به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سلامت دستگاه گوارش، برای سلامت، عملکرد، و آسایش همه جانوران اهمیت دارد. پس از بیماری‌های میکروبی دستگاه گوارش، آشفتگی های دستگاه گوارش که آنالیز آنها دشوار است رو به افزایش نگران‌کننده‌ای گذارده است.
مرغ‌هایی که دستگاه گوارش آنها به خوبی کار نمی‌کند از آسایشی که برای رسیدن به توان تولید ژنتیکی‌شان لازم است برخوردار نیستند و بار گران دستگاه گوارش را به دوش می‌کشند. می‌توان وضع مرغ‌ها را با انسان‌هایی که مشکل گوارشی، آنان را بی‌حوصله و ناکارآمد می‌سازد، مقایسه کرد.
این آشفتگی‌ها، بیشتر وقت‌ها، با التهاب روده و کوتاه شدن پرزها (ویلی‌ها) که سبب ضعف عملکرد مرغ‌ها می‌شود همراه است.
استرس‌های تغذیه‌ای، و عفونت‌های باکتریایی نهفته (ساب کلینیکال) می‌توانند زمینه‌ساز این آشفتگی‌ها باشند.
برای دستیابی به عملکرد دلخواه گله، مراقبت از همه‌ی بخش‌های دستگاه گوارش که سبب برقراری تعادل، فلور میکروبی، و توازن باکتریایی میکروفلور (جمعیت میکروبی دستگاه گوارش) می‌شود، ضروری می‌باشد.
عوامل عمده آشفتگی عوامل عمده عفونت‌زا، که سلامت دستگاه گوارش مرغ‌ها را برهم میزند، باکتری‌ها و پارازیت‌ها هستند. با این که در پی برقراری مقررات اتحادیه اروپا در زمینه شرایط مرغداری‌ها، شیوع نکروز روده (کلستریدیوم پرفرانژه) بسیار کاهش یافته است، اما از سال 2000 به این سوی عدم توازن فلور باکتریایی دستگاه گوارش رو به افزایش نهاده است.
منع مصرف مواد ضد میکروبی (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی‌کوکسیدیال‌ها) که به سبب افزایش مقاومت باکتری‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها، در بسیاری از کشورها به اجرا گذاشته شده است مشکلات نکروز روده و آلودگی باکتریایی دستگاه گوارش را افزایش داده است.
از آنجا که کوکسیدیوز، زمینه‌ساز اصلی نکروز و عفونت‌های باکتریایی دستگاه گوارش است، مراقبت از سلامتی روده باید با کنترل کوکسیدیوز آغاز شود.
روش‌های گذشته کارآمد نیستند
استفاده از یونوفرها و مواد شیمیایی ضد کوکسیدیوز شاید بتواند اندکی از خطر نکروز روده بکاهد اما می‌باید با احتیاط بسیار به‌کار برده شوند تا مقاومت باکتریایی ایجاد نکنند.
به هرحال، مواد شیمیایی ضد کوکسیدیوز و یا واکسن کوکسیدیوز نمی‌توانند از مرغ‌ها در برابر انتریت باکتریایی محافظت کنند.
با این که برخی از عواملی که نکروز روده، و انتریت باکتریایی یا تورم عفونی روده را ایجاد می‌کنند مانند کوکسیدیوز، و یا کیفیت خوراک یکسان هستند، و آنتی‌بیوتیک‌های یکسانی هم برای درمان آنها بکار برده می‌شود، اما این دو بیماری، در واقع یکی نیستند.
نکروز روده، به‌وسیله کلستریدیوم پرفرانژه ایجاد می‌شود، و در اروپا چندان رایج نیست، اما انتریت باکتریایی در مرغداری‌های اروپا، در همه جا دیده می‌شود.
انتریت باکتریایی (تورم عفونی روده)
انتریت باکتریایی (آشفتگی/ عدم توازن جمعیت باکتریایی دستگاه گوارش)، پاسخ التهابی سیستم ایمنی مرغ‌ها به درگیری با باکتری‌های دستگاه گوارش است، نه در چالش با یک باکتری.
انتریت باکتریایی یک رابطه پیچیده میان میکروفلور و لایه موکوسی روده است که سبب نکروز روده نمی‌شود، اما تغییرات التهابی وساختاری در روده پدید می‌آورد که شرایط محیطی روده را برای رشد و پرشمار شدن آن گروه از باکتری‌ها که عامل این التهاب هستند فراهم می‌سازد.
نشانه‌ها
نشانه‌های عادی انتریت روده، خیس بودن بستر، اسهال، کاهش خوراک، افزایش نوشیدن آب و ضعف ضریب تبدیل خوراک هستند.
این بیماری، یک چرخه خطرناک است که با افزایش ورود مواد غذایی به درون روده آغاز می‌شود، و به تغییرات جمعیت میکروبی و ساختاری میکروفلور روده می‌انجامد که پیامد آن ضعف هضم خوراک، و ناکارآمدی جذب مواد غذایی می‌شود. این روند دایره‌وار سوءهضم، با ورود دوباره مواد مغذی به درون روده ادامه می‌یابد و روند پیشین تکرار می‌شود.
راه‌های پیشگیری
برای بیرون آمدن از این چرخه خطرناک و پیشگیری از سوءهضم و جذب، استفاده از افزودنی‌هایی توصیه می‌شود که می‌توانند در هر چهار مرحله از تکرار این چرخه جلوگیری کنند.
به شکل زیر نگاه کنید.
انتخاب ژنتیکی، برای رشد بیشتر، سبب شده است که نژاد مرغ‌های امروزی بیشتر از مرغ‌های گذشته خوراک بخورند. مرغ‌های گوشتی تقریباً دو برابر وزن خود را خوراک می‌خورند.
وجود مواد ضدتغذیه‌ای مانند پلی‌ساکاریدهای غیرنشاستهای و مایکوتوکسین‌ها (سموم قارچ‌ها) در خوراک، سبب هضم بد خوراک می‌شود که نتیجه آن بقای پروتئین‌های هضم نشده در درون روده، و باکتری‌های بیماری‌زا از این مواد، برای تغذیه و پرشمار شدن خود بهره‌مند می‌شوند.
افزایش حضور پروتئین‌ها موجب می‌شود که اسید آمینه‌های آماده بیشتری در درون روده ایجاد شود، و باکتری‌های بیماری‌زای تولیدکننده متان، گاز متان بیشتری تولید کنند، که نتیجه آن افزایش زخم پای مرغ‌ها می‌شود.
پروتئین‌های غیرنشاستهای می‌توانند مقدار بالایی از آب دستگاه گوارش را به خود جذب و قابلیت جذب آب روده را افزایش دهند، و از شدت گذر مواد هضم شده بکاهند که پیامد آن، خیس بودن بستر خواهد بود.
جمیعت باکتریایی دستگاه گوارش، به 1012 می‌رسد که مرغ‌ها از راه‌های مختلف از وجود آنها سود می‌برند:
• ظرفیت هضم خوراک مرغ‌ها را گسترده‌تر می‌سازند.
• مواد مغذی اصلی مورد نیاز مرغ را تولید می‌کنند.
• مقاومت مرغ در برابر استقرار بیماری‌زاهای مهاجر، در دستگاه گوارش را افزایش می‌دهند.
• سرانجام این که به خنثی کردن مواد سمی در دستگاه گوارش کمک می‌کند.
هرچه جمعیت باکتریایی دستگاه گوارش غنی‌تر و متنوع‌تر باشد، مرغ‌ها سالم‌تر خواهند بود.
با افزودن پروتکسین از آغاز دوره پرورش به خوراک مرغ با حذف باکتری‌های کلستریدیا و برانگیختن سیستم ایمنی بدن مرغ، از بیماری آنتریت یا تورم روده پیشگیری کنیم.
اهمیت سلامت دستگاه گوارش در عملکرد خوب گله‌های طیور (بخش دوم)
منبع: نیکوتک
نوشته دکتر Koppanol Astrid بلژیک
برگرفته از مجله مرغداری Production Poultry International – سال 2018