به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سالن شیردوشى حدودا یک چهارم هزینه هاى ساخت یک دامدارى شیرى را به خود اختصاص مى دهد، بنابراین طراحى، اندازه و درجه اتوماسیون آن از اهمیت ویژه اى برخوردار است.
نیازهای پرورش دام خود را بیابید.
عوامل بسیاری در ساخت یک سالن شیردوشی دخیل می باشند که ماکی دام آن را در ذیل تقدیم می نماید.این مقاله خلاصه شده ای از فصلنامه نولان می باشد.
تعداد دام
یک سالن شیردوشی براى یک بازه زمانى 10 الى 20 ساله طراحى مى شود. بنابراین علاوه بر تعداد دام هاى موجود در دامدارى، باید توسعه دامدارى براى 10 تا 20 سال آینده در طراحى ها در نظر گرفته شود.
تعداد ساعات کار کرد در هر نوبت دوشش
هزینه هاى شیردوشى یک دامدارى که ماشین شیردوشى آن براى دوشش 4 الى 5 ساعت در روز طراحى شده است، در مقایسه با دامدارى که دستگاه شیردوشی آن براى دوشش 18تا 20 ساعت طراحى شده است، بسیار بالاتر مى باشد.
در یک دامدارى 250 راسى، دستگاه 2 * 4 هرینگبون، در 2 نوبت و هر نوبت 6ساعت دوشش دارد. در دامدارى دیگر با یک دستگاه 2* 10 هرینگبون همان تعداد دام به مدت 3 ساعت در هرنوبت دوشیده می شوند. با تعداد ساعات کمتر دوشش در دامدارى، پرسنل بعد از اتمام شیردوشى می توانند مسئولیت هاى دیگرى اعم از خوراک ریزى یا جابه جایى دام هاى جایگزین و غیره را برعهده بگیرند. سالن هاى شیردوشی ظرفیت دوشش 20 الى 21 ساعته را دارند، اما در دامدارى هایى که دستگاه شیردوش زایشگاه یا بیمارستان وجود ندارد، مدت زمان دوشش افزایش یافته و در طراحى ها باید این مسئله را در نظر گرفت. بنابراین، مدت کل زمان شیردوشى را به طور دقیق با در نظر گرفتن توسعه دامدارى ها در آینده و تمامى زمان هاى پیش بینى نشده محاسبه نمایید چرا که تخریب یا ساخت مجدد یک چال شیردوش هزینه بسیار بالاترى نسبت به طراحى صحیح اولیه دارد.
تعداد پرسنل شیردوشى
تعداد کارگر شیردوش مورد نیاز در چال شیردوشى با روش هاى آماده سازى دام پیش از دوشش مرتبط است. به طور مثال در کوچک ترین دستگاه هاى هرینگبون 2* 4 یا 2* 6 تنها یک کارگر در چال شیردوشى کار مى کند. این حالت آرمانى ترین شرایط براى تخمین میزان افزایش نفر ساعت کارگر به ازاى افزایش هر راس گاو شیرى مى باشد. البته تنها نقطه ضعف آن ناپیوستگى به وجود آمده در ورود یک گروه دام از سالن انتظار به چال شیردوشی است. دلیل این ناپیوستگى عدم وجود گاو زن در سالن انتظار شیردوشى مى باشد و باعث مى شود که انتقال دام از بخش انتظار به چال شیردوشى توسط کارگر شیردوشى صورت پذیرد. در مقایسه با آن اگر در چال شیردوش 2 یا چند کارگر داشته باشیم ورود گاوها به چال شیردوشی یکنواخت و هماهنگ خواهد بود. با این تفاوت که نفر ساعت به ازاى هر گاو شیرى کاهش مى یابد.
سلایق شخصى
بطور معمول در سال هاى اخیر دامدارها داراى سلایق شخصى خاصى براى خرید مدل خاصى از دستگاه و چال شیردوش هستند که در پاره اى از موارد، اندازه یا مدل دستگاه انتخابى توسط دامدار با تعداد دام دوشا، نوبت هاى کارگرى، مدت زمان شیردوشى و در نهایت با هزینه هاى جارى و سرمایه گذارى اولیه هم خوانى ندارد. به همین دلیل به صاحبان دامداری ها پیشنهاد میشود که در ابتدا تا حد امکان دستگاه ها و مدل هاى مختلف ماشین ها و سالن هاى شیردوش را ارزیابی کنند و در نهایت، صرف نظر از جدید یا قدیمى بودن آن دستگاه اقدام به خرید کنند.
مدل هاى مختلف ماشین هاى شیردوش
ماشین هاى شیردوش در انواع و اندازه هاى متفاوتى در دسترس هستند و هر کدام بر اندازه سازه شیردوش، ترافیک گاوها از سالن به انتظار و بالعکس و درجات مکانیزاسیون تاثیر مى گذارند.
عوامل اصلى که در راندمان شیردوشى تاثیر دارند:
ورود دام ها به چال شیردوش
آخورهاى انفرادى براى هر واحد، در چال شیردوشی مى تواند مدت زمان وارد شدن دام به چال را به صورت چشمگیرى کاهش دهد. البته باید توجه داشت که آخورها باید مجهز به درپوش باشند تا دام ها در حین وارد شدن به چال از آخور دام هاى دیگر خوراک نخورند و مانع ورود دیگر دام ها به چال نشوند. باز کردن و بستن درب هاى ورودى و خروجى در چال شیردوش در زمان ورود دام ها تاثیر مى گذارد. میتوان با درب هاى اتوماتیک (پنوماتیک یا هیدرولیک) این اتلاف وقت را تا حد قابل ملاحظه اى برطرف نمود.
شستشو و آماده سازى دام برای شیردوشی
دام هاى کثیف به صورت میانگین تا 16 ثانیه مدت زمان آماده سازى و به طور کلى تا 20 درصد راندمان دوشش را کاهش مى دهند. مناسب ترین راه حل، اسپرى هاى آب نصب شده در سالن انتظار است.
البته باید بعد از خیس کردن پستان دام زمان مناسبى را براى خشک شدن آن اختصاص داد. چراکه اگر در حین نصب خرچنگی سینه دام خیس باشد، در بلند مدت تاثیر منفى بر سلامت پستان دام دارد. بعد از شستشو و خشک شدن پستان دام پس از ورود دام به چال شیردوشی، ضد عفونى پیش از دوشش، رگ زدن و نصب خرچنگى می تواند به سرعت انجام پذیرد. کوتاه کردن یا سوزاندن موهاى دور پستان دام باعث تمیزى و نظافت بیشتر دام مى شود و باعث مى شود که کارگر شیردوش مدت زمان زیادى را جهت شستشوى پستان گاو در چال صرف نکند.
هنگامیکه اولین دام وارد چال شیردوش مى شود شیردوش باید او را تا اولین جایگاه همراهى کند تا دیگر دام ها هم از او پیروى کرده و هر چه سریع تر در جایگاه خود مستقر شوند. شیردوش باید به محض مستقر شدن اولین دام، شروع به انجام روش ها و عملیات شیردوشى کند چون تا واردشدن گاوها و پر شدن کامل چال مدت زمان زیادى از دست خواهد رفت.
مدت زمان تنظیم خرچنگى یا نصب مجدد
تنظیم خرچنگى به مدل خرچنگى، وجود بازوهاى نگهدارنده، نوع شل و میزان وزن خرچنگى بستگى دارد. نوع استقرار خرچنگى و شیلنگ شیر هم در این رابطه بى تاثیر نیست. به طورى که در چال هاى پارالل که شیلنگ هاى شیر و دوقلو از لاى پاهاى عقب دام رد مى شود، مدت زمان تنظیم کمترى نسبت به یک چال هرینگبون دارد.
زمان هاى تلف شده توسط کارگران شیردوش
به زمان هایى اطلاق مى شود که کارگر شیردوش، به کارهایى غیر از نصب خرچنگى، تیت گارد یا کارهاى غیر مرتبط به عملیات شیردوشى مشغول باشد. کارهایى از قبیل شستن چکمه، دست ها، انبار کردن اجناس یا مانند آن در زمان هاى تلف شده محاسبه مى شوند. به کارگرها باید آموزش داد تا اینگونه کارها را در زمانى انجام دهند که بیکارند و مى توانند به کارهاى متفرقه بپردازند. در کل براى پایین آوردن زمان تلف شده توسط کارگران، بهتر است در کنار آموزش کارگران، تعداد واحدهاى دوشنده را نسبت به کارگر شیردوش افزایش داد.
زمان هاى صرف شده جهت خروج دام از شیردوشى
مدت زمان خروج دام از چال شیردوش با به وجود آمدن چال هاى پارالل به شدت کاهش یافته است. ولى در هنگام ورود دام به راهرو هاى برگشت، هرچه مقدار روشنایى بیش تر باشد دام راحت تر از سالن شیردوش خارج مى شود و فضاى اطراف شیردوش را خالى مى کند. بهتر است براى جدا کردن انتظار و راهرو هاى برگشت از دیواره هایى استفاده شود که دام ها در هنگام خروج با دام هاى موجود در انتظار برخورد نداشته باشند. چون دام ها به محض دیدن یکدیگر با همدیگر ارتباط برقرار مى کنند و مانع خروج بقیه دام ها مى شوند.
نکاتى که در چال هاى بزرگ شیردوشی باید در نظر گرفته شود
زمان ورود دام به شیردوشی
کوتاه تر شدن هرچه بیش تر مسیر ورود دام ها، به صورت قابل ملاحظه اى زمان ورود دام به چال را کاهش مى دهد. در کل در چال هاى پارالل که در آن فاصله قرارگیرى دام ها ازیکدیگر 70 سانتى متر است (کوتاهترین فاصله) نسبت به دستگاه هرینگبون طول مسیر ورودى دام ها کوتاه تر شده و سرعت پر شدن چال تقریبا به ازاى تعداد واحد دوشنده نصف مى شود.
گروه بندى دام ها
گروه بندى صحیح دام ها بر حسب تولید و مدت زمان شیردهى یکى از عوامل موثر در بالا بردن راندمان شیردوشى می باشد. دوشش دام هایى که سخت دوش هستند و مدت زمان شیردهى آنها بیش از 11 دقیقه است در گروهى جداگانه، سرعت دوشش بقیه دام ها را تا 25 درصد افزایش خواهد داد. زمانى که دستگاه هاى شیردوش بزرگ تر مى شود ( به طور مثال دستگاه شیردوش بزرگ تر از 2* 40 )، گروه بندی دامها با توجه به الگوى سرعت شیردهى فاکتور بسیار مهمى براى تسریع دوشش کل گله خواهد بود. نکته قابل توجه این است که گروه بندى ها همیشه باید مضربى از تعداد واحد دوشنده باشد.
دوشش گاو
دوشش گروهى: تمامى دام ها با هم وارد چال شیردوشی شده، آماده سازى و دوشیده می شوند و تمامى آنها با هم چال را ترک می کنند. نکته مهم این است که تمامی دام ها با سرعت کندترین (سخت دوش ترین) دام دوشیده مى شوند و مدت زمان ورود دام به چال و مدت زمان بیکارى کارگران شیردوش به شدت افزایش مى یابد.
در دوشش محدوده ای، کارگرى که در محدوده جلو شیردوشى کار مى کند، دام هاى محدوده ى خود را دوشیده و به کمک کارگر دیگر در محدوده ى درب ورودى می آید. این اتفاق عموما در چال هایى رخ مى دهد که کارگران به صورت ضربدرى کار مى کنند. در این روش مدت زمان ورود دام براى کارگرى که نزدیک به انتظار کار مى کند به شدت بالا رفته و برعکس، مدت زمان بیکارى کارگرى که در آن سر چال ایستاده است، به شدت افزایش مى یابد.
تعداد افراد مشغول به کار در چال شیردوش
اقتصاد شیردوشى بر این پایه استوار است که باید دام ها،با کم ترین تعداد کارگر شیردوش در کوتاه ترین زمان ممکن دوشیده شود. هنگامیکه سطح اتوماسیون در شیردوشى افزایش مى یابد یا سرعت شیردوشى افزایش می یابد از تعداد کارگر در چال شیردوش کاسته مى شود. همواره کاهش تعداد کارگر شیردوش راه مناسبى نیست زیرا در آن صورت به علت فشار کارى زیاد بر روى دیگر کارگران شیردوش، برخورد آن ها با دام، نحوه تیت گارد زدن، نظافت دستگاه و محیط اطراف آن بسیار نامناسب خواهد بود. در نتیجه بهتر است از افرادى براى شیردوشى استفاده شود که از کار گروهى لذت ببرند.