مراقبت از بره و بزغاله نوزاد (بخش اول)
بهداشت بند ناف بره
بلافاصله بعد از تولد، بند ناف را در نزدیکی دیواره شکم قیچی کنید (از ته نبرید، بلکه یکی دو سانتی‌متر از آن باقی بماند). سپس قسمت باقی‌مانده از آن را در یک استکان بتادین فرو ببرید تا ضدعفونی شود (از اسپری‌های ضدعفونی نیز می‌توان استفاده کرد).
در صورت ضدعفونی نشدن، بند ناف محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها بوده و ممکن است عفونت کرده و سبب تلفات شود. در زایش روی مرتع و چراگاه (سیستم باز) با توجه به خشک و تمیز بودن محیط و تراکم کمتر دام، این مشکل به مراتب کاهش می‌یابد. ولی در سیستم پرورش بسته یا نیمه‌بسته به دلیل مرطوب بودن و آلودگی بستر (به خاطر تراکم دام) حتما باید کوتاه کردن و ضدعفونی بند ناف انجام شود.
تزریق سلنیوم و ویتامین E
تزریق سلنیوم و ویتامین E در بدو تولد به بره‌ها و بزغاله‌ها، تأثیر بسیار زیاد و مفیدی در زنده‌مانی آنها در آینده خواهد داشت. این کار را طبق دستورالعمل درج شده روی محصول انجام دهید.
اهمیت گرسنه نماندن بره و تغذیه دستی با شیر یا جایگزین شیر
در صورتی که مادر تلف شد یا خشک و کم‌شیر بود، در وهله اول حتماً دایه پیدا کنید و اگر دایه پیدا نشد یا شیر مادر کم بود، ازتغذیه دستی با شیر یا جایگزین شیر استفاده کنید (تصویر۸) و تا سن دوهفتگی از جیره خشک (کنسانتره و علوفه) استفاده کنید. گرسنه نماندن نوزاد بسیار مهم است؛ چراکه یکی از عوامل اصلی تلفات بره و بزغاله، گرسنه ماندن در سه روز اول و مخصوصاً روز اول زندگی است. برخلاف آنچه مرسوم است، تا جایی که می‌توانید شیرگاو را به بره ندهید؛ زیرا میزان قند لاکتوز آن بالاتر از شیر گوسفند است و موجب اسهال بره می‌شود (البته اگر هیچ چاره‌ای نبود، حتماً انجام شود)
تصویر ۸- شیر‌دادن به بره
بنابراین از شیرگوسفند برای بره و شیر بز برای بزغاله یا جایگزین شیر گوسفندی و بزی (شیرخشک‌های مخصوص گوسفندی و بزی) که در داخل کشور نیز تولید می‌شوند، استفاده کنید. شیر یا جایگزین شیر را حتماً باید به آرامی گرم کنید (تا ۳۷درجه سلسیوس). برای تغذیه بره یا بزغاله با شیر یا جایگزین شیر، ازسرپستانک‌های انسانی کودک دوساله استفاده شود؛ زیرا سرپستانک‌های سنین پایین‌تر، توسط بره یا بزغاله خیلی سریع پاره می‌شوند.
دستگاه‌های دستی و اتوماتیک (تصویر۹) برای تغذیه چند بره و بزغاله به‌طور همزمان وجود دارد که در حال حاضر در کشور برای گوسفند و بز کمتر متداول بوده و به صورت تجاری در دسترس نیستند (تصویر۹)؛ ولی در آینده پیش‌بینی می‌شود که دسترسی به آنها راحت‌تر باشد.
تصویر ۹- دستگاه اتوماتیک برای تغذیه چند بره و بزغاله همزمان
مدیریت استرس دام
اگر بره را قطع دنبه یا بره و بزغاله را اخته می‌کنید، بلافاصله بعد از تولد اینکار را نکنید و حداقل ۱۲ساعت بعد از تولد و ترجیحاً عصر اینکار را انجام دهید. به عبارتی نوزادانی که صبح متولد می‌شوند را عصر همان روز و نوزادانی که بعداز ظهر یا شب متولد می‌شوند را عصر روز بعد قطع دنبه یا اخته کنید. به طورکلی توصیه می‌شود که هرگونه عملیات استرس‌زا را عصرها انجام دهید؛ چراکه استرس وارد شده به حیوان در ساعات عصر، بسیار کمتر از صبح است (تصویر۱۰)
تصویر ۱۰- اخته کردن بره
کنترل اسهال بره
یکی از عوامل اصلی تلفات بره و بزغاله، اسهال است. اسهال در بره و بزغاله عمدتاً در اثر عفونت باکتریایی است. مصرف مقدار کافی آغوز، بهترین راه ایمنی در برابر این باکتری‌ها است؛ ولی در سیستم پرورش بسته و نیمه‌بسته (سیستم‌های پرورش صنعتی، نیمه صنعتی، روستایی و حتی در مواقع استفاده از جایگاه در سیستم عشایری)، ضدعفونی جایگاه هم بسیار مهم است.
توجه داشته باشید که ضدعفونی با سمپاشی کاملاً متفاوت است. مشاهده شده است که در برخی مواقع دامداران تصور می‌کنند که با سمپاشی، محیط ضدعفونی شده است. در حالی‌که سمپاشی فقط حشرات (انگل‌ها) را ازبین می‌برد و تأثیری روی میکروب‌ها ندارد. برای ضدعفونی و ازبین بردن میکروب‌ها باید از روش‌های شعله‌پاشی با شعله‌افکن یا اسپری مواد ضدعفونی‌کننده (و نه سم) که البته می‌تواند توسط دستگاه سمپاش انجام شود، استفاده کرد. در خصوص نوزادان مبتلا شده به اسهال باید درمان با آنتی‌بیوتیک با نظر دامپزشک انجام شود (تصویر۱۱)
تصویر ۱۱- بره مبتلا شده به اسهال
کنترل پنومونی
یکی دیگر از تلفات بره و بزغاله به خصوص در سیستم‌های پرورش بسته و نیمه‌بسته، پنومونی یا ذات‌الریه است که با تب و نفس نفس زدن نوزاد همراه است. بیشتر نژادهای وارداتی نسبت به نژادهای بومی ایران، حساسیت بسیار زیادی به پنومونی دارند، بنابراین در انتخاب نژاد باید دقت زیادی به خرج داد.
بهترین راه پیشگیری، مصرف آغوز کافی و نگهداری نوزاد در محیط خشک و گرم است. در صورتی که گله در جایگاه، مخصوصاً در جایگاه بسته نگهداری شود، تهویه و جریان هوا بسیار مهم است. تهویه ناکافی، آلودگی و مرطوب بودن بستر از دلایل اصلی شیوع پنومونی هستند. در خصوص نوزادان مبتلا شده به پنومونی باید درمان با آنتی‌بیوتیک با نظر دامپزشک انجام شود (تصویر۱۲)
تصویر ۱۲- محیطی مناسب با تهویه مناسب برای نگهداری بره
منبع: سایت ای دام