مراقبت از سم گاو

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مشکلات سم یکی از بزرگترین عواملی است که ضرر و زیان زیادی را در گاوداری‌های شیری صنعتی بوجود می‌آورد، برخورد با این مشکل بر اساس متدی است که 30 سال پیش پایه‌ریزی شده است.

نیازهای پرورش دام خود را بیابید.

یان ون گیست، مدیر شرکت اینتراکر اعتقاد به یک روش کامل و صحیح دارد: (تمامی عواملی که بر روی سلامت سم تاثیر می گذارند باید بخوبی کنترل شوند، و این مهم تا حد ممکن باید توسط دامدار انجام شود.)

در مقایسه با دهه 70 تولیدات هر گاو به مقدار زیادی افزایش یافته و این امر باعث شده است که مقاومت کلی گاوها تحت فشار قرار بگیرد، بنابراین تعجب اور نیست که مشکلات سم به صورت شایع در حدود 70 درصد گاوداری های شیری حادث شوند. در اکثر موارد، حیوانات با گندیدگی سم درگیر می شوند. ضرر ناشی از مشکلات سم می تواند به 250 یورو به ازای هر گاو در سال برسد این رقم برای یک مزرعه 100 راسی سالیانه 25000 یورو می شود.(شکل 1)

امروزه استفاده ازحمام سم در فارمهای شیری متداول است اما ون گیست در مورد کارآیی این روش تردید دارد. وی به International Dairy Topics گفت: (حمام های سم مشکلات زیادی دارند و فرمالین که اغلب استفاده می شود ، کار سینوژنیک (سرطان‌زا) است. بعلاوه این روش به ندرت موثر بوده و دوزهای استفاده شده اغلب اشتباه می باشد، حمام سم تمیز نیست و یا محصولات اشتباه ، استفاده می شوند ، به همین دلیل حمام سم بیشتر منبع آلودگی می باشد تا اینکه یک راه حل برای مشکلات سم باشد.) هر گاوداری می داند، گاوهایی که مشکلات سم دارند همیشه آخرین گاوهایی هستند که از حمام سم رد می شوند. در این مرحله حمام سم به اندازه ای آلوده است که می توان امید بهبود و تاثیری از آن داشت.

رهیافت چندگانه

بر اساس سال ها تجربه و دانش، ون گیست روشی را پیشنهاد کرد که یک راه حل چندگانه می باشد. بر اساس این روش 5 فاکتور وجود دارد که عمیقا بر روی سلامت سم تاثیر می‌گذارد، علاوه بر مراقبت از سم، تغذیه، استراحت گاو، دوره خشکی و پرورش نیز نقش مهمی خواهند داشت. اگر وضعیت آسایش و استراحت گاو به صورت مناسب باشد و مراقبت از سم به درستی انجام شود اما دوره خشکی طولانی تر از زمان ایده آل باشد، شاهد مشکلات سم خواهیم بود، شرایط محیطی مانند آب و هوا و نژاد نیز ایفای نقش می‌کنند. حیوانات پرتولید، با سم های کوچک احتمال درگیری سم بیشتری نسبت به حیوانات با سم‌های بزرگتر دارند.

چک لیست سلامت سم دام

شرکت اینتراکر چک لیست مخصوصی را برای کمک به گاودارها جهت تضمین سلامت سم تهیه کرده که با استفاده از این چک لیست، فاکتورهای مختلفی در گاوداری شیری را می‌توان ارزیابی کرد مانند: وضعیت کف، آب و هوا، تغذیه، تعداد دفعاتی که سم‌چینی انجام می شود و درصد حیواناتی که مشکلات سم دارند.

سم چینی منظم

ون گیست نشان می دهد که مراقبت از سم به صورت پیشگیرانه بخشی از مدیریت اجرایی است که بوسیله آن گاودارها می توانند از مشکلات آتی سم که به فرم های شدید و حاد می‌انجامد، جلوگیری فعال کنند. بعلاوه گاوها، اثر این مراقبت های پیشگیرانه را بصورت افزایش تولید شیر پاسخ می دهند (جدول 1). بنابراین بسیار اهمیت دارد که سم چینی به صورت صحیح انجام شود. گاودارها می توانند این کار را خودشان انجام دهند و یا با یک سم چین قرارداد ببندند. سم چین‌ها معمولا مهارت زیادی در این کار دارند که نهایتا برای سلامت سم مفید می باشد.

اینتراکر پیشنهاد می‌کند که سم چینی حداقل 2 بار در سال بوسیله یک فرد متخصص انجام شود. دامدارانی که این کار را خودشان انجام می دهند باید دانش کافی داشته باشند تا بتوانند به درستی کار را انجام دهند و هم چنین علائم مشاهده شده حین کار را تشخیص بدهند (تا بتوانند نسبت به درجه بندی سلامت سم تصمیم بگیرند). ون گیست اضافه می کند که نکته اخیر خیلی مهم است بسیاری از دامداران اظهار می دارند که بیش از یک بار است نسبت به اصلاح سم اقدام می کنند ولی این گفته اکثرا صحیح نیست. اگر دامدار علایم سم را ثبت نماید، هر زمانی که سم های حیوانات را می چیند می تواند دلایل تغییرات را سریعتر پیدا کرده و مشکل را به روشی صحیح حل نماید. چرا که دلایل مختلفی امکان وجود دارند مثلا: تغذیه و رژیم نادرست، محل استراحت نامناسب، عدم توجه به کف های شیاردار، وجود کود بیش از حد در محل استراحت و راهروهای گاوداری و یا آب و هوای بیش از حد مرطوب در گاوداری. اگر این فاکتورها حل شوند ، سطح سلامت عمومی سم‌ها در گله به مقدار زیادی در حداقل زمان ممکن افزایش می یابد پس برای اینکه سلامت سم‌ها در یک گاوداری شیری حفظ شده و بهبود یابد باید به موارد مختلفی توجه کرد:

مراقبت از سم

-سم چینی حداقل دوبار در سال

-استفاده از مواد مراقبت از سم به صورت پیشگیری و درمان

تاثیر تغذیه دام بر سم

-اطمینان از وجود مواد ضروری و کافی در جیره برای جلوگیری از اسیدوز شبکه: این مورد به حد قابل توجهی ریسک التهاب سم را کاهش می‌دهد.

-اطمینان از تغییرات تدریجی و حداقل در جیره

-چک کردن و کنترل آن که آیا دام ها تمام جیره را می خورند یا نه: این مورد نشانه ای از فعالیت حیوان می باشد.

آسایش گاو

-کاهش میزان عفونت با پاک کردن کود یا تنظیم کردن تهویه

-گاوداری ها باید یک بهاربند به حد کافی بزرگ و با ابعاد مناسب داشته باشند. بطوری که 80% گاوها و در زمان 3 ساعت پس از شیر دوشی در بهاربند دراز بکشند و زمان انتظار برای دراز کشیدن هر گاو بیش از 5 دقیقه نباشد.

-اطمینان از پاک شدن کود بطوری که شیارهای بهاربند تمیز بمانند ، در نتیجه سم تمیز مانده و ریسک درگیری و مشکلات سم کاهش می یابد.

-اطمینان از وجود یک تهویه مناسب در جایگاه گاوها و وجود هوای تازه. هوای با رطوبت بالا زمینه رشد مناسبی را برای میکروارگانیسم ها فراهم می کند.