد، کم کم بدن آنتی ویروسی بر علیه این بیماری تشکیل می‌دهد و احتمال زنده ماندن بیشتر وجود دارد. از دیگر علائم آن چرک در اطراف چشم، بی اشتهایی و پوسته پوسته شده کف پاها می‌باشد.
دیستمپر بیماری هزار چهره است و در هر حیوان به یک نوع ظاهر می‌شود. حتی ممکن است در سگ‌های مسن بسیار خفیف باشد و علائمش روئیت نشود. درسگ‌های مبتلا اکثراً حمله به سیستم عصبی موجب مرگ می‌شود. کم شدن آب بدن، بی‌اشتهایی و اسهال از دیگر علائم دیستمپر است. تلو تلو خوردن و عطسه‌های شدید علائم انتقال این ویروس به سیستم عصبی است. بعضی سگها در اثر حمله ویروس به شبکه چشم نابینا می‌شوند. برخی دچار مشکل در را رفتن می‌شوند. پوسته پوسته شدن و خشکی بینی نیز دیگر علائم است. بدن حیوان درگیر بعد از روز دهم شروع به تولید آنتی‌بادی و مبازه با این ویروس می‌کند و حیوانی که مقاوم باشد و دوام بیاورد برای سال‌ها حتی تا آخر عمر نسبت به این بیماری مقاوم می‌شود.
پوسته پوسته شدن و خشکی بینی و پاهای سگ مبتلا به دیستمپر
▪ درمان ویروس دیستمپر
متأسفانه هیچ دارویی بر علیه بیماری دیستمپر وجود ندارد. این ویروس تمامی سطوح ریه‌ها و امعاء و روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. داروهایی برای کاهش اسهال در حیوان تجویز می‌شود. کمبود آب بدن که به دنبال آسهال به وجود می‌آید را می‌توان توسط سرم‌های وریدی تا حدی کنترل نمود. همچنین می‌توان از ویتامین‌های تزریقی و سرم‌های غذایی برای سگ‌های ضعیف شده که توانایی خوردن غذا را ندارند، استفاده نمود.
▪ پیشگیری و کنترل بیماری دیستمپر
بهترین راه پیشگیری، واکسیناسیون می‌باشد. امروزه واکسن‌های بسیار خوبی از ویروس زنده ضعیف شده دیستمپر تهیه می‌شود که ماندگاری طولانی دارند. واکسیناسیون توله‌ها نباید خیلی زود انجام شود. بهترین زمان برای این کار زمانی است که مدت پادتن جذب شده توسط آغور (شیر مادر) به اتمام رسد (۱۰-۶ هفتگی). ویروس دیستمپر هم خانواده ویروسی است که در انسان موجب بیماری سرخک می‌شود.
▪ زمان واکسیناسیون
سگی که از این بیماری جان سالم بدر برد تا آخر عمر نسبت به دیستمپر مصون می‌ماند. معمولاً توله‌ها را باید در سن ۷-۶ هفتگی واکسیناسیون کرد (واکسنی که از ترکیب ویروس زنده ضعیف شده دیستمپر و سرخک بوجود می‌آید).
▪ راه‌های دیگر کنترل بیماری
باید سگ‌های مبتلا را کاملاً از سایرین جدا نگهداری کرد و محیط را با مایع سفید کننده (وایتکس) به نسبت ۱ به ۲۰ ضد عفونی کرد. سال‌ها پیش نظریه عمومی براین بود که ویروس دیستمپر می‌تواند انسان را نیز درگیر نماید. اما تحقیقات طی ۱۵ سال گذشته کاملاً این نظریه اشتباه را رد نمود.
بیشتر بدانیم:
اسهال و استفراغ پاروا ویروسی سگ
دیستمپر در سگها (Canine Distemper)
آشنایی با بیماری هاری (Rabies)
ویروس هاری
در کشورهایی مانند کانادا که ویروس این بیماری وجود دارد، سگها بطور منظم واکسیناسیون می‌شوند. ویروس هاری می‌تواند به تمامی پستانداران منتقل شود و اغلب کشنده است. این بیماری از طریق بزاق دهان حیوان آلوده به این بیماری منتقل می‌شود، معمولاً ناشی از گاز گرفتن است. این ویروس می‌تواند توسط بزاق دهان از طریق چشم، دهان، بینی یا زخم پوستی وارد بدن شود.
در اروپا، روباه‌ها منشع اصلی انتقال این ویروس هستند، در مکزیک و دیگر کشوهای لاتین و شهرهای مرکزی آمریکایی، سگها منتقل این ویروس می‌باشند. در کانادا و ایالات متحده آمریکا منشع انتقال این بیماری اکثراً روباه‌ها، راسوها، خفاش‌ها، راکون‌ها و گرگ‌های صحرایی می‌باشند، که اغلب نزدیک انسان‌ها زندگی می‌کنند. این نزدیکی باعث می‌شود که این ویروس به حیوانات مزرعه، حیوانات خانگی و انسان‌ها نیز سرایت کند.
دوره پنهان این بیماری می‌تواند از ۲ هفته تا ۶ ماه باشد. در مراحل ابتدایی، هاری معمولاً باعث تغییر اخلاق و رفتار می‌شود. بطور مثال حیوانات عشائی (حیواناتی که در شب فعالیت می‌کنند) در روز دیده می‌شوند. پرندگان وحشی ممکن است دیگر از انسان‌ها نترسند و حیوانات ساکت و آرام ممکن است پر تحرک یا حتی پرخاشگر شوند. سگ‌های آلوده شده به این بیماری از روشنایی دوری می‌کنند.
وقتی این بیماری گسترش پیدا کند، حدود ۲۵ درصد از سگ‌های آلوده، چهره‌ی عصبی پیدا می‌کنند و بدون هیچ دلیلی به دیگران حمله می‌کنند. حیوانات آلوده به هاری که چهره عصبی پیدا می‌کنند بسیار خطرناک می‌باشند. ۶ روز بعد از نمایان شدن علائم مرض آنها معمولاً به کما رفته و می‌میرند.
دسته دیگر چهره‌ای گنگ پیدا می‌کنند، عضلات دهان و گونه از کار می‌افتند و دیگر قادر به قورت دادن چیزی نمی‌باشند و این امر باعث می‌شود که آب از دهانشان بیرون بریزد. این حیوانات بندرت تا ۲ هفته بیشتر زنده نمی‌مانند.
▪ پیشگیری از ابتلا به هاری
برای اینکه در کانادا اکثراً هاری از طریق حیوانات وحشی منتقل می‌شود، کنترل آن دشوار می‌باشد. انداختن طعمه واکسینه شده از هوا، به دام انداختن، واکسیناسیون کردن و سپس رها کردن راکون‌ها و واکسیناسیون منظم حیوانات خانگی باعث کم شدن این بیماری می‌شود. هرکسی بخواهد از آمریکا سگی را وارد کانادا کند باید مدرکی جهت نشان دادن واکسیناسیون شدن حیوان جهت هاری در ۳۶ ماه گذشته داشته باشد، تنها مدرک واکسیناسیون برضد بیماری هاری کافی نمی‌باشد. همچنین هر کسی از کانادا بخواهد سگ خود را به آمریکا ببرد به مدارک واکسیناسیون حیوان احتیاج دارد.
هرکسی که بخواهد حیوان خود را به کشوری ببرد، اول باید قوانین کشور مقصد را بررسی کند. بسیاری از کشورهای جزیره‌ای مانند (هاوایی، استرالیا و نیوزلند) دارای قوانین محکمی جهت قرنطینه کردن حیوان برای جلوگیری از ورود بیماری به کشور دارند.
▪ احتیاط در برابر ویروس هاری
اگر سگ شما با حیوانی که حامل بیماری هاری است درگیر شد، بزاق دهان حیوان آلوده به بیماری ممکن است روی پوشش یا زخم سگ شما باشد. این اقدامات را انجام دهید:
ـ هرگز سعی نکنید حیوانی که حمله کرده است را بگیرید.
ـ برای گرفتن حیوان خود از دستکش یا حوله استفاده کنید.
ـ حیوان خود را نزد دامپرشک ببرید.
ـ اگر حیوان شما جهت بیماری هاری واکسیناسیون شده است، بهتر است در مدت ۷۲ ساعت دوباره جهت اطمینان به او واکسن هاری زده شود.
اگر شما توسط حیوانی که حامل بیماری هاری است گاز گرفته و زخمی شده‌اید یا بزاق دهان آن حیوان وارد زخم باز شما یا بینی، چشمها یا دهانتان شده است، زخم را با صابون یا ماده ضدعفونی کننده بشوئید. این کارها باعث می‌شود که ویروس سریعتر بمیرد، بعد از آن بسیار حیاطی است که هر چه سریعتر به دکتر مراجعه کنید. مداوای آن واکسیناسیون می‌باشد.
▪ پیشگیری‌های دائمی برای جلوگیری از ویروس هاری
ـ به خاطر داشته باشید که هر سال به حیوان خود واکسن هاری بزنید.
ـ به حیوان خود اجازه ندهید که آزادانه همه جا برود. بخصوص در شب.
ـ هرگز به حیواناتی که نمی‌شناسید دست نزده و بازی نکنید.
ـ به حیواناتی که به نظر مریض می‌آیند دست نزنید، حتی اگر می‌خواهید به آنها کمک کنید. هرگز به جسد حیوانات مرده دست نزنید.
ـ هرگز به حیوانات وحشی در حیاط خود غذا نداده و آنها را جلب خودتان نکنید. هرگز سعی نکنید حیوانات وحشی را بگیرید.
ـ اگر در محل سکونت شما خفاش وجود دارد آنها را از آنجا بیرون کنید.
منبع: سایت www.articles